جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تفکیکیه مکتبی است که میرزا مهدی اصفهانی آن را بنا نهاده است. این مکتب به بررسی و تفکیک سه عنصر مهم شناخت یعنی مفاهیم دین، فلسفه و عرفان می پردازد. قصیده ی تفکیکیه نمونه ای از اشعار عربی استاد محمد رضا حکیمی است که با هدف تفکیک این سه مکتب سروده شده است. اصطلاح مکتب تفکیک به معنایی که طرفداران این مکتب از آن سخن می گویند جدید و بی سابقه است اما اگر به ریشه های این جریان فکری توجه کنیم می بینیم که نه تنها جدید نیست بلکه از قدیمی ترین جریان های فکری شناخته شده است. مقاله حاضر به بررسی ساختاری و محتوایی این قصیده و نیز معرفی مکتب تفکیک و آموزه های آن می پردازد.این پژوهش با رویکردی هنری-بلاغی به موضوعی عرفانی-اسلامی پرداخته است.برخی نتایج حاصل از پژوهش به قرار زیر است:- بر اساس آراء تفکیکیان نمی توان سه شاخه ی اصلی علوم یعنی فلسفه ،عرفان وعلوم قرآنی را از هم جدا کرد وبین آنها مرز قائل شد چرا که آنها منوط به یکدیگر هستند وبرای تاویل متون قرآنی تعقل وتامل نیاز است.- در ساختار این قصیده،ردیف به صورت تقلیدی رعایت شده است.در قافیه ها حرف روی همزه است؛و از نظر وزنی نیز پیرو قوانین سنتی عروض بوده و در بحر وافر سروده شده است.-استفاده از رمز،نمادو صور خیال و بازی با کلمات در این سروده کم رنگ است.

در این پژوهش جایگاه سیاسی، اجتماعی و اخلاقی امیرالمؤمنین(ع) در اشعار کمیت بن‌زید اسدی، شاعر شیعی دوران اموی، واکاوی شده است. او از پیشتازان ادب متعهد است که در دوران خفقان اموی شعر خود را بُرنده‌‌ترین سلاح برای دفاع از حقوق اهل‌بیت قرار داد و معانی و اصول اعتقادی مهم شیعه را در ساختار ابیات استدلالی گنجاند. مهم‌ترین معانی به کار رفته در چکامه‌های وی درباره امام علی(ع) است. انتخاب علی(ع) به ولایت و امامت، حق خلافت بر اساس شواهد قرآنی، بیعت و بیعت‌شکنی، غصب خلافت، حکومت حاکمان و اعتراض کمیت و نیز اخلاق حکومتی حضرت، شهادت، علم، تقوا، شجاعت، جنگاوری، هدایتگری و مبارزه با باطل از اهداف اصلی کمیت در شعر استدلالی او است. او در این ابیات بر منصوص بودن امامت و ولایت علی(ع) و مرجعیت دینی، سیاسی و اجتماعی ایشان تأکید می‌کند. این نوشتار مفهوم امامت و خلافت امیرالمؤمنین و اخلاق ایشان در مجموعه هاشمیات کمیت را به روش توصیفی- تحلیلی بررسی و تحلیل می‌کند تا سازکارها و عناصر شکل‌گیری معنا و مفهوم امامت را همسو با رسالت ادبیات دینی تبیین کند.

تاملات ادیبان و شاعران درباره موضوعات ماورایی، چه بسا شعر آن ها را به سوی عرفان و زهد می کشاند. این تاملات درباره مرگ به عنوان شریک همیشه همراه زندگی و زاویه نگاه آنان، از مباحثی است که در وجوه متنوع ادبیات جهانی جایگاه قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. با وجود آن که این موضوع از تجارب مشترک و بالقوه جوامع انسانی به شمار می رود، اما به سبب نزدیکی و ارتباط تاریخی دو ملت ایران و عرب و وجود بارقه هایی از اندیشه های نزدیک شونده در میان آنان، موجب پرداختن این مقاله به مقایسه میان سنایی شاعر ایرانی و ابوالعتاهیه شاعر عرب در زمینه زهد و مرگ اندیشی شده است. این مقایسه هم به دلیل مشابهت دوران های زندگی این دو شاعر و نیز تاثیرپذیری ژرف آنان از عوامل ماورایی و روحی و انقلابی است که در وجود و شعر آن ها حاصل می آید. علاوه بر آن که تاثیر انقلاب روحی و درونی آن ها را می توان در ساختار شعری و مایه های اصلی اندیشه آن ها و واکنش های کمابیش مشابه جست و جو کرد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.