جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شکر یکی از صفات پسندیده است که در همه مکاتب اخلاقی مورد ستایش قرار گرفته و از آن با تجلیل فراوان یاد شده است. شکر علاوه بر اینکه یک فضیلت اخلاقی محسوب می شود باعث ایجاد مهر و الفت در جامعه و پرکردن خلأهای عاطفی است با توجه به اهمیت بالای شکر و آثار فراوان آن، در این نوشتار تلاش شده جهات مختلف شکر از دیدگاه آیات و روایات بررسی شود. شکر در لغت به معنای سپاسگزاری، حق شناسی، تمجید و تحسین، شناخت نیکی و نشر آن است و در درجه ای پایین تر از حمد و بالاتر از مدح قرار دارد و با چاپلوسی تفاوتی آشکار دارد. شکر وقتی در حد لیاقت و شایستگی طرف مقابل نباشد چاپلوسی نامیده می شود. شکر از اهمیت فراوانی برخوردار است در اهمیت شکر همین بس که این صفت یکی از صفات خداوند می باشد و همچنین پیامبران بزرگی چون حضرت نوع ( علیه السلام) و حضرت ابراهیم ( علیه السلام) با این صفت توصیف شده اند و خداوند شکرگزاری را به عنوان بهترین عبادت معرفی کرده است و شکر را نیمی از ایمان دانسته است و مقام شاکران را بالا قرار داده است. شکر انواع گوناگونی دارد که از نظر زمان، افراد و نوع نعمت و نعمت متفاوت است و بهترین نوع شکرگزاری شکر عملی است. شکر عملی یعنی استفاده از هر نعمت در راه رضای منعم. برای رسیدن به مقام شاکران راههایی وجود دارد که عبارتند از: تفکر در نعمت ها و نقمت ها و دوری جستن از محرمات و استفاده از نعمت در راه اطاعت. شکر دارای آثار فردی و اجتماعی است. در آثار فردی می توان به افزایش نعمت، دوری جستن از آتش و جلب رضای خداوند اشاره کرد. آثار اجتماعی نیز می توان به شکوفایی روح شکرگزاری در جامعه و ایجاد افت و محبت اشاره کرد. نقطه مقابل شکر کفر است. همان طور که اشاره شد استفاده از نعمت در راه اطاعت شکر است پس می توان اینگونه نتیجه گرفت که استفاده از نعمت در راه معصیت کفران نعمت است. کفران نعمت نیز دارای آثار فردی و اجتماعی زیادی می باشد. از جمله آثار فردی کفران نعمت: تبدیل نعمت به نقمت، واگذاری انسان به خودش و گرفتار شدن در انواع عذاب ها می باشد. از آثار اجتماعی کفران نعت قطع پیوندها، سلب نعمت ها، ایجاد فقر، گسترش فساد، از بین رفتن استقلال جامعه و در نهایت مسلط شدن جبران بر جامعه اسلامی می باشد.

انفاق از اموری است که اسلام به آن اهمیت داده و هدف آن این است که به طبقه محروم و مستضعف اجتماع، که نمی توانند نیازمندیهای خود را برطرف سازند کمک کند. بدین وسیله در این نوشتار سعی شده که به این موضوع حیاتی پرداخته شود و روشن گردد که انفاق، همه شؤون زندگی جامعه را به گونه ای منظم و مرتب می کند که ضامن سعادت دنیا و آخرت باشد. در فصل اول به مفهوم شناسی انفاق و اهمیت و فضیلت آن علاوه بر این، در این فصل به این موضوعها پرداخته شده است. انفاق با ارزش – تشویق به انفاق. فصل دوم: این فصل از دو بخش شکل گرفته است، 1- انواع انفاق بدین شرح: انفاق واجب، انفاق مستحب، انفاق مورد پذیرش، انفاق ناپسند، انفاق در سختی، انفاق در پنهان، انفاق آشکار 2- محدوده انفاق. فصل سوم: در این فصل به این موضوع ها پرداخته ایم: آثار و برکات انفاق، آیات در مورد آثار انفاق، آثار فردی انفاق، آثار اجتماعی انفاق، آثار اخروی انفاق. در فصل چهارم به شرایط و آداب انفاق، کیفیت انفاق و صدقه قبل از مرگ اشاره شده است. در فصل پنجم: به موانع انفاق، آفات انفاق و پیامدهای ترک انفاق پرداخته ایم. فصل ششم: به موارد مصرف انفاق، ویژگیهای فقرای دریافت کننده انفاق و انفاق به شیعه و کافر اشاره کرده ایم. فصل هفتم: در فصل پایانی به معرفی اسوه های انفاق و فضائل آنها اشاره کرده ایم.

حدیث که دومین منبع پس از قرآن برای استنباط احکام الهی است ، فهمی دقیق را می طلبد. با دانش فقه الحدیث می توانیم این امر را به سامان رساند. برای این کار نیز در دانش فقه الحدیث ، قواعدی را باید به کار برد تا بهتر بتوان به این مقصود برسیم. بی شک با به کار گیری قواعد و مبانی صحیح فقه الحدیث ، می توان فهمی درست از حدیث به دست آورد و احادیث معصومان(ع) را جوابگوی همه ی نیازهای بشر در همه ی زمانها و مکانها دانست؛ از این رو باید در مطالعه و تحلیل سنت، دو عنصر زمان را در نظر گرفت. مکان صدور حدیث و یا محل وقوع عمل معصوم(ع) را نیز باید در نظر گرفت تا بتوان برداشتی صحیح را از سنت به دست آورد؛ مثلا حتی الامکان باید دانست که آیا فلان حدیث یا فعل معصوم(ع) در مدینه، شام، بصره، عراق، خراسان و یا ... از معصم صادر شده است. به عبارت دیگر ، در برخورد با یک حدیث و یا خبری که طبق آن عملی به پیامبر(ص) و یا یکی از امامان معصوم(ع) منتسب شده ، پس از اطمینان از اینکه آن خبر مخالف قرآن نیست ، نخست باید جو صدور آن حدیث یا محل وقوع آن عمل را در نظر بگیریم و بشناسیم. در نظر گرفتناصل توجه به دو عنصر زمان و مکان در مطالعه ی سنت و احادیث ، ما را در فهم و کشف مفهوم واقعی و ارزش تاریخی احادیث و یا عمل به آن کمک بسیار خواهد کرد. این تحقیق توجه به دو عنصر زمان و مکان را به عنوان قاعده ای در فقه الحدیث مطرح کرده است. در این تحقیق ، پس از اثبات اینکه توجه به این دو عنصر می تواند یکی از قواعد مهم در این راستا باشد، به پیشینه توجه به این دو عنصر و ذکر نمونه های آن در روایات اهل بیت(ع) ، و نیز پس از یاد کرد برخی از قائلان به تأثیر زمان و مکان در فهم حدیث بیان شده است. «توجه به مفاهیم واژه ها در عصر صدور»؛ « دگرگونی شرایط، اوضاع و احوال مخاطبان» ؛ « توجه به قرائن حالیه و مقالیه» ؛ « توجه به قطعیات تاریخی ؛ توجه به قطعیات علمی» و « در نظر گرفتن فضای صدور حدیث» از راههایی است که می توان از طریق آنها به چگونگی تأثیر دو عنصر زمان و مکان در فهم حدیث پی برد. در این مقوله ، ضمن بسط مباحث مربوط تا حد امکان ، با بیان راهها ، نمونه های حدیثی نیز برای هریک آورده شده است. از آنجا که « حل تعارض ظاهری بین اخبار» ؛ « بازشناسی احادیث موضوعه(ساختگی)» ؛ « شناخت روایات تقیه ای از غیر تقیه ای» ؛ « شناخت روایات ناسخ از منسوخ» و ... که در جوامع روایی از اهمیت شایانی برخوردار است، در فصل پایانی بخش با ذکر نمونه های حدیثی به این موارد پرداخته شده است. کلید واژگان : حدیث، فقه الحدیث، قواعد فقه الحدیث ، زمان، مکان، فهم حدیث.

تاریخ « زن» امتدادی در طول پیکره زمان دارد. اگر چه تاریخ مذکر، فقط از مردان سخن رانده است لیکن به حقیقت دریافته که نادیده انگاشتن زنان به عنوان نیمه ای از پیکره بشریت نه تنها اشتباهی محض بوده، بلکه عدم تربیت و توجه بدیشان، ارمغانی جز فساد و تباهی نداشته است. سیمای زنان در هر دوره بیانگر قالب های فکری مردان آن پاره زمان می باشد. با بررسی فضای زندگی ایشان، نه تنها می توان کاستیها و ناراستیها را شناخته و برطرف کرد، بلکه در کنکاش فضای فکری گذشته بسیار سودمند است. همچنین در این میان بهترین مسیر نیکبختی، که همان راه روشنگر تعالیم اسلام و قرآن می باشد ف ترسیم خواهد شد. در عین حال ، مراجعه و جستجو در لابه لای کتب تاریخی برای بازتاب چهره و جایگاه زن در اعصار تاریخی ف بیانگر تلاش برای قابل قبول جلوه دادن شعائر « تساوی زن و مرد» یا « برتری زن» نیست این رساله ، درصدد پیش کشیدن بحث های جنجالی نبوده ، بلکه با تلاش قابل تأمل سعی دارد تا نمودی از اندیشه چندین هزار ساله بشری در مسأله زن و جایگاه او را در دوره های گوناگون از حیات برجسته تمدن های شرقی پیش روی پژوهشگران قرار دهد.

با توجه به آسیب پذیر بودن حدیث،محدثان از دیرباز، بر این باور بوده اند که استفاده از این گنجینه گرانسنگ، نیازمند طی مقدماتی است که یکی از آنها شناسایی آسیب ها و زدودن پیامدهای نامطلوب آن است. «تحریف» به معنای تغییر یافتن حدیث در لفظ یا معنا، یکی از این آفتهای راه یافته در احادیث است که تشخیص آن و توجه به پیامدهای نامطلوبی که دارد پژوهشی دقیق را می طلبد. تحریف متون دینی سابقه دیرینه ای داشته و از دیرباز مورد توجه و دغدغه متفکران اسلامی بویژه حدیث پژوهان بوده است. این نوشتار، با روش توصیفی ـ تحلیلی با هدف بیان عوامل و پیامدهای تحریف در احادیث، شکل گرفته است. از آنجا که اندک تغییر در حروف و کلمات، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم (ع) ناکام می گذارد، توجه به آسیب «تحریف» از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله به بررسی مفهوم تحریف، انواع، عوامل و پیامدهای آن پرداخته شده است. ابهام و نارسایی عبارات، اضطراب، تعارض و تغییر در مقاصد حدیث برخی از پیامدهای آن است. البته حدیث پژوه می تواند با تشکیل خانواده حدیث، جامع نگری و یافتن تمامی احادیث مشابه و مرتبط به موضوع، به متن منقح و غیر محرف حدیث دست یابد.

«زیاده و نقیصه» در روایات، به معنای افزوده شدن یا کاستن چیزی از آن، یکی از آفت های راه یافته در احادیث است که تشخیص و توجه به پیامدهای نامطلوب آن، پژوهش همه جانبه ای را می طلبد. محدثان همواره به این آسیب توجه کرده و یکی از مقدمات استفاده از احادیث را پالایش حدیث از این پدیده دانسته اند، زیرا اندک تغییر و زیادی و کاستی در حدیث، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم (ع) ناکام می گذارد، از این رو، توجه به آسیب «زیاده و نقیصه» از اهمیت به سزایی برخوردار است. نوشتار حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی به هدف بررسی این پدیده، بیان گونه ها، عوامل و پیامدهای آن در احادیث نگاشته شده است.