جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

عفو، به معنای گذشت از اشتباه خاطی و چشم پوشی از گرفتن انتقام باوجود داشتن قدرت آن و غفران به معنی پوشاندن گناه و خطا به‌کار رفته است. در بسیاری از ادیان توحیدی بر بخشش تأکید فراوانى شده؛ اسلام و مسیحیت نیز در متون مقدس به این بحث توجه ویژه ای داشته اند. در این پژوهش با روش اسنادی و مطالعه کتابخانهای به توصیف، تحلیل و تطبیق روش، معانی و مصادیق عفو و غفران در دو کتاب مقدس و زمینه‎های اشتراک و افتراق این موضوع پرداخته شده است. حاصل آنکه مراتب عفو و غفران در قرآن کریم به صورت امر و توصیه خطاب به پیامبر (ص) و مسلمانان بوده و در اناجیل به صورت توصیه تنها خطاب به مردم می باشد که در هر یک از دو کتاب شامل گروهی با شرایط متفاوت خواهد شد. در عین حال، دو کتاب مقدس، از روشهای مشابه و متفاوتی برای دعوت مردم به عفو بهره گرفته‌اند.

خانواده یکی از مهمترین ارکان زندگی بشری است که گاهی دچار تزلزل شده و طرفین تصمیم به جدایی می‌گیرند. طلاق در بین ادیان ابراهیمی، اگرچه از جایگاه تقریبا یکسانی برخوردار است اما در مورد حقوق طرفین طلاق، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. پژوهش حاضر باروش توصیفی-تحلیلی نشان می­دهد در اسلام بنا‌بر جایگاه آسیب‌پذیر زن نسبت به این هنجار، حمایت مالی بیشتری از زن شده و حقوقی چون اجرت المثل، نحله، مهریه و نفقه را به وی اختصاص داده‌اند. در حالیکه در یهود و مسیحیّت زن تنها مستحق مهریه و دریافت نفقه در مقابل کارهای منزل، بنابر توانایی زوج می­باشد، این خود نشان‌دهنده­ی رابطه‌ی مالک و مملوکی است که بین زوجین حاکم است. در حالیکه در اسلام زن بنابر جایگاه شخصیتی خود، نفقه دریافت می­کند که هیچ ارتباطی با کارهای وی در منزل ندارد و حتی می­تواند در مقابل این کارها اجرتی جداگانه نیز دریافت نماید. از جمله حقوق غیر مالی که در هنگام طلاق مورد بررسی قرار می­گیرد حق حضانت است که قوانین آن در هر یک از ادیان متفاوت است؛ ولی در هر سه دین، این مصلحت کودک است که مورد توجه قرار می­گیرد.

اسلام و مسیحیت، در نتیجهٔ تلاش‌های تبشیری سازمان‌یافته در آفریقای شرقی رو به گسترش نهاده‌اند. در این تحقیق نودینان مسلمان در تانزانیا و کنیا بررسی شده‌اند. این مطالعه به منظور تعیین میزان تأثیر تبلیغات سازمان اسلامی در تغییر کیش آنان بوده است. همچنین، به دنبال یافتن پاسخ این پرسش‌ها است که: آیا نهادهای دینی و فعالیت‌های غیردینی، مثل فعالیت‌های توسعه اقتصادی، در راستای رفع نیازهای آنها خدماتی داشته‌اند؟ و آیا ارتباطی میان سازمان‌های تبلیغ اسلامی و نودینان وجود دارد یا خیر.

یکی از مفاهیم بنیادی مشترک در مسیحیت و اسلام مفهوم "میثاق" است. اهمیت و جایگاه این مفهوم در این دو دین موجب طرح این پرسش می‌شود که آموزۀ میثاق چیست و ناظر بر چه نوع رابطه‌ای میان خدا و انسان در این دو دین است. در پاسخ به سؤال مذکور و با بررسی تطبیقی و تحلیلی این فرضیه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد که در هر دوی آن‌ها میثاق به معنی رابطه‌ایی دو جانبه میان خدا و انسان است و مفاد اصلی آن عبارت از این است که خداوند به انسان حیات می‌دهد و وظیفۀ انسان در قبال آن اطاعت از اوست. در مسیحیت انواع میثاق مطرح است اما در اسلام تنها یک نوع میثاق وجود دارد. این پژوهش به این نتیجه می‌رسد که منظور از میثاق در مسیحیت خود حضرت مسیح (ع) است اما در اسلام بیشتر توجه به نوع انسان‌ است و پیامبر تنها مذکِر است.

نقش دین در سیر تحولات تاریخی امری بی‎بدیل است؛ از یک‎سو ادیان دارای تنوع و تفاوت‎های بسیاری هستند و از سوی دیگر در طول تاریخ کشمکش و نزاع‎های طولانی که به نام دین صورت گرفته، گفتگو میان ادیان را به یک ضرورت تبدیل نموده است. اما چگونه می‎توان شیوه و مبانی مدونی را برای گفتگو براساس تعامل بین ادیان دنبال نمود؟ در سال‎های اخیر دربارة شیوة گفتگو بین ادیان نظریاتی ارائه شده و فرصت‎هایی برای به‎کار بستن آنها با هدف ایجاد رواداری، احترام و درک متقابل فراهم گردیده است، اما هنوز تا رسیدن به کمال مطلوب فاصله بسیار است. در این نوشتار به بررسی شیوه‎های چهارگانة گفتگو پرداخته خواهد شد که از کثرت‎گرایی جان هیک و پارادایم‎های سه‎گانة او آغاز می‎شود و با طرح روش گفتگوی مارتین بوبر مبتنی بر اندیشة من ـ تو ادامه می‎یابد و پس از تأکید بر روش کویاما که مبتنی بر اصل بازتاب است، سرانجام به بحث دربارة روش چهارم یعنی گفتگوی مبتنی بر اندیشة عرفانی می‎رسد. روش چهارم، در مقایسه با سه روش دیگر، جریانی مطمئن و انسانی را در گفتگوی بین ادیان طی می‎کند. آنچه در این نوشتار خواهد آمد، بررسی این شیوه‎ها و تحلیل بهترین ابزار و روش در گفتگوی بین ادیان است

چکیده:میثاق به معنای کلی آن، عبارتست از قراردادی که انجام آن میان دو شخص امکان پذیر است و به مفهوم دینی آن، پیمانی است میان انسان و خدا. این نوع میثاق که غالباً با عنوان میثاق کبیر نامیده شده، در مقابل میثاق صغیر است که بین انسان و انسان دیگر بسته می شود. بنابر اهمیت اشخاصی که پیمان میان آنها منعقد می گردد، خود پیمان و شرایط و مفاد آن می تواند حائز اهمیت باشد. از آنجاییکه میثاق عهدیست که طرف های آن خدا و انسان هستند، درک اهمیت آن، فهم ضرورت رعایت مفاد وشناخت عواقب عدول از کاملا سرنوشت ساز است .به همین دلیل میثاق در نزد همه ادیان بالاخص ادیان الهی مقدس و محترم تلقی می شود.در یهودیت میثاق عدن و نیز میثاق خداوند با حضرت ابراهیم بسیار حائز اهمیت است، امّا مهمتر از همه میثاقی است که در طور سینا منعقد گردیده و بر اساس آن بنی اسرائیل مکلف به تصدیق و اطاعت از احکام الهی گردیده است و در عوض، خداوند قوم بنی‌اسرائیل را نجات داده، آنان را تعالی خواهد بخشید. پیمان و سوگند در نزد ایرانیان باستان نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار بود. ایزد مهر بعنوان نگهبان و پشتیبان پیمانها مورد تکریم ایرانیان بود. هر چند که پیش از ظهور زرتشت ،مهر یا میتراپرستی در کنار پرستش اهورا و وارونا در ایران رایج بود اما میترا با ظهور زرتشت و با اصلاحاتی که او انجام داد، بعنوان یکی از کارگزاران اهورامزدا در امر پیمانها باقی ماند. ملاحظه می‌شود که میثاق و پیمان، در هر دو دین زرتشت و یهود، از جایگاه بالایی برخوردار است و بر همین اساس، بررسی معنا ، مفهوم،شرایط و لوازم آن در دو دین بصورت تطبیقی و بیان مشابهت ها و تفاوتها با استفاده از منابع مرجع و دست اول می تواند نتایج در خور توجهی داشته باشد. از جمله ، مفهوم میثاق، عواقب نقض آن، در بحث یکتا پرستی، نجات بخشی و مسئله قربانی مشابهت هایی دیده می شود و در مواردی چون نمادها و آداب و مراسم مربوط به میثاق، مراحل میثاق، تکرار ، تجدید میثاق، نحوه ، مکان و زمان نهایی رسیدگی به موارد نقض میثاق تفاوتهایی دیده می شود.

یکی از عناصر اصلی حکمت اشراق اتکا به شهود و اشراق است که در نظریات شیخ اشراق به صورت چشم گیری یافت می شود نظریاتی که رسیدن به نورالانوار را هدف خود قرار داده اند ونیل به سوی این هدف را سیر میکند .و در برطرف کردن عواملی که او را از این هدف باز میدارد ، می کوشد و معتفد است هرچه نفس تجردش بیشتر باشد و در ظلمت کمتر گرفتار شود می تواند خودرا متصل به خداوند کند واز فیض انوار او غنی گردد. دانشمند فیلسوف دیگری که در این نظریه با شیخ اشراق همراه است و در اکثر نظرات او با وی اشترک نظر دارد آگوستین قدیس فیلسوف گرانقدر یونانی است که پس از گذشتن از فراز ونشیبهای طولانی در طول زندگی خود بالاخره باتابیدن نور حق به نفسش، راه خود را پیدا میکند وبه سمت خداوند می رود او فلسفه خودرا فلسفه ای اشراقی می داند زیرا تنها عامل سعادت و خوشبختی موجودات عالم را همان اتصال به منشاء هستی که سهروردی نیز در فلسفه خود از آن به نورالانوار یاد میکند می داند. آگوستین ایمان اشراقی خودرا مدیون خداوند است و معتقد است تا ایمان نباشد عقل نمی تواند تصمیمی بگیرد . و نیز حصول ایمان را هم در گرو رسیدن به حق تعالی می داند.در این پایان نامه به بررسی نظرات این دو فیلسوف بزرگ در باب اشراق می پردازیم وبعد از بررسی نظریات، بر آنیم ، دریابیم که این دو فیلسوف گرانقدر از آراء یکدیگر تاثیر پذیر بوده اند یا نه ؟

مباحث مربوط به علم و دین از عمده ترین موضوعاتی هستند که امروزه مورد کنکاش و بررسی جدی محققان و اندیشمندان این حوزه قرار دارند. از جمله افرادی کهمباحث دینی و علمی آنها در این زمینه همواره مورد توجه قرار گرفته، دو شخصیت بزرگ تاریخ فلسفه اسلام یعنی غزالی و ابن رشد است. غزالی با توجه به سلوک فکری گوناگونی که داشته،به نوعی به تعارض میان علم و دین عقیده دارد و اقدام به تقسیم و رتبه بندی آنهامی کند.ابن رشد گاهأ در جهت اندیشه های غزالی پیش می رود و با او هم صدا می گردد و در پاره ای از مسائل به صورت جدی به رد و انکار اندیشه های غزالی در باب علم و دین می پردازد.غزالی با نگرش عرفانی و فلسفی خود تلاش می کند به نحویارتباطیبین علم و دین برقرار نماید و به همین جهت به استدلالهای شرعی و دینی می پردازد. ابن رشد نیز که طریق فلسفه محض را روش کار خود قرار می دهد با توسل به قرآن و شریعت دینی به گونه ای دیگر ارتباط علم و دین را مطرح می کند. هر چند هر دوی آنها بر این عقیده اند کهدین مجموع? معارف وحیانی است که مشتمل بر اعتقادات و احکام عملی بوده و برای هدایت انسانها و تکامل روحی آنان، از طرف خداوند بر انبیای پیشین و پیامبر اسلام نازل شده و در کتاب و سنت اظهار گردیده است.بطور کلی می توان گفت کهاین دو فیلسوف بزرگ همچون بسیاری از فلاسفه اسلامیبرای یافتن راهی برای تعالی بشر به دین متوسل شده اند؛ و تصدیق می کنند که کمال نفس در علم است و آشنایی با علومی که مربوط به صنع خداست باعث شناخت خداوند می شود.ما در این پایان نامه کوشیده ایم با استفاده از محوریت مباحث مطرح شده در باب علم ودین در اندیشه ابوحامدغزالی و نیز ابن رشد به تشریح و تبیین افکار و عقاید آنها پرداخته و با طرح این سوال که چه تشابهات و تفاوتهایی میان آراء فلسفی این دو فیلسوف بزرگ اسلام در این رابطه وجود دارد و اینکه این تشابهات و بویژه تفاوتها از کجا ناشی می شوند، به نتایج در خوری دست پیدا کنیم و توضیح دهیم که بیشترین شباهتها و اختلافات در سه محور نحوه اثبات وجود خدا، علم خدا و یکی یا عدم یکی بودن ذات و صفات خدا است

شیخ الرئیس بو علی سینا و سنت توماس آکوئیناس دو حکیم و فیلسوف بزرگ مشائی بودند. آنها با پیروی از مبانی فلسفی ارسطو که آن را تا حدودی با اندیشه ها و باورهای کلامی خود موافقمی یافتند، در صدد تبیین حقیقت آدمی برآمدند . با بررسی برخی شباهتها در آرای فلسفی این دو فیلسوفو میزانتأثیری که آندو در فلسفه اسلام و غرب داشته اند، مسائلی مطرح می گردد از جمله اینکه آیاآکوئیناس در رابطه با موضوع مورد بحثیعنی،انسان و ابعاد وجودیش،تحت تاثیر اندیشه های ابن سینا بوده است ؟ و بطور کلی این تفاوتها و شباهتها در نحوه پرداختن این دو فیلسوف شرق و غرب به مسئله انسان چگونه قابل تبیین است؟ نگارنده در این نوشتار بر آن بوده است که با توجه به مسائل یاد شده به مطالعه تطبیقی آرای بو علی و آکوئیناس در مورد انسان بپردازد .به نظر می رسد با توجه به اینکه هم ابن سینا و هم آکوئیناس هر دو نه عقل گرای صرف هستند و نه ایمان گرای صرف، رابطه انسان و خدا را در قالب عشق ، عبادت ، سعادت و فیض الهی بیان کرده اند. در ضمن آکوئیناس بر رستاخیز بدن و نیز بر خلود نفس صحه گذاشته و ابن سینا هم معاد روحانی را با برهان پذیرفته و در مورد معاد جسمانی اگرچه از نظر استدلالی قادر به اثباتش نشده اما بر اساس فرموده پیامبر اکرم (ص) آنرا پذیرفته است . در نهایت نگارنده به این نتیجه می رسد که آکوئیناس هم از تأثیرات شگرفی که ابن سینا بر مباحث فلسفی و کلامی غربیان گذاشته است ، مستثنا نبوده و رگه های فکری مشترکی بین این دو فیلسوف در زمینه حقیقت انسان مشاهده می شود، هر چند که در مواردی هم اختلاف نظر بین آنها وجود دارد که به آنها نیز اشاره شده است .

یکی از مهمترین آموزه های اسلامی مسئله معاد است. این آموزه بقدری از اهمیت برخوردار است که یکی از اصول دین اسلام به حساب آمده و بلافاصله پس از توحید قرار گرفته است. یکی از مباحث بحث برانگیز در موضوع معاد، بحث خلود و عذاب ابدی برخی از گناهکاران است.مسائلی که در این رساله با روش تحلیلی مورد کنکاش قرار می گیرند مسالی هستند از این قبیل که: دلایل عقلی موافقان ومخالفان عذاب ابدی وجاودانه چیست؟ اگردلایل این دوگروه متخاصم را درمقابل هم بگذاریم عقل به صدق کدام طرف رضایت می دهد؟ آیا ملاصدرا به عنوان سردمدار حکمت متعالیه موافق با عذاب ابدی است یامخالف آن؟