جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نظریه معرفت شناسی ابن حزم اندلسی، هم چون دیگر نظریه­های مبناگروان سنتی در حوزه­ ی شناخت، معارف به باورهای پایه (معارف اوّلیه) و باورهای غیر پایه (معرفت تالیه) تقسیم شده است. او مجموعه­ ای از موادّ قیاس در منطق ارسطویی را، با مصادیقی متفاوت با دیدگاه­ رایج، به­ عنوان معرفت فطری و معرفت حسّی معرفی می­ کند. دیگر معارف (باورهای غیر پایه) نیز در قالب برهان ضروری بر آن مقدمات یقینی ابتنا دارند. در این مقاله نظریه­ ی معرفت شناسی ابن حزم به­ همراه نکته­ نظرات او درباره­ ی ادراک حسی، ادراک عقلی و ویژگی­ ها، توانایی­ ها و محدودیت ­های این ادراک از آثار منطقی، کلامی و اصولی او استخراج شده است. غرض ابن حزم از ارائه نظریه شناسایی، کاربرد آن در بیان اعتقادات مذهب ظاهری و دفاع از آن، نقد مخالفان و ایجاد پشتوانه­ ای محکم برای علوم بشری- که از نظر او تماماً می­ توانند کاربرد دینی داشته باشند- بوده است. بر این اساس این نظریه را باید یکی از مؤلفه­ های نظام منسجم فکری وی به­ شمار آورد. او مفاد نظریه ­را سازگار با آیات قرآن کریم و ابزار شناخت آن­ را موهبتی الهی و در راستای غایت آفرینش انسان می­ دانسته است. در نگاهی اجمالی، تنها نقاط ضعف و قوّت این نظریه – به­ لحاظ انسجام درونی- بیان شده است.