جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این نوشتار، پژوهشی در خطابهای عتاب آمیز خداوند به پیامبر اکرم (ص) است. این گونه عتابها که قریب 80 آیه در قرآن را شامل می شود، گستره عظیمی از مباحث گوناگون را در میان قرآن پژوهان به وجود آورده است. اهتمام اصلی مفسران در توجیه و تحلیل این گونه آیات نکوهش بار، حل تعارضی است که به گمان ایشان، این آیات با اصل وجوب عصمت پیامبر (ص) دارد. نگارنده در این جستار کوشیده است ضمن بیان آرای مفسران در تفسیر برخی از مهمترین این آیات، حکمت این گونه خطابها را بیان دارد.

واژه «روح» از واژه های پر رمز و راز و ابهام آمیز در حوزه های دین، فلسفه، عرفان و روان شناسی است.نوشتار حاضر در صدد تبیین واژه «روح» به شیوه معناشناسی توصیفی است که در آن پس از ریشه شناسی و بیان وجوه معنایی روح در قرآن، ارتباط معنایی آن با واژه های هم نشین و جانشین در قرآن بررسی گردیده است از این رو با توجه به ویژگی تحقیق از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده است حاصل مطالعه توصیفی نشان می دهد که اصل کلمه روح و مشتقات آن «ریح» است که قدر مشترک معانی آنها «جریان» است که گاهی در جریان مادی و گاهی در جریان معنوی به کار می رود.در ادامه معانی هشت گانه جبرئیل، قرآن، موجودی مستقل در ردیف فرشتگان، فرستاده پروردگار نزد حضرت مریم (س)، حیات افاضه شده به انسان، حضرت عیسی(ع)، یکی از اسرار الهی و تایید کننده پیامبران و مومنان از وجوه معنایی روح در قرآن مورد مطالعه قرار گرفت. «روح» در کاربرد وحیانی بر محور جانشینی با واژه هایی مانند نفس، قلب، فواد، صدر در یک حوزه معنایی قرار می گیرد، این واژه ها در یکی از معانی خود مترادف روح هستند و بدون تغییری عمده در معنای جمله می توانند جانشین واژه روح شوند همچنین بر محور هم نشینی با واژه هایی مانند نفخ، امر، نزول، عروج و قیام ملائکه و... رابطه معنایی دارد و در یک حوزه معنایی قرار می گیرد، این واژه ها با واژه روح بر محور جانشینی پیوندی ندارند اما کاربردشان با روح بوده و در ساختار وحیانی آیات از باهم آیی و هم نشینی با آن بهره مند هستند. از نتایج مهم بررسی توصیفی، آشکار شدن پیوند معنایی عمیق «روح» با سایر واژه های هم حوزه در قرآن است.در پایان نیز به بررسی ویژگی های روح در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام پرداخته شده است.

خانواده به عنوان کوچکترین و پیشگام ترین بخش اجتماعی زمین را در نوردید و از آن وجود بشریت پدیدار گشت. این اراده پروردگار وحق تعالی بود که ثمره ی زندگی در آغوش خانواده ای بی نظیر بودن را در قالب زندگی نبی خدا آدم علیه السلام و همسر ایشان حواء در معرض نمایش گذاشت. دین مبین اسلام در بسیاری از موارد بر ساخت خانواده ای بی نظیر و نمونه تأکید دارد. این تأکید به صورت صریح وواضح در قرآن کریم و احادیث ائمه اطهار علیهم السلام آمده است. این مسأله به آن دلیل است که ساختار وجودی انسان نمونه و بی همتا، همان هدف تمامی رسالات پیامبران و تلاش بی وقفه جانشینان و اوصیای خدا می باشد و امکان رسیدن به این هدف والا میسر نمی گردد مگر از طریق اصل و هدف بی همتای آن، که همان خانواده ای است که انسان از آن طریق به اهداف والایی که برای وجود خود خواهان است عروج می یابد. و همچنین جامعه نمونه و بی نظیر، پا برجا نخواهد شد مگر از طریق ساختار نمونه و عالی خانواده که البته این جامعه از مجموع نمونه های عالی خانواده تشکیل می گردد.از اینجا و به دلیل اهمیت این بحث، سخن در رساله خود را بر تحرکات و نقاط آغازین ضروری به منظور ساخت وتشکیل این گهواره ی عظیم بشری و عوامل استحکام بخشیدن به آن در شیوه و مکتب اسلامی متمرکز می سازیم. بر این اساس نظام متعالی الهی از حقیقت فطرت بشری و از قاعده ی تکوین و ساختار – زوجیت- در تمامی اعصار و زمان ها آغاز گشته است.همچنین در خصوص دیدگاه خاص اسلام و درباره تشکیل و ایجاد نمونه کامل خانواده که از مراحل اولیه برای ایجاد و تشکیل آن، ومعیارهای لازم برای گزینش اعضای آن آغاز می شود سخن گفتیم. و بر ازدواجی که همانا گام اول برای بنای آن است و اهداف آن و پایه های ارتباطات پا برجابین ارکان موجود در آن از دیدگاه قرآن وسنّت مروری داشتیم.هنگامی که یک خانواده نمونه و بی نظیر که از زن و مرد نمونه ای تشکیل شده است که بعد از آنپدر و مادر نمونه خواهند شد و فرزندان نمونه خواهند داشت، لذا ما به بیان هرآنچه که در قرآن کریم واحادیث اهل بیت علیهم السلام در خصوص صفات و ویژگی اعضای این خانواده از منظر و دیدگاهی تحلیلی و عمیق می پردازیم.و در پایان، آن حرص عظیمی را که اسلام در خصوص بنای یک خانواده نمونه ابراز داشته است همان هدف بزرگی است که در پی آن بر ساختار یک جامعه نمونه والا مترتب می گردد و آن چیزی که جامعه های بشری از سختی ها و مصائب امروزه در رنج و مشقت از آن به سر می برند همان عدم داشتن این هدف روحانی بزرگ است. و همانا اسلام به همه بشریت طرح کامل این خانواده ی نمونه راتقدیم و رارئه کرده است که همانا آنها اهل بیت نبوت و به ویژه، خانواده ی امام علی و حضرت فاطمه سلام الله علیهما هستند که مصداق کامل این خانواده نمونه در طول تاریخ می باشند.

این تحقیق به دنبال تطبیق مفاهیم و موضوعات دعای مکارم اخلاق امام سجاد(ع) با قرآن کریم می باشد. دعای عظیم الشأن مکارم الاخلاق بیستمین دعای صحیفه سجادیه و دعای امام سجاد(ع) درمکارم الاخلاق و اعمال پسندیده است.هدف این تحقیق تجزیه و تحلیل مفاهیم و موضوعات اخلاقی این دعای عظیم الشأن و مطابقت آن ها با قرآن کریم می باشد.روش این تحقیق در این پایان نامه به صورت کتابخانه ای می باشد که پس از مطالعه دقیق دعای مکارم الاخلاق و شروح مختلف این دعا و استخراج مفاهیم و موضوعات اخلاقی آن به بررسی این مفاهیم و موضوعات در قرآن پرداخته شده است، تا میزان مطابقت آن ها با آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار گیرد.پس از بررسی و تجزیه و تحلیل این دعا و مطابقت آن با آیات قرآن کریم به این نتیجه منتهی شد: که مفاهیم و موضوعات دعای مکارم الاخلاق با قرآن منطبق است و اکثر موضوعات مطرح شده در این دعای عظیم الشأن با موضوعات اخلاقی قرآن کریم مشترک است و فراوانی و گستردگی مفاهیم دعای مکارم الاخلاق در قرآن بسیار زیاد می باشد.این تحقیق در چهار بخش تنظیم شده است. در بخش اول به کلیات پرداخته شده و در بخش دوم اعتبار و جایگاه صحیفه سجادیه و دعای مکارم الاخلاق مورد بررسی قرار گرفته است.در بخش سوم مفاهیم اخلاقی دعای مکارم الاخلاق بیان شده است، و در بخش چهارم به تطبیق مفاهیم و موضوعات دعای مکارم الاخلاق با قرآن پرداخته شده است و در پایان نتیجه گیری شده است.

تنوع نداها و خطاب‌های الهی در قرآن خود جنبه‌ای ازشگفتی های قرآن به شمار می‌آید. خطاب به گروههای مختلف و خطاب به افراد خاص از جمله خطاب به پیامبر اسلام (ص) به اسلوبها و روشهای گوناگون و با آهنگ های مختلفی صورت پذیرفته است. لحن این خطاب های الهی بر پیامبر(ص) نیز گاهی عتاب گونه و گاه تهدیدآمیز می باشد که در ظاهر اینگونه به نظر میرسد که با عصمت حضرتمنافات دارد. ولی در واقع خطاب در آیاتی که حامل فرمانی عتاب‌گونه و هشدارهای تهدیدآمیز است را نمی‌توان تنها متوجه شخص رسول اکرم (ص) و یا دلیلی بر ارتکاب خطا و لغزش از آن حضرت دانست. همان‌گونه که همه اوامر و نواهی که با صیغه مفرد مخاطب و خطاب به حضرت آمده متوجه آن حضرت نیست ؛ بلکه بیشتر این عتاب‌ها و نکوهش‌ها و یا هشدارها متوجه کسانی است که در برابر پیامبر(ص) کارشکنی کرده‌اند و همچنین از حیث مخاطب بودن جمیع مکلّفان در برابر قرآن متوجه سایرین نیز می‌باشد. اما این مطلب باعث نمی‌شود که از پیامبر(ص) تکلیف ساقط شود و احتیاجی به رهنمون الهی نداشته باشد.از سوی دیگر از هر امر و نهی و پرسشی نمی توان برداشت عتاب و مواخذه نمود و آن را دلیلی بر ارتکاب خطا و گناه دانست بلکه باید توجه داشت که هر کلامی و خطابی و یا هر ندا، امر و نهی ، خبرو پرسشی معنای خاصی داشته و گاه کنایه از امری مهم است که با کمی تفکر می توان به آن دست یافت. بنابراین وجود اینگونه آیات منافاتی با عصمت آن حضرت نداشته بلکه موید آن است.بعلاوه وجود آیات عتاب خود دلیل محکمی بر این حقیقت است که قرآن کلام خداست و برخلاف عقیده برخی ساخته و پرداخته پیامبر(ص) نمی باشد.

موضوع صحت و تواتر قرائات قرآن، ازمباحث مطرح در حوزه? علم القراءات می باشد. سیر تکوین وپیدایی دانش قرائات سابقه‌ای کهنتر از علم تفسیر و تدوین صحاح و اُصول معتبر حدیثی را می‌پیماید. مدار اصلی بحث در این پایان‌نامه ضوابط پذیرش یک قرائت و نیز تواتر و میزان اعتبار و حجّیت آن بوده و ضمن اشاره به مراحل پیدایش قرائات و سیر تدوین و تطوّر آن، معیارهای صحت قرائت با بحث در آراء صاحبنظران، سه ملاک: 1) صحت سند 2) موافقت با وجهی از وجوه زبان عرب 3) موافقت احتمالی با رسمُ الخط عثمانی تشخیص داده شده است. سپس تأثیر کتابت در پیدایش قرائات مورد بحث قرارگرفته، و این نظر که قرائات مختلف بواسطه? عاری بودن مصاحف عثمانی از إعراب و إعجام شکل گرفته، عاری از صحت می باشد. و اگر در مواردی رسمُ الخطِ غیر متکامل و ابتدایی دوره? توحید مصاحف، عامل پیدایش قرائات مختلف بوده باشد، تنها زمانی آن قرائت تلقّی به قبول می‌گردد که مستند به نقل از پیامبر? باشد. پذیرش این فرض که هیأت جمع عثمانی، مصاحف را عمداً عاری از نقطه و إعراب نگاشتند تا کتابت قرآن، تحمّل قرائات منقول از پیامبر? را داشته باشد، ناقض آرای گُلدزیهر مجاری است که بخش عمده ای از اختلاف قرائات را در پیکره? نوشتاری مصاحف عثمانی می بیند. استتابه? "ابن شنبوذ" و بازگشت او از رأی خود که در قرائت به نقل اعتنایی نمی‌کرد و عدم پذیرش قرائت "حَمّاد راوِیه" در آیه 144 سوره توبه، این رأی گُلدزیهر را مخدو ش می‌سازد. تواتر قرائات از پیامبر? ثابت نمی‌باشد، هر چند می‌توان در طبقات متأخِّرتر به تواتر سندی قرائات ملتزم گشت. امّا اینکه برخی تواتر قرآن را اثباتگر متواتر بودن قرائات پنداشته‌اند، اثباتگر مدّعا نیست و اساساً دو مقوله? قرآن و قرائات از ماهیّت متمایز برخوردارند. تواتر حدیث "أحرُف سبعه" نیز نه صراحتاً و نه تلویحاً إشعاری بر تواتر قرائات ندارد، زیرا مراد از حروف هفتگانه، قرائات هفتگانه نمی‌باشد و منطبق دانستن این دو بر یک معنی بلا دلیل است. در پایان با اتّکا به حُجّیت خبر واحد، اعتبار قرائات صحیح الصدورـ‌ولو آنکه در زمره? اخبار آحاد باشدـ و احتجاج برآن در استنباط احکام شرعیّه و صحت قرائت قرآن و خواندن نماز با آن نتیجه داده می شود. ولی قرائات شاذّ نه در قرائت قرآن و نه در استنباط أحکام هیچگونه مدخلیّتی ندارد.

چکیده :عنوان : مقایسه وتطبیق مهمترین اصول منشور اخلاق پرستاری با آیات قرآنزمینه وهدف: با پیشرفت درپرستاری ،اخلاق بعنوان یک موضوع جدی واساسی دربهبودعملکردپرستاری تلقی می شود وهمچنین درجامعه با فرهنگ دینی توجه به اصول اخلاقی منطبق بر آیات قرآن کریم دردوران توسعه روز افزون کیفیت گرایی و مشتری محوری درارائه خدمات بهداشتی ،از طریق مقایسه تطبیق ارزشهای اخلاقی باآیات قرآن و وبررسی نقاط قوت وتکمیلی آن در ارائه خدمات پرستاری با توجه به رهنمود های والای ارزشهای اخلاقی آیات قرآنونیز از طریق باز خورد انتظارات بیماران وبررسی مستمر نگرش بیمار وپرستار در ارزشهای اخلاقی منشور اخلاق پرستاری منطبق بر آیات قرآن وبررسی های میدانی میسر می شود .روش پژوهش : این مطالعه توصیفی – تحلیلی می باشد که بخش توصیفی از طریق مطالعات کتابخانه ای بصورت فیش برداری و مقایسه وتطبیق آیه به آیه آیات قرآن با ارزشهای اخلاقی موجود در منشور اخلاقی پرستاری مصوبه وزارت بهداشت ودرمان و آموزش پزشکی (سال1390)وبررسی و تعیین مهمترین اصول از نظر قرآنی وبررسی های میدانی درمیان یکصد پرستار ویکصدبیماردر بخشهای بزرگسالان، انتخاب به شکل تصادفی ازیک بیمارستان آموزشی درمانی شهر تهران و تعیین نگرش آنها در موردمیزان عملکرد منطبق بر ارزشهای اخلاقی منطبق بر آیات قرآنی از طریق پرسش نامه می باشد .داده ها از طریقپرسش نامه محقق ساخته بر اساس ارزشهای اخلاقی منطبق برآیات قرآن کریم گرد آوری ومیزان اعتبارآن تایید و اعتماد آن بررسی ونهایتاداده ها با استفاده از نرم افزار spssنسخه 17 مورد تحلیل قرار گرفت و اعتبار محتواییمورد تایید کارشناسان اخلاق پرستاری قرار گرفت وآمار توصیفی و تحلیلی از طریق آزمونهای t و ضریب همبستگی تجزیه وتحلیل شد .یافته ها : ارزشهای اخلاقی طبق مطالعات وبررسی های کتابخانه ای و تفسیری با آیات قرآن قابل تطبیق بوده وآیات و احادیث بسیاری در زمینه ارزشهای اخلاقی منشور اخلاقی گرد آوری شده وطی بررسی های آماری در نمونه های پرستار و بیماردر بررسی فرضیه دوم پژوهش می توان گفت دربخش آماراستنباطی طبق بررسی داده های بدست آمده از پرستاران وبیماران ارزش اخلاقی صداقت وراستی در ارتباطات منطبق برآیات قرآن بامیزان (4/69) بالاترین میزان در بین پرستار و بیمار وکمترین میانگین نظر درعملکرد بر اساس ارزشهای اخلاقی منطبق بر آیات قرانی مربوط به ارزش مذهب ومقید بودن به احکام دینی و ایمان به خدا با میزان (3/7)وکمترین میانگین نظر موافق دربیماران مربوط می شود به نداشتن رضایت آگاهانه بیماردر آزمایشات ناحقی به بیمار است با میزان (4/1) و نتایج آزمونtمستقل نشان می دهد که ارزش اخلاقی ایمان به خدا ومقید بودن به احکام دینیاز نظرپرستاران کمترین تاثیر درعملکرد مطلوبتر در مراقبت پرستاری داشته لذا فرضیه سوم نیز مورد تایید قرار می گیرد. نتیجه گیری :طبق مطالعه و نظرات حاصل از اطلاعات گردآوری شده پرستارو بیمار مقایسه میانگین نظرات درمیانگین نظرات ، بیشتر توجه در ارزشهای اخلاقی منطبق بر آیات قرآن مربوط به صداقت و راستگویی در ارتباطات با سایر ارائه دهندگانکه بطور مشترک در دو گروه بیشترین میانگین تاثیر گزاری در نگرش افراد را داشته و کمترین توجه به مسائل دینی و احکام و ایمان به خدا درمیزان تاثیر گزاری درنگرش پرستار بر میزان عملکرد مطلوب را داشتهو کمترین ارزش اخلاقی منطق بر آیات قرانی از نظر بیماران توجه به حفظ استقلال فرد و حفظ حق او در موردرضایت انجام آزمایشات ونمونه گیریهامی باشد به عنوان نتیجه گیری کلی می توان بیان کرد توجه پرستاران به معنویات و ایمان به خدا و احکام دین مبین اسلام در میزان اثر بخشی در عملکرد مطلوبتر مراقبت پرستاری نادیده گرفته شده است .پیشنهاد می شود مدیران و برنامه ریزان و مربیان اخلاق پرستاری با توجه بیشتر به دانشجویان پرستاری به آموزهای ارزشمند ارزشهای اخلاقی آیات قرآنی به ویژه ایمان به خدا و دستورات دینی و مقیدبودن به انجام احکام دینی با افزایش سلامت معنوی پرستاران از طریق آموزشهای ضمن خدمت و تدوین خط مشی های مورد نیاز توجه لازم را در زمینه رعایت موازین دینی وارتقای سطح ایمان پرستاران بعمل آورند .

بی شک یکی از مهمترین غایات و اغراض وضع قوانین و تشریع ادیان و بعثت انبیاء، بازداشتن مردم از ذلت و خواری و نائل ساختن ایشان به فضایل اخلاقی وصفات شریف و ستوده می‌باشد.عزت نفس یکی از فضایل اخلاقی ارزشمند است که بر اندیشه، احساس و رفتار انسان اثر می‌گذارد. فرد عاقل و هوشیار نفس و روح خود را بزرگ می داند چرا که خداوند از روح خود در او دمیده است و در او استعدادهای بالاتر از اینها وجود دارد. این چنین انسانی به پستی ها و اخلاق رذیله تن در نداده و اجازه تحقیر شدن مقابل دیگران را نمی دهد و هر چه را که غیر خداست کم می داند.مفهوم عزت نفس در قرآن و حدیث با واژه‌های گوناگونی مانند: کرامت نفس، مناعت طبع، نفاست نفس و... به کار رفته است.از مهم‌ترین عنصرهای تشکیل‌دهنده شخصیت عزیزالنفس، می‌توان به چگونگی بینش وی نسبت به هستی نام برد. همچنین اطاعت و بندگی، توکل، قناعت، قطع امید کردن از مردم، تقوا، ایمان و... در به دست آوردن و افزایش کرامت نفس نقش موثری ایفا می‌کند و اسلام نیز بر ایجاد این زمینه‌ها تأکیددارد.آنچه مسلم است عزت حقیقی بالاصاله مخصوص خدا بوده ، به‌ مقتضای ‌فیض‌ و رحمت‌ لایتناهی‌ خود مراتبی‌ از آن‌ را به‌ انسان‌های‌ شایسته‌ تفویض‌ می کند.