جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

امام خمینی(ره) این عالم ربانی و فرزانه، با سیراب شدن از سرچشمه فیض الهی و با تهذیب و تزکیه درونی، یک شخصیت اخلاقی و عرفانی به تمام معنا برای طالبان حقیقت شناخته شده است. ایشان قرآن را یک کتاب اخلاقی می دانستند و انسان ها را نیازمند اخلاق؛ آن هم اخلاقی که از قرآن و سخنان گهربار معصومین علیهم السلام سرچشمه گرفته است. مکتب اخلاقی ایشان نیز برگرفته از مکتب قرآن است. از این رو در آثار اخلاقی خویش با بهره گیری از روایات ائمه(ع) به بیان فضایل و رذایل اخلاقی، آثار آنها، تنبه دادن خوانندگان و مواعظی در این جهت پرداخته اند و راه کارهای علمی مناسب برای آراستگی به فضایل به و زدودن رذایل بیان کرده اند؛ که در راستای این تبیین و توضیح و برای تقریب به ذهن مطالب به آیات شریفه قرآنی استناد فرموده اند. در این پژوهش تلاش می شود میزان اتکای ایشان به آیات شریفه بررسی شود و موارد استنادات قرآنی و بعضی استنادات روایی آثار اخلاقی ایشان بیان شود.

تحقیق حاضر تلاشی است در جهت ریشه یابی نهضت عظیم عاشورا با توجه به فرامین و رهنمودهای قرآن کریم. چهار فصل اصلی در این مجموعه مورد نظر می باشد. فصل اول به شأن کتاب الهی پرداخته و ضرورت روی آوردن به این عهد نامه الهی بررسی شده است. این فصل قرآن را از زبان خود قرآن کریم و نیز وجود مقدس معصومین علیهم السلام به مخاطب معرفی می نماید. همچنین اشاراتی در رابطه با فریضه جهاد و امر به معروف ونهی از منکر از کتاب خدا و سخنان امام حسین)ع) مطرح گردیده است. در فصل دوم به منزلت امام حسین(ع) و بیان فضائل آن بزرگوار اشاراتی شده است. فصل سوم را به بررسی قیام سیدالشهدا و نهضت عاشورا اختصاص داده و به بیان فرازهایی از تاریخچه این قیام پرداخته ایم. فصل پایانی استشهادات ابا عبدالله را در میان سخنان آن حضرت مورد توجه قرار داده و با الهام گیری آن حضرت از قرآن کریم را پی گیری می کند.

تلاوت قرآن کریم دارای آدابی ظاهری و باطنی است. این مجموعه در شرح مجملی به آداب ظاهری پرداخته و سپس مفصلاً به بررسی آداب باطنی می پردازد بدین صورت که: قاری قرآن ابتدا باید به جنبه های عظمت قرآن، معرفت حاصل کند تا به تعظیم شأن قرآن و آثار کمالی آن نائل گردد. پس این قرآن معظم باید راههای استفاده عملی داشته باشد یعنی تالی قرآن از این کتاب عزیز درس زندگی بیاموزد. و این امر میسر نمی گردد مگر این که انسان موانع و حجابهای بین خود و استفاده از قرآن را از سر راه بردارد و همین، گامی مهم می شود برای تولد کمالات روحی در وجود انسان. و این چنین می شود که تالی در هنگام تلاوت با حضور قلب کامل گوش جان به آیات الهی می سپرد و سپس با تفکر و تعقل و تدبر در این آیات، آنها را بر احوال و رفتارهای خویشتن تطبیق داده و از معاصی و گناهان خویش و سپس از خویشتن متبری گشته و از این نردبان، راه کمال و ترقی به پله های عالی انسانی را در پیش می گیرد. و نیز از راه تفکر وتدبر است که به صفات و افعال جمیل الهی معرفت حاصل کرده و درک می کند که چگونه و از چه راهی به سعادت الهی و رضوان الهی برسد. و همة این موارد میسر نمی گردد مگر آنکه دل و جان تالی پاک و طاهر از ارجاسات معنوی گشته و به درجه ای از طهور باطنی نائل گردد، چرا که طهور مطلق فقط مختص به معصومین است، و انسانهای عادی بنابر ظرفیت وجودی خویش می توانند از اقیانوس لایزال معرفت قرآنی اهل بیت بهره مند گردند.

این رساله در ‎۱۰ فصل تظیم شده است. در فصل اول کلیاتی در مورد علم کلام آورده شده و در فصل دوم به زندگینامه زمخشری و آثار و تالیفات او پرداخته شده است. فصل سوم درباره تفسیر الکشاف نگاشته شده است. فصل سوم با عنوان امور عامه به این مباحث پرداخته است: وجود و عدم، اشتراک معنوی وجود، مغایرت وجود و ماهیت، حقیقت وجود و ... . فصل ‎۵ درباره ذات و صفات باری تعالی می باشد. عناوین سایر فصلها به این صورت می باشد. فصل ‎۶ افعال خدا، فصل ‎۷ نبوت عامه و خاصه، فصل ‎۸ امامت و ولایت، فصل ‎۹ معاد و فصل ‎۱۰ منزلت بین منزلتین، امر به معروف و نهی از منکر/

پژوهش حاضر با استفاده از روش «تحلیل محتوا» به واکاوی کمّی و کیفیِ رابطه ی میان زمینه های اصلی و معیارهای اجتهاد طبری در بررسی و ترجیح آراء متفاوت تفسیری در «جامع البیان عن تأویل القرآن» می پردازد. بر اساس تتبع نگارنده، طبری در 1952 مورد، به ذکر آراء مختلف تفسیری پرداخته و نظر اجتهادیِ خود را بیان می کند که برجسته-ترین نتایج پژوهش درباره ی زمینه و معیار آنها بدین قرار است: 1- طبری در چهار زمینه ی اصلی شامل بر «اسباب نزول»، «قرائت»، «عبارات قرآنی» و «مفردات قرآنی» به بیان آراء مختلف تفسیری و انتخاب نظر برگزیده ی خود پرداخته است. 2- وی استفاده ی متعددی از شش معیار «سیاق و ظاهر آیات»، «شهرت و اجماع»، «کلام عرب (نحوی، بلاغی و لغوی)»، «اصالت تعمیم»، «روایت صحیح از پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم)» و «رسم المصحف قرآن» و همچنین استفاده ی معدودی از چهار معیار «عقل»، «نظر صحابه»، «احکام فقهی» و «تاریخ» در ترجیح میان آراء تفسیری داشته است. 3- طبری در مجموع از سه معیار «سیاق و ظاهر آیات»(701مورد)، «کلام عرب»(603مورد) و «شهرت و اجماع» (456مورد) بیشترین استفاده را کرده است. 4- وی در زمینه ی «اسباب النزول» بر معیار «سیاق و ظاهر آیات» (51درصد)، در زمینه ی «قرائت» بر «شهرت و اجماع»(64 درصد)، در زمینه ی «عبارات قرآنی» بر «سیاق و ظاهر آیات» (53درصد) و در زمینه ی «مفردات قرآنی» بر «کلام عرب»(44 درصد) عنایت بیشتری داشته است.

پیوست در منابع دیجیتالی