جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق به دنبال آن است تا برهان موجود در آیه ی شریفه ی (لوکان فیهما آلهة الاالله لفسدتا) را بیان نماید. بدین منظور در فصل اول به بیان کلیات تحقیق و همچنین بیان مفردات آیه ی مورد بحث پرداخته ایم، و در فصل دوم تقریر مفسران و متکلمان را به ترتیب تاریخی به تفصیل بیان نموده ایم، مفسران و متکلمان برای تفسیر آیه، یک مسیر را طی نکرده اند، برخی با اختلاف اراده ی خدایان مفروض، و برخی دیگر با تکیه بر تعداد خدایان آیه را تفسیر نموده اند. عده ای با اختلاف علم دو پروردگار مفروض و بعضی نیز با لغو بودن یکی از دو پروردگار و گروهی با تفسیر آلهه به بتها، آیه را توجیه و تفسیر نموده اند. گروهی تعدد خدایان را مستلزم توارد دو علت بر معلول واحد دانسته و عده ای دیگر تعدد خدایان را مستلزم ترکیب آن ها دانسته اند. همچنین در فصل دوم، پس از بیان هر تقریر، بررسی آن نیز بیان شده تا معلوم گردد که اولاً تقریر می تواند توحید را به اثبات برساند یا نمی تواند، و ثانیاً با آیه ی شریفه تا چه اندازه ای مرتبط است. در فصل سوم نیز تقریر فلاسفه و عرفا را به ترتیب تاریخی بیان نموده ایم. این دو گروه نیز آیه را به شکل های گوناگونی تفسیر نموده اند، بعضی با کمک قاعده الواحد آیه را تفسیر نموده و بعضی دیگر تعدد واجب را مستلزم وجود نداشتن آن ها دانسته اند، عده ای بر اساس وحدت علم و تلازم اجزای آن، به تفسیر آیه پرداخته و عده ای دیگر بر اساس محال بودن تخلف معلول از علت تامه اش محال بوده ترجیح بالامرجع توحید را به اثبات رسانده اند. بعضی از فلاسفه لازمه تعدد خدایان را، اختلاف ذاتی داشتن آن ها دانسته و از این رهگذر فساد نموده اند. بعضی از فلاسفه نیز با تکیه بر وحدت نظام موجود در عالم، آیه را تفسیر نموده اند. در این فصل نیز هر کدام از تقریرها و تفسیرها مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به جمع بندی پرداخته شده است و پس از آن دو تقریر که به نظر نویسنده از سایر تقریرها کامل تر بوده و با آیه سازگارتر می باشد، تحت عنوان نظریه مختار بیان شده است.