جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شکل‌گیری هنر اسلامی بحثی است که از دیدگاه‌های مختلف به آن پرداخته شده است. منظر سنت-گرایانه با نگاهی کل‌نگر و جامع به این مبحث می‌پردازد و ضمن توضیح دربارۀ خاستگاه این هنر به عوامل آن می‌پردازد و سیر تاریخی آن را از این دیدگاه توجیه می‌کند. در نوشتار پیش‌رو، با مبنا قرار دادن آرای اصیل سنت‌گرایان به بحث دربارۀ شکل‌گیری هنر اسلامی پرداخته می‌شود، در همین راستا سیر تاریخی برخی انواع شاخص هنر اسلامی نیز بر همین مبنا مطرح می‌گردد. در عین حال، برخی آرای غیرسنتی و مدرن نیز مورد اشارۀ اجمالی قرار گرفته و به اختصار به نقد کشیده می‌شوند. ضمن اشاره‌ای بسیار کلی به میراث گذشته ایران، تأثیرگذاری اسلام بر آن به بحث گذاشته می‌شود و نحوۀ بروز جلوه‌های جدید توضیح داده می‌شود. سیر شکل‌گیری برخی گونه‌های اصلی هنر اسلامی نیز برای نمونه در همین چهارچوب مطرح خواهند شد. گردآوری اطلاعات و داده‌ها بر مبنای فعالیت کتابخانه‌ای است.

چکیدهدر شکل‌گیری هنر اسلامی فرم‌ها و عناصر مادی پیشین به عنوان اجزای هنری استفاده می‌شوند. در این راستا جرح و تعدیل‌هایی لحاظ می‌شود که منجر به ایجاد فرم‌های آرمانی منطبق با معنویت اسلامی و همزمان، کیهان‌شناسی اصیل ایرانی است. پیدایش آنچه در قالب هنر اسلامی قابل تعریف است و نیز روند استفاده از مقبره‌ها و شکل‌گیری فرم شبستان گنبدخانه‌ای در مساجد در این راستا قابل توضیح و توجیه خواهد بود. در این زمینه معنای کیهان‌شناختی هر یک از فضاها مدنظر خواهد بود؛ و همچنین عدم تداوم فرم‌های مختلف بررسی خواهد شد؛ و اینکه بستر فرهنگی لازم هر یک از آنها منطبق با چه معیارهایی است؛ و در نهایت سیر شکل‌گیری آن‌ها به بحث گذاشته خواهد شد. پژوهش حاضر که پژوهشی بنیادین محسوب می‌شود در پی‌ریزی مبنای نظری خود از دیدگاه «سنت‌گرایی» بهره خواهد برد که به نظر می‌آید اصیل‌ترین روش شناسایی انتقال فرم‌ها و جرح و تعدیل آنها از سنت‌های پیش از اسلامی به سنت‌ها اسلامی است؛ مکتبی که مدعی است ماهیت ادیان را به عنوان محور خود می‌شناسد، و انتقال صور شاخص از سنت‌های مختلف را به عنوان ثبات مفاهیم و محور مشترک ذات ادیان می‌شناسد. با بهره‌مندی از مطالعات اسنادی و استفاده از منابع مکتوب به این مهم پرداخته خواهد شد. واژگان کلیدی: شکل‌گیری معماری اسلامی، سنت‌‌های پیشین، سنت‌گرایی، کیهان‌شناسی، ماهیت ادیان.