جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحث مهم دین پژوهی، دین و معنای زندگی است. بسیاری کسان از منظر های مختلف به این موضوع نگریسته اند؛ از جمله ماکس وبر. از نظر وبر مهم ترین ویژگی حیات انسان معناداری آن است. از همین رو، تفاوت انسان با حیوانات و تفاوت جهان انسانی با جهان طبیعی در معنادار بودن آن است. مهم ترین پرسش در این زمینه آن است که خالق این معنا کیست؟ از نظر وبر، فقط ادیان قادرند به این نیاز متافیزیکی انسان پاسخ گویند و هیچ نیروی دیگر نمیتواند این نقش دین را ایفا کند. به همین علت وبر منشأ و کارکرد دین را بر اساس نقش معنا آفرینی آن تحلیل نموده است. اشکال دیدگاه وبر در اصل سخن او نیست؛ حقیقتاً چیزی غیر از دین نمیتواند به زندگی انسان معنا بخشد، بلکه در نحوة طرح این اندیشه است. اشکال اساسی دیدگاه وبر در این است که وی ساحت دین را به ساحت همین دنیای مادی میکاهد و در نتیجه معنایی هم که او طرح میکند کاملاً دنیایی است. در اندیشة وبر ساحت متعالی انسان و دین کاملاً نادیده گرفته شده است.

چکیدهماکس وبر، یکی از جامعه شناسان مشهور قرن نوزدهم، اساسی ترین مساله نظری ای که در رساله اولیه اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری مطرح کرد این است که آیا درک بشر از جهان هستی و علایق دنیوی شان در قالب چنین چهارچوب ادراکی، می تواند مناسبات اجتماعی و کنش های عینی شان را، به خصوص در حوزه ی کنش اقتصادی، متاثر سازد. برای پاسخ به این پرسش، وبر دو جهت گیری نظری را مطرح کرد. در جهت گیری اول ، او سعی کرد کنش را از نظر «ذهنی» و از طریق فهم انگیزه های کنشگر تفسیر کند. وبر می پنداشت که این تفسیر ذهنی لزوما منجر به مجموعه تفسیرهای کلی فردگرایانه نمی شود زیرا «الگو هایی نوعی از معنا»وجود دارند که جامعه شناس می تواند آنها را در ذهن مجسّم کند. او این موارد را به صورت نمونه های آرمانی، مانند اخلاق پروتستانی و سرمایه داری نوین تدوین کرد. دومین جهت گیری نظری وبر بر ارتباط بین نظام های معنایی و علایق افراد مبتنی بود. علاوه بر این توجهات اولیه وبر به دین به منزله یک منبع محرّک تغییر اجتماعی بود نه منبع مقوّم ثبات جوامع. اساسا اندیشه وبر درباره جامعه بطورکل بر این اصل استوار بوده است که رفتار انسان ها در جوامع گوناگون فقط هنگامی قابل فهم است که در چهارچوب تلقی آنان از هستی قرار گیرد، اصول جزمی دینی و تعابیر آنها جزوی از این جهان بینی است و برای درک رفتار افراد و گروه ها ، ناگزیر باید دین را هم درک کرد و در حقیقت وبر خواسته است ثابت کند که تلقی های دینی عملا از عناصر تعیین کننده ی رفتارهای اقتصادی اند و در نتیجه، یکی از علل دگرگونی ها اقتصادی جوامع به شمار می روند. تعلق خاطر وبر در جامعه شناسی دینی اش رفتار معنی دار دینی انسان بوده است. بیشترین تاملات وبر از این لحاظ تاثیر رفتار دینی بر اخلاق و اقتصاد و در مرحله بعد تاثیر آن بر سیاست و آموزش و پرورش بوده است.

هدف این رساله، توضیح و تحلیل و نقد نظرگاههای جامعه شناسی دینی "امیل دورکیم"، "ماکس وبر" و "کارل مارکس " میباشد. در این رساله کوشش به عمل آمده است تا با استفاده از متون اصلی این نظریات ، شرح مبسوط و روشنی همراه با تحلیلی علمی از نظریات مزبور بدست داده شود. در پایان به یک بررسی تطبیقی میان سه نظرگاه فوق پرداخته و وجوه افتراق و اشتراک آنها را باز نموده ایم.

چکیده دین عنصر پایدار و موثر می باشد که نقش اساسی و محوری در زندگی بشر دارد. با پیشرفت علوم انسانی و تجربی تبین کارکردی دین رواج یافته است. مهم ترینپرسشی که در این تبیین کارکردی مطرح می شود این است که دین چه کارکرد اجتماعی در زندگی انسان ها دارد؟ ماکس وبر بیشترین کارکرد دین را در زمینه اقتصاد می داند به همین علت برای اینکه بفهمد آیا در همه جوامع بشری چنین پیوند بین اقتصاد و دین مطرح است به بررسی تطبیقی ادیان پرداخته وعامل نیل کشور های پروتستان مذهب به سرمایه داری را دین پروتستان معرفی می کند. علامه جعفری نیز به نقش دین در زمینه فردی و اجتماعی در جوامع اشاره می کند ومعتقد است که دین در زمینه فردیباعث معنا بخشی به زندگی ، پاسخ دهی به سوالات اساسی انسان ها و ،ایجاد حیات معقول می شود و همچنین در زمینه اجتماعی در حوزه سیاست نقش مهمی ایفا می کند، چنانچه هیچ شکافی نمی تواند بین این دو وجود داشته باشد و نقش دیگر دین را در وحدت بخشی به جامعه و دفاع از حقوق بشر می داند. این پژوهش به دنبال آن است تا به بررسی کارکرد اجتماعی دین از دیدگاه ماکس وبر و علامه محمد تقی جعفری بپردازد تا بدین وسیله وجوه افتراق و اشتراک دیدگاه آنان را در زمینه کارکرد اجتماعی دین نشان دهد.کلمات کلیدی :دین ،کارکرد دین ،ماکس وبر، علامه جعفری

هدف پژوهش بررسی رابطه بین «میزان دین داری والدین» با «خشونت آنان نسبت به فرزندان» بود که به روش پیمایشی در شهر اهواز اجرا شد. بدین منظور از بین دانش آموزان دبیرستانی و والدین آنها، نمونه 384 نفری با استفاده از فرمول کوکران محاسبه و به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردید. ابزار تحقیق عبارت بود از «مقیاس کودک آزاری و ضربه (CTQ) برنستاین و همکاران (1995)» و «مقیاس گلاک و استارک با اقتباس از سراج زاده (1377)». نتایج تحقیق حاکی از معنی دار بودن رابطه بین متغیر میزان دین داری والدین با خشونت والدین آنها نسبت به کودکان می باشد. همچنین مشخص شد که بین «بعد اعتقادی و عاطفی دین داری» با «خشونت والدین نسبت به فرزندان» همبستگی منفی معنی دار وجود دارد، ولی بین «بعد مناسکی و پیامدی دین داری» با «خشونت والدین به فرزندان» همبستگی معنی دار وجود ندارد.