جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شیخ حر عاملی (1033- 1104 ه.ق) به عنوان یکی از بزرگان عرصه‌ی علم و فقاهت شیعه، در نسخه خطی «خلق الکافرو الغرض منه» که به زیور طبع آراسته نشده به موضوع «خلق کافر» پرداخته و تلاش نموده تا به این پرسش پاسخ دهد که چرا خداوند کافر را درحالی‌که اوصاف او در علمش معلوم بود، آفرید، مهلت داد و بر مومنین مسلط ساخت؟ این در حالی است که بعضی از معارف قرآن و حدیث مانند خلق از طینت خاص، قضا و قدر، مشیت و اراده‌ی الهی نیز به موضوع دامن زده و اعتقاد به جبر را تقویت می‌کند. بر این اساس نسخه خطی به هدف احیاء، استخراج و بررسی راه‌کار مولف، با مقابله پنج نسخه خطی به‌جامانده، بر مبنای مطالعه و دسته‌بندی مطالب آن، تحقیق، تصحیح و ترجمه شده است. در این تحقیق، با دقت در شیوه‌ی بیان مطالب و نظام بندی فصول رساله که به ارائه توأمان ادله نقلی و عقلی اهتمام نموده، معلوم شد مولف علاوه بر ارائه نظر خود، خواهان ارائه نظری مقبول در مقابل اختلاف دیدگاه‌ها می‌باشد. مولف در این راه با دو مشکل جدی: اختلاف در حجیت روایات اعتقادی و عدم تفاهم در تعریف و کارکرد عقل مواجه بوده است. این امر منجر می‌شود، وی برای رسیدن به هدف، ضمن رعایت مبانی علمی خود، رأی سایرین را نیز مورد توجه قرار دهد. در نتیجه مولف با استناد به قدر مشترک مقبول ادله نقلی و استفاده از «تواتر معنوی»، و قدر مشترک ادله عقلی و استفاده از محسوسات و بدیهیات که مورد قبول وجدان و فطرت است، به دنبال ارائه‌ی نظریه با حداقل اشکال به منظور قانع نمودن، ساکت کردن و یا به شک انداختن مخاطب می‌باشد. وی در این راه، مراحل سه‌گانه:1- اثبات نظر خود(امر بین الامرین) از راه رد نظریه رقیب(جبر و تفویض) 2- تعریف نظریه بر اساس معارف حدیثی 3- ارائه راه حل در موارد سکوت معارف حدیثی را طی نموده است. تعریف و پاسخ ارائه‌شده در این راه حل، امری حداقلی است که به دنبال حفظ ایمان و ایجاد پاسخ اقناعی در مواجه با شبهات می‌باشد. این راه حل، راه‌حلی عقلی در ارائه تعریف در مسائل مشکل اعتقادی است که بیان می‌کند در مواردی که امکان ارائه کامل تعریف و پاسخ بر اساس ادله نقلی وجود ندارد، عقلا چه باید کرد.

این رساله که با عنوان " بررسی تفسیری و تاویلی آیات نازله در شان سید الشهداء (ع) " در 3 فصل به منظور خدمت به قرآن و عترت پیامبر(ص) و شناخت هر چه بیشتر سید الشهدا (ع) فرآهم آمده است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق کیفی انجام شده است و ابزار گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه‏ای است. در این تحقیق سعی شده است ضمن ارائه کلیات به عنوان مبانی، با فرض وجود آیاتی که در شان سید الشهداء نازل شده‏اند، طی بررسی بیش از 120 آیه از قرآن کریم در کتب روایی و تفسیری به عناوینی از قبیل نور، آفرینش، جلوه‏هایی از امام حسین (ع) و همچنین عنوان‏های امام حسین (ع)، انبیاء الهی، فرشتگان، رجعت، شیعیان، اصحاب، دشمنان و کشندگان پرداخته است. در فصل پایانی ثابت خواهد شد که ارتباط قرآن و سیدالشهداء متقابل و ناگسستنی بوده و ایشان منبع فضئل قرآنی است چنان که دشمنان او نماد رذائل مذکور در قرآن هستند. همچنین ثابت خواهد شد که توسل به سید الشهداء پشتوانه قرآنی دارد.

ساختار هندسی یا انسجام موجود در سوره های قرآن، یکی از مباحث پرنزاع در تفسیر قرآن است و مفسر می‌کوشد تا یکپارچگی میان آیات یک سوره را نشان دهد. بعضی قرآن‌پژوهان معاصر معتقدند که در سوره‌های قرآن یک غرض و موضوع واحدی نهفته است و رابطه ناگسستنی در بین همه آیات برقرار است که فقط با تدبر در آیات قرآن و تفکر در کلام نورانی اهل بیت(ع) می‌توان به غرض اصلی سوره‌ها و ساختار هندسی آنها دست یافت. در این پایان‌نامه بنا داریم نظریه ساختار هندسی سوره‌ها را از زاویه تأویل بررسی نماییم. از مزایای ساختار هندسی تأویلی این است که قابلیت تطبیق در تمامی سوره‌ها را دارد. این نوشتار در صدد جمع‌بندی اجمالی مباحث مطروح در زمینه ساختار هندسی سوره‌ها و طرح راهکاری مطمئن می‌تواند به حل اختلاف تفسیری از طریق تأویل و کشف هدف یک سوره منتهی شود و نگارنده در صدد پاسخ به این سوال است که آیا اصل (تولی و تبری) به عنوان محور سوره برائت در خلال تأویل آیات آن قابل اثبات و دفاع می‌باشد؟ با بررسی آیات سوره برائت دریافتیم که در نگاه تأویلی آیات این سوره از گفتار حضرات معصومین(ع) به صورت مطمئن و متقن، این اصل (تولی و تبری) در سراسر آیات سوره توبه تحقق پیدا کرده است.

همانطور که می‌دانیم، بخش عمده‌ای از معارف دین مبین اسلام از طریق ادعیه، زیارات و مناجات‌های وارده از معصومین? در اختیار ما قرار گرفته است.مناجات حضرت امیر? نیز از جمله آن‌ها می‌باشد، که گر چه دارای سلسله سند نیست اما با استناد به متن و همچنین سبک سخن گفتن ـ که با ادعیه دیگر کاملاً مشابهت و همخوانی دارد ـ انتساب آن به حضرت امیر? اثبات می‌گردد. آن‌چه در این مناجات به چشم می‌خورد، آیاتی است که به صورت عینی از متن شریف قرآن نقل شده و مضمون همه آن‌ها ترسیم صحنه‌های قیامت و بیان شدت اهوال آن روز عظیم می‌باشد. همچنین اسمای حسنای خداوند که ـ متناسب با آیات ـ در نهایت فصاحت و بلاغت آمده است. هدف من در نگارش این اثر که شرحی هر چند مختصر و در حدّ بضاعت اندک بر فرازهای این مناجات می‌باشد، این است که مباحث لغوی، همچنین تفسیری و تأویلی آن، مورد بحث و بررسی قرار گیرد. و در پایان نیز با توجه به روایات ذکر شده از تفاسیر مختلف در مورد آیات و اسمای حسنای به‌کار رفته در این مناجات به این نتیجه کلی دست می‌یابیم که نه‌تنها بطن آیات قرآن به معصومین? و دشمنان آنها باز می‌گردد بلکه تأویل اسمای حسنای الهی و آن‌چه از خودِ ائمه? تحت عنوان دعا و مناجات به ما رسیده نیز به ایشان و دشمنانشان باز می‌گردد.واژگان کلیدی: مناجات حضرت امیر?، سوال (مسئلت)، قلب سلیم، رحمت، اسماء حسنی

برای زندگانی انسانی دوگونه نشئه و سرا متصور شده است که از جهاتی با هم تفاوت های بنیادینی دارند. جهان دنیوی که حیات موقت و گذرای انسانی و عرصه تکلیف و عمل است؛ و حیات اخروی که هنگامه نتیجه گیری و بدست آوردن حاصل است. انسان درحیات چند روزه این جهانی، بسان بازرگانی می ماند که در تجارت خانه دنیا به داد و ستد مشغول است و بسته به نوع فعالیت وی، تجارتی خاسره یا مربحه نصیب او می شود. با عنایت به این نکته که نتیجه سودمندانه یا زیان کارانه این تجارت در عرصه اخروی – که ابدیت است- متبلور می شود و دیگر جای هیچ بازگشت و جبران خسرانی نیست، خردمندانه آن است که انسان عوامل مربحه و خاسره شدن تجارت خود را بشناسد و هر چه بیشتر در جهت مربحه و سودمند شدن بازرگانی خویش همت گمارد. ایمان به خدا و رسول (ص)، التزام به ولایت اهل بیت (ع) و انجام عمل صالح از مهمترین علل مربحه شدن تجارت است. در روایات بسیاری مرز بین ایمان و کفر ولایت علی (ع) معرفی شده است و بر همین اساس است که ملاک پذیرش عمل صالح گردن نهادن به ولایت اهل بیت (ع) بیان شده است. از سویی کافر شدن به ولایت اهل بیت (ع) و دشمنی با ایشان در ردیف کفر به خدا و پیامبر (ص) است بدین ترتیب است که منافقان و بیمار دلان و کتمان کنندگان حق و حقیقت نیز همان دشمنان اهل بیت (ع) بیان شده که در شمار بزرگترین تاجران خاسره قرار می گیرند. با این بیان می توان محور مربحه یا خاسره شدن تجارت آدمی در بازرگانی دنیا را پذیرش ولایت علی (ع) و عناد و دشمنی با آن حضرت قلمداد کرد. بهشت برین و رضوان الهی فرجام تاجران مربحه است در حالی که چیزی جز آتش دوزخ نصیب بازرگانان تجارت خاسره نخواهد شد. کلید واژه ها : تجارت ـ ربح ـ خسران ـ بیع – شراء

دعای عهد ، اگرچه به نام دعا نامیده شده است، اما در واقع پیمان نامهشیعهبا امام زمان (عج) می باشد. دعای عهد ؛ نغمه ای صبحگاهی است که انسان های خدا باور ، دین دار و متعهد به ولایت آل الله ؛ هر روزه بر دل وزبان جاری می سازند و اتصال و تعهد خود را در قبال قطب عالم امکان ؛ امام زمان (عج) تجدیدمی کنند . دعای عهد ، یادآور میثاق انسان با خداوند عزوجل در عالم ذر بوده و در بردارنده پیمانی است که جهت ثبات قدم شیعیان امیر المومنین حضرت علی(ع) و امامان معصوم (ع) از فرزندان ایشان به ویژه حضرت بقیه الله (عج)، هر روز تکرار می شود.این دعا، از امام صادق(ع) نقلشده و در کتب و منابع معتبر، ضبط گردیدهاست. دراین رساله ، کوشش شده که مبانی قرآنی و روایی این عهد نامه ،در بخشهای مختلف ومناسبی استخراج و تنظیم شود: اقرار به توحید و آشناییبا جلوه هایی از اسماء الهی (آغاز دعا)؛ صلوات فراگیر و بی پایان به امام هدایت شدهو هدایتگر ، تجدید بیعت خالصانه و مستحکم با ولی زمان (عج) ،اعلامآمادگی و تلاش مقدور تا پایان عمر در راستای فرمانبری از ایشان و حتی درخواست خروج از قبر در زمان ظهوربرای یاریامام زمان (عج) و.... همچنین توصیف بخشی از شرایط زمان قبل و بعد از قیام حضرت (عج) و برشمردن آرمانهای زمان ظهور ؛ از بخشهای اصلی این پژوهش می باشد، که همگی با آموزه های قرآنی و روایی انطباق کامل دارد.به علاوه ،دعای عهد همچون بسیاری از ادعیه ماثوره دیگر، دریایی گستردهو ژرف از معارف الهی است.بر هرشیعه آگاه و منتظر راستین ، فرض است که این دعا و معانی آن را دریابد و آرمان ها و برنامهزندگی خود را براساس آن ساماندهی کند.

خداوند هدف از خلقت جن و انس را عبادت خود بیان کرده است . عبادت خدا همان معرفت خداست که صنع اوست ، یعنی این معرفی باید از جانب خودش صورت بگیرد و لاغیر. تا این معرفی نباشد هیچکس قادر به شناختن پیامبران راستین نخواهد بود و در نتیجه نمی توانیم حجج الهی را بشناسیم. لذا برای رهایی از ضلالت و مرگ جاهلیت ملزم به تسلیم نسبت به شناخت خدا و انبیا و اولیای اوهستیم تا راه صحیح بندگی و عبادت خدا را برای ما معرفی کنند و در این مسیر راهبر ما باشد، زیرا خدا تبعیتتسلیم بودن نسبت به ایشان را وسیله تقرب و بندگی خود قرار داده است. لذا در حال حاضر شناخت حجت زمان امام دوازدهم تنها راه رهایی از کفر و ضلالت است به فرموده اهل بیت علیهم السلام در عصر غیبت ، همه اهل هلاکت هستند بجز کسانی که ثابت قدم در راه شناخت امام باشند و توفیق بر دعای بر حضرت داشته باشند. بنابراین با مراجعه به دعای عصر غیبت به چگ.نگی کسب معرفت و راه های مقابله با مرگ جاهلیت میپردازیم . از جمله مهم ترین آن راه ها میتوان انتظار فرج ، دعا برای حضرت ، دعا در حق دوستان و نابودی دشمنان ایشان و تربیت منتظران و ... اشاره نمود.

یکی از زیر مجموعه های علوم قرآن آشنایی با تک واژه ها یا مفردات قرآنی است که در غالب کتب تفسیری ، بخش اللغه به این مهم پرداخته شده است . همچنین کتب مستقلی نیز در این زمینه به رشته تحریر درآمده که شاخص ترین آنها کتاب مفردات راغب اصفهانی است . شایان ذکر است که مفردات در این گونه کتابها از جنبه لغوی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به جنبه باطنی و تأویلی آنها اشاره ای نشده است.از آنجا که در لسان روایات تأویل در ارتباط با باطن قرآن کریم است و این کتاب آسمانی بطون و تأویلات عدیده ای دارد و احاطه به کل این تأویلات تنها در انحصار رسول خدا –صلی الله علیه و آله و سلم – و ائمه هدی- علیهم السلام- است لازم به نظر می رسد برای دست یابی به مفاهیم و معانی عمیق قرآن و راهیابی به لایه های زیرین و بطون آن مفردات قرآن را گذشته از جنبه لغوی از جنبه تأویلی و باطنی نیز مورد کنکاش قرار دهیم . سعی ما در این رساله این است که با الگو پذیری از مقدمه کتاب شریف تفسیرمرآه الأنوار و مشکوه الاسرار که در واقع به منزله دانشنامه تأویلی قرآن کریم است، مفردات حرف «حاء» را از مفرده حبّ تا حظّ مورد بحث و بررسی قراردهیم.واژگان کلیدی:مفردات ، تأویل، راسخین درعلم، ولایت و امامت

در اين رساله به بررسي لغوي و تأويلي مفردات قرآني حرف «ج» پرداخته‌ايم و هدف اين است كه بتوانيم درك صحيح از سخنان ائمه معصومين (ع) داشته باشيم و به لايه‌هاي عميق‌تري از معنا دست پيدا كنيم و انگيزة اين كار قرارگرفتن در صراط مستقيم با تمسك به سخنان آن بزرگواران است. روش كار بر حسب الگوبرداري از مرحوم ابوالحسن شريف در تفسير مرآة الانوار است؛ لذا ابتدا هر مفرده از نظر معناي لغوي بررسي شده و سپس با كمك از نظرات مرحوم شريف و مراجعه به تفاسير روايي و كتب احاديث شيعه و منابع معتبر به بررسي تأويلي آن‌ها پرداخته شده است و در پايان بررسي‌ها به تأويل بعضي از مفرده‌ها دست نيافتيم و آن مفرده‌هايي كه تأويل داشتند، آن مواردي كه معاني زيبا و مناسب داشتند به ائمه (ع) و امور معنوي تأويل شده بود و در مواردي كه معاني مناسب و زيبا نبود به دشمنان ائمه(ع) و اعمال ناشايست تأويل شده بود؛ لذا اين تحقيق در محدودة مفردات حرف «ج» بوده است و از اينجا به بعد به محققان ديگر سپرده مي‌شود.

یکی از مناجات‌های امام سجاد? «مناجات العارفین» است، این مناجات عرفان واقعی و حقیقی است که انسان را به سوی معرفت و شناخت حق‌تعالی رهنمون می‌سازد و البته نیل به این شناخت جز از طریق ائمه معصومین? از راه دیگری امکان‌پذیر نمی‌باشد. در راستای این موضوع، آشنایی با مبانی قرآنی و روایی این مناجات و راه‌های معرفت حق‌تعالی و همچنین آشنایی با ویژگی‌های عارفان واقعی مورد بررسی قرار گرفته است، که آیا انسان بدون واسطه راهی برای شناخت خداوند دارد؟ عارفان واقعی چه کسانی هستند؟ و دارای چه ویژگی‌هایی می‌باشند؟ به این نتایج رسیدیم که این دعا منطبق بر آیات قرآن و روایات رسیده از معصومین? می‌باشد و انسان‌ها به تنهایی هیچ راهی برای شناخت و رسیدن به خداوند ندارند و ائمه اطهار? واسطه رسیدن به خداوند می‌باشند و این‌که عارفان واقعی این ذوات مقدسه? هستند که پذیرش ولایت و اطاعت از آنان راه نجات و رستگاری انسان‌هاست. واژگان کلیدی: دعا، مناجات العارفین، معرفت، امام سجاد?