جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 10
کشمکش های درونی و فشارهای بیرونی: فروپاشی و سقوط دولت طولونی در مصر و شام
نویسنده:
معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
با قتل خُمارویه در 282 هجری روزگار شکوه و بزرگی طولونیان به پایان آمد و دوره سستی و فروپاشی دولت آنان آغاز شد. فروپاشی و سقوط طولونیان چرا و چگونه به وقوع پیوست؟ در بررسی چرایی و چگونگی فروپاشی و سقوط دولت طولونی هم تأثیر عوامل داخلی را می¬توان دید و هم تأثیر عوامل خارجی را. طولونیان در دهه پایانی حکومت خویش (282-292ﻫ) پیوسته درگیر کشمکش درون خاندانی، میان فرزندان خمارویه و عموهایشان، فرزندان ابن¬طولون، بودند. پسران و جانشینان خردسال خُمارویه که از وی خزانه¬ای تهی به ارث برده بودند، توان و تجربه حکومت‌داری نداشتند و ازاین¬روی در این ده¬ سال قدرت و رشته امور مملکت در دست سرداران سپاه طولونی بود. این سرداران بارها در لحظه¬های سرنوشت¬ساز به طولونیان خیانت کردند و به خصم، عباسیان، پیوستند. شورش¬های قرمطیان در شام و ناتوانی طولونیان در سرکوبی و مهار آنان پای سپاهیان خلیفه را به شام و سپس به مصر باز کرد که پیامد آن پایان کار طولونیان بود.
صفحات :
از صفحه 69 تا 82
نقش سیاسی امام علی (ع) در عصر پیامبر (ص) و خلفای نخستین: بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات یعقوبی
نویسنده:
سمیه امین رعیا جزه ، هادی عالم زاده ، یونس فرهمند ، معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تاریخ یعقوبی اثر احمد بن ابی یعقوب (د. 284ه‍ ) از جمله تواریخ عمومی است که به روش ترکیبی تألیف شده، بدین معنی که با حذف زنجیره اِسناد و تلفیق محتوای چند روایت از یک رویداد گزارشی واحد و منسجم از آن عرضه کرده است. حذف زنجیره اِسناد، نا هم‌خوانی برخی از گزارش‌ها با روایات دیگر منابعِ شناخته شده هم‌عصر (المغازی واقدی، الرِدَّه واقدی، السیرهُ النَبَویَّه ابن هشام، الطبقات الکبری ابن سعد، الامامه و السیاسه ابن قُتَیبَه و...) و به ویژه ارائه گزارش‌های نادر و تشیّع وارِ یعقوبی بازیابی منابع و اعتبار سنجی روایات او را ضرور می‌سازد. پرسش‌های این پژوهش اینهاست: منابع یعقوبی کدام است؟ آیا این منابع اعتبار و وثاقت کافی دارند؟ و سرانجام این‌که معیار یعقوبی برای گزینش روایات چه بوده است؟ بنابر یافته‌های پژوهش اگرچه روایات یعقوبی در باب جانشینی امام علی (ع) در مدینه در غزوَه تَبوک، تصدّی امام علی (ع) در جمع آوری زکات و جزیه از نجرانی‌ها، حجه الوداع و واقعه غدیر، استنکاف از بیعت با ابوبکر (جز یک روایت)، رایزنی عمر با امام علی (ع) در تعیین مبدأ تاریخ، رایزنی عمر با امام علی (ع) در امور مالی، انتخاب خلیفه سوم (جز دو روایت) و مشاورۀ عثمان با امام علی (ع) در مسائل فقهی هم‌سو با سایر منابع و معتبر است؛ اما در جاهایی متأثّر از گرایش‌های شیعی یا دلایل ناشناخته دیگر گزارش‌هایی متفاوت و کمیاب ارائه کرده که منبع آن‌ها مشخّص نیست.
صفحات :
از صفحه 323 تا 346
نهادهای صوفیه در بیت‌المقدس مملوکی و کارکردهای اجتماعی و فرهنگی آنها
نویسنده:
بتول شیخ ، معصومعلی پنجه ، فهیمه مخبر دزفولی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
این مقاله به بررسی چگونگی شکل­ گیری و گسترش سه نهاد اصلی صوفیه، خانقاه، رِباط و زاویه در بیت ­المقدس دورۀ مملوکی پرداخته و این پرسش پی ­گرفته شده که کارکرد این نهادها در حیات اجتماعی و فرهنگی این شهر چه بوده است. بنابر یافته­ های این پژوهش در این دوره 30 نهاد صوفیانه، شامل هفت خانقاه، شش رباط و 17 زاویه در بیت المقدس بنیاد نهاده شد. بانیان خانقاه ­ها و رباط­ها عمدتاً سلاطین و امیران مملوکی بودند، امّا زاویه‌ها را معمولاً خود مشایخ صوفیه بنیاد می­ کردند. این نهادها افزون بر کارکردهای آموزشی و تربیتی، اقامتگاهی و مهمان ­پذیری کارکردهای کلان اجتماعی و فرهنگی نیز داشتند. از جملۀ این کارکردها مشروعیت­بخشی به حکومت و سلاطین مملوکی بود؛ فرمانروایان مملوکی به عنوان بانیان اصلی و تامین ­کنندگان مالی این سه نهاد از آنها برای تحکیم و تقویت پایه های دینی سلطنت خویش بهره می ­گرفتند. شکل­گیری و گسترش نهادهای صوفیه در این دوره همچنین یکی از عامل­های مهم در بازیابی هویت اسلامی بیت ­المقدس و اسلامی ­شدن این شهر بود.
صفحات :
از صفحه 102 تا 118
تاریخهای محلی ناحیه جزیره: گونه شناسی ساختاری و ارزیابی محتوایی
نویسنده:
حسین نظری پسیخانی ، معصومعلی پنجه ، یونس فرهمند
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
تاریخ موصل ابوزکریای اَزدی (د 334ﻫ)؛ تاریخ رقّه قُشیری حَرّانی (د 334ﻫ)؛ تاریخ مَیّافارقین ابن­ازرق فارقی (د.ح.577ﻫ)؛ و تاریخ اِربل ابن­مُستوفی اِربلی (د 637ﻫ) چهار تاریخ محلی بازمانده از ناحیه جزیره در دوره میانه اسلامی است. در این مقاله به این پرسش­ها پرداخته می­ شود که این کتاب ­ها جدا از «محلی» ­بودن، ذیل کدام یک از گونه­ های دیگر تاریخ­نگاری اسلامی جای می­گیرند؟ و محتوا و گزارش­ های آن‌ها در چه حوزه­ هایی حائز اهمیت است­؟ از بررسی ساختاری و محتوایی این چهار کتاب روشن شد: 1. تاریخ موصل «گاه­نگاری محلی-عمومی» استکه افزون بر تاریخ موصل و جزیره، به­وفور از تاریخ دوره متأخر اموی و عصر اول عباسی نیز یاد کرده ­است؛ 2. تاریخ رَقّه «تراجم­ نگاری طبقاتی» است که به ذکر احوال«علماء» رقه و جزیره پرداخته، اما درباره جغرافیا و تاریخ این شهر روایت­های بسیار کمی دارد 3. تاریخ مَیّافارقین «گاه­نگاری محلی-عمومی-دودمانی» است که تاریخ محلی مَیّافارقین و جزیره را ذیل تاریخ خلافت و تاریخ دودمان­ های حمدانی، مروانی و اَرتُقی روایت کرده­ است؛ 4. تاریخ اِربل «تراجم­نگاری غیرالفبایی» است که در آن به احوال و آثار شماری از دانشوران و ادیبان سده ­های ششم و هفتم هجری پرداخته شده ­است.
صفحات :
از صفحه 81 تا 108
پزشکان غیرمسلمان در دربارهای اسلامی دوره میانه
نویسنده:
بهروز شورچه ، معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
چکیده :
این جستار در پی بررسی زمینه­ها، علل و پیامدهای حضور پزشکان غیرمسلمان (ذمّی) در دربارهای اسلامی در دوره میانه است. بنابر بررسی آماری کتاب­های تراجم اطباء، نزدیک به نیمی از پزشکان حاذق و مشهور شاغل در دربارهای جهان اسلام، غیرمسلمانانِ مسیحی، یهودی و بعضا صابئی و سامری بودند. نیاز خلفا و درباریان به درمانگر، کمبود پزشکان حاذق مسلمان به نسبت پزشکان غیر­مسلمان، و تساهل و تسامح خلفا و مصونیت نسبی این پزشکان زمینه­ساز حضور آنان در دربارهای اسلامی بود. حضور این پزشکان در دربارها افزون بر درمانگری، نتایج و آثار دیگری، از جمله گسترش و پیشرفت دانش پزشکی و ورود به درگیری‌های سیاسی و اجتماعی را در پی‌داشت که در مواردی به تنزّل یا ارتقای جایگاه‌شان در دستگاه حکومت و میان مردم یا طرد و قتل آنان می‌انجامید.
صفحات :
از صفحه 27 تا 56
تاریخ اقتصادى مصر در دوران اولیه‏ اسلامى‏1 (1171- 868م/567-254ق)
نویسنده:
گلادیس فرانتس - مورفی، معصومعلی پنجه، مرتضی کریمی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
نوشتار حاضر، پژوهشى است مستند راجع به تاریخ اقتصادى مصر در دوران طولونى و فاطمى، با تکیه بر نقش صنعت نساجى. نویسنده با استفاده از اسناد پاپیروسى عربى و نیز منابع دست‏اول تاریخ مصر در دوران اسلامى، در پى اثبات این فرضیه است که رونق و رفاه اقتصادى مصر در قرون وسطى، به ویژه در دوره‏ى طولونى، ناشى از رشد و گسترش صنعت نساجى بوده است. کلودکاهن،2 خاورشناس نام‏دار فرانسوى، مقاله‏ى حاضر را نمونه‏اى خواندنى از کاربرد پاپیروس‏ها در یک پژوهش تاریخى مى‏داند. منابع سرمایه‏گذارى در صنعت نساجى، سرمایه‏گذاران، نقش مقامات دولتى و افراد نیمه رسمى، نظام توزیع و مبادله، اشتغال‏زایى و روابط میان افراد سهیم در این صنعت از جمله مطالبى است که در این نوشتار به آنها پرداخته شده است.
صفحات :
از صفحه 163 تا 198
«شخصیت» و «تاریخ» خلیفه بن خیاط
نویسنده:
معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
چکیده :
رشد و تکامل تاریخ نگارى در گستره فرهنگ و تمدن اسلامى مرهون کوشش مورخان بسیارى است; یکى از این مورخان خلیفه بن خیاط عصفرى صاحب دو کتاب تاریخ و طبقات است که در میان پژوهشگران و دانشجویان تاریخ اسلام چندان شناخته شده نیست. وى در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم قمرى در بصره مى زیسته و یکى از پیشگامان تاریخ نگارى به شیوه سالشمار و نیز طبقات نگارى مى باشد. در نوشتار حاضر زندگى و کتاب تاریخ وى به اختصار بررسى شده است.
صفحات :
از صفحه 71 تا 88
بازخوانی و ارزیابی روایت های اسلام پذیری قبطیان در دوره فتح و عصر خلفای راشدین
نویسنده:
معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,
چکیده :
درباره اسلام پذیری قبطیان/ مصریان در دوره فتح و روزگار خلفای راشدین روایت هایی معدود و پراکنده برجای مانده است. سکوت منابع بررسی موضوع و ارائه آمار درباره شمار گروندگان را مشکل می سازد. توماس آرنولد بنا بر دو روایت، روایت یوحنا نقیوسی و روایت ابن واضح یعقوبی، نتیجه می گیرد که بسیاری از مصریان در این دوره، به اختیار به اسلام گرویدند. در این جستار، روایت های اسلام پذیری قبطیان در منابع ردیابی و بازخوانی و مدعای آرنولد ارزیابی شده است. مقایسه این دو گزارش با دیگر گزارش های اسلام پذیری در آن دوره که پیوند مستقیمی با مساله انواع و میزان مالیات ها دارد، مدعای آرنولد را به چالش می کشد. آن چه از منابع، هرچند پراکنده، برمی آید، در طی دوره فتوحات و عصر خلفای راشدین، مصر شاهد گروش های مقطعی و پراکنده به اسلام بوده است نه گروش وسیع.
صفحات :
از صفحه 3 تا 18
شورش و گروش: قبطیان مسیحی و حاکمان مسلمان در مصر سده های دوم و سوم هجری
نویسنده:
معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,
چکیده :
در فاصله سال های 107 تا216 هجری سلسله شورش هایی از سوی قبطیان مسیحی علیه حاکمان مسلمان اموی و عباسی شکل گرفت. در این مقاله زمینه، عوامل و پیامدهای این شورش ها بررسی شده است. تغییرات تدریجی در نظام مالی و زمین داری در عصر اموی، که از امارت عبدالعزیز بن مروان در مصر آغاز شده بود و در خلافت هشام بن عبدالملک تکمیل گردید، افزایش میزان مالیات ها و در نتیجه شورش های قبطیان را در پی داشت. این شورش ها نه تنها به نتیجه دلخواه آنان یعنی کاهش مالیات ها منجر نشد، بلکه آنان را به پذیرش گزینه ای دیگر یعنی گروش به اسلام و پیوستن به جامعه اسلامی عربی مصر ناگزیر ساخت.
صفحات :
از صفحه 3 تا 18
گروش قبطیان به اسلام در دوره ممالیک بحری: زمینه ها، علل و پیامدها
نویسنده:
معصومعلی پنجه
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقيقات,
چکیده :
مصر در عصر ممالیک بحری در چندین مرحله شاهد گروش قبطیان مسیحی به اسلام بود. سلطه قبطیان بر دواوین حکومتی نفرت و انزجار علما و توده های مسلمان را برانگیخت و در چند برهه شورش های توده های مسلمان را در پی داشت. این شورش ها امیران مملوک را وادار به صدور فرمان هایی در جهت اعمال «الشروط العمریه» بر جامعه قبطی کرد. در واکنش، شماری از قبطیان سعی کردند با گروش ظاهری به اسلام خود را از قید و بندهای این مقررات رها سازند، در حالی که هم چنان با هم کیشان سابقشان ارتباط داشتند. این اسلام پذیری ظاهری نیز با فوران خشم توده های مسلمان رو به رو گردید و به شورش سال 755ﻫ منتهی شد که امنیت جانی و اجتماعی قبطیان را به خطر انداخت، و ناگزیر شمار بسیاری از آنان به اسلام روی آوردند و به جامعه مسلمان پیوستند. گروش های این دوره دست قبطیان را از دیوان های حکومتی و به طور کلی ساختار قدرت در مصر کوتاه کرد و شمار آنان را به حداقل رساند.
صفحات :
از صفحه 77 تا 105
  • تعداد رکورد ها : 10