جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مبنای کار شلینگ این است که یک اثر هنری حقیقی از«مطلق» سرجشمه می گیرد و به وسیله هنرمند نابغه، به نمایش در می آید. هنر، ظهور مطلق است و بنابراین فیلسوفی که مطلق را جستجو می کند، باید اثر هنری را در مرکز تأمّل فلسفی خود قرار دهد؛ زیرا هنر، عصارة طبیعت است و وجودی است که با استفاده از زبان، به نظم در آمده است. همچنین بواسطة اینکه اثر هنری، تابع قالب شناسایی انسان است، متضمّن تاریخ «من استعلایی» است. از این رو، یک اثر هنری، محلّ وحدت وجود و اندیشه است. شلینگ این وحدت را «مطلق» می نامد و براین عقیده است که کار فیلسوف، تأمّل بر فرایندها و قوانین زیبایی شناسی است.

زیبایی و هنر در منظومه ی فکری سنت گرایان معاصر ، از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است. به باور ایشان، وجود زیبایی در کل عالم هستی برهان قاطعی است بر وجود حقیقت الهی. به علاوه توجه به بعد هنری یا زیبایی شناختی سنت های اصیل دینی ما را در تصدیق به حقانیت و الهی بودن آن سنت ها یاری می رساند. سنت گرایان از چشم اندازی متافیزیکی به بررسی حقیقت زیبایی و هنر می پردازند. به نظر ایشان زیبایی، حقیقتی عینی است که در اصول و مبادی عالیه ی وجود ریشه دارد. به عبارت دیگر، اساس متافیزیکی زیبایی، بی نهایتی ذات الهی است و با تجلی و آشکار گری این ذات در همه ی مراتب وجود پیوند تنگاتنگ دارد. از همین رو، زیبایی در عالم محسوس روشن ترین جلوه ی ذات الهی است. در نگاه ایشان هنر نیز محملی برای تجلی حقایق الهی است و از همین رو می تواند انسان را یاری بخشد تا فضیلت بدست آورد و معرفت کسب کند و از این راه از کثرت تشویش برانگیز امور رهایی یافته و به ذات الهی خود واصل شود . الگوی اولیه هنرمندی در نگاه سنتی خداوند است که انسان و کل آفرینش اثر هنری او به شمار می آید. گفتیم هنر محملی برای تجلی حقیقت است اما صورت برای اینکه بتواند حقیقت را متجلی کند باید متناسب با آن باشد بنابراین هر صورتی نمی تواند بیانگر حقیقت باشد. در نگاه سنتی علاوه بر حقیقت، صورت متناسب با آن نیز از عالم الهی سرچشمه می گیرد. چنین صورتی سمبول­ نامیده ­می شود. اثر هنری هنرمند سنتی نیز باید تقلیدی از سمبولها باشد. بنابراین سمبولیسم و تقلید دو مولفه اساسی هنر سنتی به شمار می روند.قلب هنر سنتی هنر مقدس است .هنر مقدس هنری است که مستقیما به آداب و مناسک آئینی یک سنت یا یک دین مربوط است و مبتنی بر تقلید از سمبولهای اساسی است . برای مثال شمایل حضرت مسیح در مسیحیت و کتابت قرآن در اسلام هنر مقدس به حساب می آید. سنت گرایان به دلیل همین اهمیت و نقشی که برای صور هنری قائل هستند از نقد هنر جدید نیز دریغ نمی ورزند .زیرا اگر صور درست می توانند حقیقت را منتقل کنند صور نادرست نیز می توانند خطا را منتقل کنند.از همین رو در نگاه ایشان هنر جدید حتی بیش از فلسفه های جدید انسان را به عصیان در برابر خداوند ترغیب می کنند.

ایمانوئل کانت (1804-1724) یکی از فیلسوفان مهم عصر روشنگری در تفکر فلسفی خود جایگاه قابل توجه ای را به موضوع دین اختصاص داده که در سه رسالة عمدة خود (نقد عقل محض ، نقد عقل عملی و دین در محدودة عقل تنها) این موضوع را با تفصیل بیشتری بررسی کرده است. او با دو نگاه سلبی و ایجابی به مسئله پرداخته است. در نقد عقل محض توجه اش به مولفه های دینی بویژه ایدة خدا سلبی است وبا رد مهمترین براهین الهیات عقلی نشان می دهد که قوة شناسایی ما قادر به اثبات وانکار خدا به عنوان امری فرا تجربی نیست، و این نتیجة طبیعیِ بررسی دین شناختی در حوزة معرفتی اوست. ولی کانت بنا به تربیت دینی اش این فعالیت خود را به جنبة سلبی محدود نمی کند وخود را ملزم می داند به اینکه در حوزه ای دیگر اصول و مبانی دین شناختی ایجابی خویش را شرح و بسط دهد. در نقد عقل عملی دلیل اخلاقی اثبات وجود خداوند را بر اساس غایت نهاییِ آن یعنی خیر اعلی تشریح می کند. او در استدلال خود دو مولفة خدا و جاودانگی نفس را بر پایة سعادت و فضیلت اثبات و بر این اساس دین را بر اخلاق مبتنی می سازد و معتقد است که قوانین اخلاقی با توجه به خیر اعلی به سمت دین هدایت می شوند ، یعنی به حوزه ای که در آن همة وظایف انسان در عین حال که قوانین ذاتیِ هر ارادة آزاد هستند ، به عنوان فرامین الهی نیز لحاظ می شوند. کانت در کتاب دین در محدودة عقل تنها نیز بر اساس طبیعت بشر به تشریح دین می پردازد. دوگانگی طبیعت بشر از لوازم موضع دینی اوست و اخلاق او را به سمت دین هدایت می کند. در واقع نظام دینیِ او در جهت اصلاح انسان و مکمل نظام اخلاقیِ اوست. در این رساله بعد از بررسی طبیعت بشر حاکمیت اصل خیر را مطرح می کند. بهترین نوع حکومت را جامعة مشترک المنافع اخلاقی و در ارزیابی خود از دین ، دین اخلاقی را بهترین نوع دین معرفی می کند. دینی که قانونگذار آن بر اساس قوانین اخلاقی امر می کند و انسان هم با شناخت قوانین اخلاقی و غایت نهایی آن به الوهیت می رسد. دین اخلاقی مبتنی بر خصلت اخلاقیِ انسان و درونی است. دین باید در چار چوب عقل سنجیده شود دین را واجد محتوایی اخلاقی می داند.در واقع او به دنبال احیاء دین بر مبنای ایمان اخلاقی و توجیه عقلانی دین و مسیحیت بود نه انکار و نسخ آن.