جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یمن به­ سبب موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بر سر راه ­های تجاری شرق و غرب، به­ ویژه مسیر جاده بخور پیوسته مرکز صادرات و واردات کالاهای مختلف بوده است. با سلطه رسولیان (626- 858ﻫ) بر یمن ارتباطات بازرگانی با مناطق گوناگون، به­ ویژه هند، مصر و حجاز رونق بیشتری یافت؛ بازرگانان کالاها و محصولات یمن را از طریق دریا و پس از گذر از بنادر و جزایر متعدد به بنادر هند و مصر می‌رساندند و در برگشت، کالاهای گوناگون آن مناطق را به یمن وارد می­ کردند. علاوه بر تجارت با هند و مصر، یمن از طریق زمین و دریا با مناطق داخلی جزیرةالعرب به ­ویژه حجاز هم ارتباط تجاری داشت. این مقاله در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که رونق تجاری یمن در دوره زمامداری رسولیان معلول چه عواملی بوده است؟ یافته­ های تحقیق، نشان می ­دهد که در این دوره، تجارت یمن شرایطی متفاوت با دوره‌های پیش از آن را تجربه کرد؛ زیرا به ­علت استیلای مغولان بر شرق دور تا بغداد، راه­ های تجاری این مناطق ناامن گشت و در نتیجه راه تجاری دریای سرخ اهمیت یافت؛ این تحول مهم و ظهور تجّار کارِمی که تجارت میان سواحل مدیترانه و سواحل اقیانوس هند تا چین را از طریق دریای سرخ در اختیار و انحصار خود داشتند، سبب رونق فعالیت­های تجاری در منطقه یمن گردید.

خاندان چک در عهد حکومت راجه سهه دیو (701 - 720 هـ) به این سرزمین مهاجرت کردند و شاخه ای از آنان به رهبری پاندوچک در تراهه گام مقیم شدند و در مقام سپاهی و مناصب اداری به خدمت سلاطین شاهمیری درآمدند و با ورود میرشمس الدین محمد عراقی به کشمیر، به مذهب امامیه گرویدند. این مقاله بر آن است تا چگونگی برآمدن و سقوط شاخه شیعی مذهب این خاندان و نقش و عملکرد آنان را در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشمیر به روش توصیفی - تحلیلی و بر اساس متون تاریخی، به ویژه بهارستان شاهی، بررسی کند. چکان هر چند دوره کوتاهی (962 - 993 هـ) بر سرزمین کشمیر حکومت کردند؛ اما به رغم تمامی اختلافات و منازعات داخلی و تهاجمات مکرر مغولان هند/ بابریان، توانستند با بسط اقتدار خویش و انجام اقدامات موثر، مذهب تشیع را در این سرزمین چنان گسترش دهند، که تا امروز باقی است.

در دهه های پایانی قرن نوزدهم میلادی، چند تحقیق درباره تاریخ زندگی حضرت محمد (ص) با رویکرد بررسی انتقادی منابع انجام گرفت که حاصل آن تشکیک در روایت های سیره و بی اعتمادی به همه منابع روایی و تاریخی اسلام بود. در چنین فضایی، رژی بلاشر در اثر خود، «مساله محمد» ضمن تشریح مشکلات موجود برای استفاده از قرآن و داده های کتاب های سیره به عنوان منابع شرح حال نویسی ادعا دارد که هر چند مستنداتی که امکان نگارش تاریخ زندگی پیامبر اسلام (ص) را با جزئیاتی دقیق و منسجم فراهم سازد در دست نیست، با این وجود می توان به کمک قرآن، تنها منبع معاصر پیامبر (ص)، شرایط و فضایی را که رسالت پیامبر (ص) اسلام در آن تکوین و تکامل یافت، بازآفرینی کرد. بلاشر در «مساله محمد» که تحقیقی انتقادی درباره زندگی نامه پیامبر اسلام (ص) است، شرح حال پیامبر (ص) را فقط بر اساس شواهد قرآنی تدوین می کند، و از اخبار و اطلاعات سیره، تنها به منظور تایید داده های قرآنی بهره می گیرد.

واقعیت تاریخی جابر بن حیان که در بسیاری از آثار منسوب به او خود را شاگرد امام صادق (ع) خوانده و اشاره های متعددی به آن امام کرده، از سوی پاول کراوس، بزرگ ترین محقق در زمینه کیمیای جابری، به طور کامل زیر سوال رفته و تناقض های عدیده موجود در این اشاره ها و شواهد با استناد به «مجموعه جابری» استخراج و مطرح گردیده است. این مقاله بر آن است تا با تحلیلی تاریخی و محتوایی به توضیح و تبیین چهار نوع از این شواهد و اشارات جابر به امام (ع) بپردازد و نظرهای پاول کراوس را در مورد یک مساله مهم در تاریخ علم، یعنی مساله جابری نقد و ارزیابی نماید؛ خاصه آنکه شمار قابل توجهی از مخطوطات منسوب به جابر هنوز منتشر نشده و به دست محققان نرسیده است و از این رو، باب گفت وگو درباره این مساله همچنان گشوده و جای نظرها و پاسخ های تازه در این باره خالی است. امید می رود که این مقاله پاسخی به این مساله باشد.

چکیده ندارد.

این رساله تحت عنوان ((رابطه اسلام و مسیحیت در عهد پیامبر (ص) و خلف راشدین)) در هشت فصل تنظیم شده است و هدف از نگارش آن عبارت است از : تو اصطلاحات و ذکر نظریه بعضی از علمای غرب که در متن رساله اشاراتی به آنها شده است و دوم ارزیابی منابع تاریخی اسلامی و مستشرقینی که آثار ایشان در این این رساله مورد استناد قرار گرفته است .

موضوع تحقیق این پایان نامه عبارت است از بررسی اسانید روایات تفسیری امام باقرعلیه السلام و یا به عبارت دیگر: تفسیر قرآن بر اساس روایات تفسیری امام باقرعلیه السلام و بررسی اسانید آنها. بر این اساس، نگارنده، دو هدف عمده را در تدوین پایان نامه خود، مورد نظر داشته است: 1 . استخراج احصایی همه روایات صادر شده از امام باقرعلیه السلام در تفسیر قرآن و مرتّب نمودن آنها بر اساس ترتیب سوره ها و آیات؛ 2 . تحقیق، بررسی و ارزیابی اسانید روایات استخراج شده. خلاصه، وی در این تحقیق، اولاً به دنبال جمع آوری روایات منقول از امام باقرعلیه السلام است ثانیاً روایات منقول از آن حضرت را که مختصّ به تفسیر قرآن است، استخراج کرده است، ثالثاً به قصد احصا روایات را آورده است. رابعاً روایات تفسیری را به ترتیب سوره ها و آیات مرتّب کرده است. خامساً اسانید روایات را بررسی کرده است و سادساً میزان و درجه اعتبار هر یک از آنها را تعیین کرده است. هدف اصلی نگارنده در این تحقیق، ارزیابی اسانید روایات تفسیری امام باقرعلیه السلام از قرآن تا آخر سوره بقره است. وی قبل از وصول به هدف یاد شده، هدف دیگری را به عنوان هدف فرعی و مقدّماتی مدّ نظر گرفته تا بر اساس آن بتوان به هدف نهایی و اصلی نایل آمد و آن، استخراج و احصای روایات در این مورد است. این پایان نامه در دو جلد فراهم آمده که جلد اوّل، سه بخش و جلد دوم، دو بخش دارد که هر بخش نیز دارای فصل هایی است. بخش اوّل به بررسی شخصیتی امام محمّدباقرعلیه السلام پرداخته که در چهار فصل، زندگانی امام باقرعلیه السلام، اوضاع سیاسی عصر آن حضرت، مقام علمی امام و جایگاه ایشان را بررسی کرده است. بخش دوم، مربوط به تعاریف و اصطلاحات است. در فصل اوّل، اصطلاحات کلّی، در فصل دوم، انواع اصلی حدیث، در فصل سوم، اصطلاحات مربوط به سند و متن حدیث، در فصل چهارم، اصطلاحات مربوط به مدح راویان، و در فصل پنجم، اصطلاحات مربوط به ذم راویان، توضیح داده شده است. شایان ذکر است که نگارنده، در فصل چهارم از بخش اوّل، مشخّص نموده که امام علیه السلام ، خود کتاب تفسیری ننوشته و یا اگر نوشته، هیچ گونه خبر و اثری از آن به دست ما نرسیده است، با وجود این، آن حضرت دارای مکتب تفسیری فعّال و معتبری بوده و شاگردان زیادی را در این فن، تربیت کرده است. همچنین بیان شده است که دو تفسیر یکی از ابوالجارود و دیگری از جابر بن یزید جعفی - که هر یک بر اساس روایات امام باقرعلیه السلام نوشته شده - به امام علیه السلام منسوب است. سپس نگارنده در سه فصل، به ترتیب، روایات مربوط به علوم قرآنی، سوره حمد و سوره بقره را جمع آوری کرده و در مجموع، تعداد 366 روایت و 504 سند را با مراجعه به منابع و متون معتبر شیعه و سنّی استخراج و احصا کرده است. این روایات، در جلد دوم پژوهش، به ترتیب موضوعات شانزده گانه، پشتِ سر هم قرار گرفته اند. نگارنده به منظور دستیابی به هدف اصلی خود که عبارت از ارزیابی اسانید روایات است، علاوه بر استفاده از حاصل مطالعات به عمل آمده خود در بخش های اوّل و چهارم، سه بخش مفصّل دیگر نیز اختصاص داده، که در بخش های دوم و سوم - که به منزله مقدّمه و پیش نیاز برای ورود به بخش چهارم و پنجم است - به بیان تعاریف و اصطلاحات زیادی که در پایان نامه و خصوصاً بخش پایانی آن به کار رفته، و نیز به بررسی رجال و راویان احادیث مندرج در بخش چهارم، پرداخته است. نگارنده در بخش آخر پایان نامه، با مطالعه و تحقیق، به ارزیابی سند روایات و نیز تعیین نوع هر یک از آنها و نهایتاً تعیین میزان و درجه اعتبار آنها پرداخته است. بر این اساس، از مجموع 504 سند ارائه شده، تعداد 24 سند از نوع صحیح، تعداد سه سند حَسَن، هفده سند موثّق، 38 سند قوی و 422 سند ضعیف را به صورت دسته بندی بیان نموده است.

عزاداری به معنی انجام رفتارهای خاصی در سوگ افراد است. بررسی سیرة اهل بیت در این زمینه ضروری است و این نوشته بر مبنای تحلیل رفتارها و سخنان اهل بیت تنظیم شده است. رفتار اعراب جاهلی در عزاداری از قبیل اعلام مرگ همراه با بر زبان آوردن نام و شرح اوصاف متوّفی، گریستن، شیون، جزع و فزع و نوحه گری به صورت کاملاً رسمی رایج بوده است. اجیر کردن زنان نوحه گر و مبالغه در بر شمردن مناقب متوفّی نیز انجام می شده است. رفتارهای رایج در سوگواری شامل خبر مرگ، اندوه، گریستن، دعا، استرجاع، طلب آمرزش، بیان خوبیهای متوفّی، شیون و بیتابی، سیلی به چهره زدن، گریبان دریدن، موی تراشیدن، خاکستر و خاک بر سر ریختن، تسلیت گفتن، دشنام و شکوه از روزگار، نوحه گری تصنعی، و مرثیه سرائی، به ترتیب بیان شده ، گزارشهای تاریخی و شواهد حدیثی مربوط متوفّی و بیان خوبیهای او در سیرة اهل البیت بصورت طبیعی و غیر رسمی وجود داشته و بقیة رفتارها نهی شده است. این نهی گاه صریح و گاه تلویحی بوده است. در مورد رفتارهای رایج در عزاداری بعد از دورة غیبت، و نحوة عزاداری برای علما و بزرگان دین هیچ گونه مراسم خاصی مرسوم نبوده است. اما در آیینهای عزاداری در دورة آل بویه. ماتم و سوگواری عاشورا شامل گریة رسمی، حرکت دسته جمعی، نوحه گری و مرثیه سرائی، به فرمان معزالدوله، در عاشورای هر سال رسماً انجام می شده است.