جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این پژوهش ( مفهوم « اسراف و تبذیر» در قرآن و سنت، عوامل ایجاد آن، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن) است. واژة اسراف به معنی زیاده روی در هر کار یا چیزی است و تبذیر به معنی زیاده روی در مصارف مالی است. بنابراین رابطة منطقی عموم و خصوص مطلق بین آن دو برقرار است. حکم این عمل با توجه به ادلة اربعه، حرمت یا کراهت است که به مصادیق و محدوده های شرعی و عرفی هر یک بستگی دارد که در قرآن کریم، روایات و فقه به آنها اشاره شده است. گرایش به اسراف و تبذیر در افراد، تحت تأثیر عوامل اخلاقی ای چون « پیروی از نفس سرکش، ضعف ایمان، اتصاف به رذایل اخلاقی» و عوامل روانی ای چون « خودنمایی، تجمل گرایی، وسواس» قرار می گیرد. تربیت ناشایست فرزندان در محیط خانه و القاء اندیشه های اسراف گرانه، تقلیدهای کورکورانه، پیشرفت صنعت و تکنولوژی، ضعف مدیریت و… از جمله عوامل خانوادگی و اجتماعی اسراف است. ضعف اعتقادی، محرومیت از حب و هدایت الهی، برآورده نشده دعا تنهایی در هنگام نیاز و… از پیامدهای فردی اسراف است. هم چنین فراهم نمودن موجبات گمراهی دیگران، از بین رفتن برکت و سلب نعمت، افزایش طلاق، ایجاد مفاسد گوناگون حقوقی، اخلاقی، اقتصادی و… از جمله پیامدهای اجتماعی آن می باشد. اسراف در زندگی اخروی افراد نیز تأثیرات منفی از جمله محرومیت از شفاعت، خواری و رسوایی در قیامت و گرفتاری در عذاب سوزان جهنم را بر جای می گذارد. از توجه به این پیامدها به فلسفة تحریم اسراف پی می بریم. آگاهی از فلسفه احکام برای ایجاد ثبات قدم بیشتر در اطاعت از فرامین الهی مناسب می باشد. بهترین راهکارهای ریشه کن کردن اسراف و تبذیر آموزه های قرآن و سنت است، که عبارتند از: تقویت بینش توحیدی، تقوا و خداترسی، پیدا نمودن دید واقع بینانه و یاری گرفتن از خداوند متعال و… . والدین نیز با مدیریت شایسته، تربیت صحیح فرزندان و ترویج محسنات اخلاقی می توانند با آموزش قناعت و صرفه جویی، جلوی زیاده روی های فرزندانشان را بگیرند. راهکارهای اجتماعی نیز در این امر مؤثر است چون: مراکز تبلیغاتی با ارائة الگوهای صحیح مصرف و آموزش آن به افراد، با معرفی الگوهای ساده زیستی، هشدار دادن به بی اعتباری دنیا، بیان عواقب تلخ زندگی اسراف گران گذشته، جلوگیری از استفادة کالاهای تجملی، برخورد قاطعانه با خیانت کاران و رسیدگی به جرائم و مجازات افراد می توانند گام برجسته ای در برقراری عدالت و ریشه کن کردن تجاوزگری ها بردارند. آموزش و پرورش با تربیت و گزینش معلمین متعهد، تفکیک دروس آموزشی پسران و دختران و دادن آموزش های تخصصی در ارتباط با مسئولیت و نقش بعدی هر دسته، فراهم نمودن موقعیت های شغلی و… می تواند مانع هدر رفتن عمر با ارزش افراد و اتلاف اموال عظیم بیت المال شود. دولت نیز می تواند با نظارت دقیق بر بازار کار و توزبع مناسب ثروت و نظارت بر ساخت و احداث پروژه ها گام بزرگی در این راستا بردارد. در این تحقیق تلاش کردیم مطالب فوق را در طی بخش هایی با عنوان: تعاریف لغوی و اصطلاحی اسراف و تبذیر و واژگان نزدیک به آن، عوامل فردی و اجتماعی ایجاد اسراف، پیامدهای فردی و اجتماعی اسراف و راهکارهای جلوگیری از اسراف به طور مبسوط مورد توصیف و تحلیل قرار دهیم و در پایان پیشنهاداتی را برای اجرای راهکارها ارائه کنیم. لذا با استفاده از روش های « کتابخانه ای، کاربردی، تحلیلی، توصیفی، بنیادی» مطالب سودمندی را که غالباً در کتب درجه اولی چون تفاسیر، مجامع روایی، فقهی، لغت نامه و دیگر کتب اختصاصی، متفرقه و مقالات علمی بود جمع آوری نمودم تا به اهدافم نائل آیم.

موضوع این تحقیق پایانی بیماری مهلکی چون حسادت است، بیماری که می تواند روح و روان و قلب انسان را به تسخیر درآورد و در نهایت اخلاق شخص را فاسد و موجب ضرر روحی و جسمی شود. مهمتر از همه، علاوه بر زیان فردی ، اگر جامعه ای تحت تاثیر، حسادت قرار گیرد با قاطعیت می توان گفت که آن جامعه، هیچ گاه روی پیشرفت و ترقی و آزادی بیان و عمل و مهمتر از همه امنیت اجتماعی را نخواهد دید. می دانیم که حسد یک موضوع اخلاقی است و در این زمینه، آثار زیادی از بزرگان و علماء اخلاق بر جای مانده است، اما وقتی این کتب و مقالات اخلاقی را مطالعه می کنیم، به مساله پی می بریم که در این آثار به موضوع حسد به طور خلاصه و کلی پرداخته شده است و اینجانب در این تحقیق پایانی سعی دارم با نوشتن رساله ای ساده سلیس و روان و به دور از لغات غامض و دشوار حسد را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داده و تحقیقی مفید و نو و جامع ارائه دهم. من در این تحقیق حسادت را از نظر قرآن و سنت و روان شناسی بررسی کردم. به عنوان نمونه در روان شناسی حسد، حسادت های زنان و کودکان را مورد توجه قرار داده و علل و عوامل هر یک را شرح داده ام و یا در رابطه با حسد و وراثت، علاوه بر ذکر تاثیرات محیطی و آموزش و پرورش، نمونه هایی از وراثت حسد ذکر شده که بسیار جالب می باشد و خواننده را بیشتر به خواندن این رساله ترغیب می کند. خلاصه مطلب این که این تحقیق تشکیل یافته از سه بخش اصلی، قابل ذکر است که در این سه بخش اصلی، جزئیات به خوبی بیان شده است و نیز هر بخش شامل چند فصل می باشد . مثلا در بخش اول مفهوم حسد و مراتب آن و نشانه های حسود و همچنین حسد از نظر فقهاء و دانشمندان ذکر شده است و در بخش دوم: ریشه یابی حسد انگیزه های آن و عوامل رشد دهنده آن ذکر شده است و در بخش سوم آثار و عواقب وخیم فردی و اجتماعی حسد آمده است.

موضوع این تحقیق « محبت از دیدگاه قرآن و روایات » می باشد . هدف از این پژوهش شناخت موضع قرآن کریم و معصومین ( علیهم السلام) در قبال مساله ی « محبت » می باشد . این تحقیق از سه بخش با نام های « شناخت محبت » ، « رابطه ی محبت میان خدای متعال و انسان و بالعکس و نیز میان انسان ها با یکدیگر » و « اشکال انحرافی محبت » و نیز از یک ضمیمه جهت پاسخ گویی به شبهات تشکیل شده است که به اختصار مروری می کنیم بر مطالب این بخش ها : محبت در لغت به معنای « دوست داشتن » است و به لحاظ منطقی قابل تعریف اصطلاحی نمی باشد ؛ زیرا محبت از سنخ وجود است و همانند وجود ، غیر قابل تعریف . اصل محبت ، مساله ای است که از اختیار بشر خارج است . معنای محبت خدا به انسان ، رضایت او از انسان و رفع حجاب از دل او می باشد و تنها کسانی محبوب خدایند که در محبت خود به خدای تعالی صادق باشند . دلیل این که برخی انسان ها نظیر معصومین علیهم السلام به خدای تعالی محبت می ورزند این است که آن ها به این معرفت دست یافته اند که کمال و جمال مطلق ، تنها از آن خداست . محبت به حق تعالی در دین اسلام از اهمیت بسیاری برخوردار است و برای محبت نشانه هایی چون شوق دیدار ، ذکر ، زهد و . . . ذکر نموده اند . آخرین مرتبه ی محبت انسان به خداوند ، حالتی است که از آن به « فناء » تعبیر می شود . اسلام ، دوست داشتن مخلوقات را در چهارچوب « حب فی الله » برای انسان مجاز می داند . یکی از اشکال انحرافی محبت ، حب دنیا می باشد و منظور از آن ، وابستگی به امور دنیوی است . شکل دیگر انحراف در محبت این است که انسان گمان کند که خدا را دوست دارد اما در عمل به شریعت پای بند نباشد . از محل مطالب این تحقیق می توان این نتیجه را گرفت که از دیدگاه قرآن و روایات ، محبت به خداوند و به مخلوقات او دارای نقش بنیادینی در سلوک دینی مسلمانان است . آن چه در اسلام با تعابیر تزکیه ، سیر و سلوک و رشد بیان دشده است ، در واقع همان حرکت در مراتب خلوص محبت به حق تعالی و خاص نمودن قلب از ما سوی الله می باشد ، تا به آن جا که فرد به مرتبه ی فناء فی الله که از آخرین مراتب قرب به حق تعالی می باشد برسد .

موضوع این پایان نامه پژوهشی پیرامون آیه نفر است: در این رساله در مقام تفسیر و تبیین بیشتر پیرامون آیه نفر برآمده و سعی شده است تمام جوانب تفسیری از جمله اهمیت علم و اجتهاد و جهاد با جهل و ... مورد بررسی قرار بگیرد. به طور کلی این رساله شامل چهار فصل است: در فصل اول به بیان کلیات آیه از جمله تعریف واژه هایی که در آیه آمده است مانند: تفقه، نفر و انذار، بیان مفردات و شأن نزول آیه می پردازد. در فصل دوم به تفسیر آیه از دو منظر شیعه و سنی پرداخته شده است که در دیدگاه شیعه مطالبی همچون واجب عینی بودن کسب علم و دانش، اهمیت جهاد با جهل و بیان نظریات مفسران شیعه در باب اینکه آیه نفر ناسخ بر آیات جهاد نیست آمده است. در فصل سوم به تبیین آیه از منظر اصول می پردازد، در ابتدا برای روشن شدن موضوع به تعریف خبر و اقسام آن و همچنین دلائل حجیت و عدم حجیت خبر واحد می پردازد و سپس درباره آیه نفر و چگونگی ستدلال به این آیه در دو مقام بحث می کند و سعی بر ان شده که کلیه نظرات موافق و مخالف بیان شود. در پایان رساله فصل دیگری قرار داده ام که به بیان جایگاه اجتهاد و فقاهت از دیدگاه اسلام پرداخته به طوری که در ابتدا به تعریف واژه فقه و اجتهاد می پردازد و سپس دیدگاه شیعه و سنی درباره اجتهاد و تفقه بیان شده است و سپس به اثبات اجتهاد و تقلید از منظر قران پرداخته است، بعد از آن فقه از منظر آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.

آنچه که در این پایان‌نامه گردآوری شده است دیدگاه خاصی است به اخلاق حرفه ای عملی در مقام مدیریت اجرایی در حکومت علوی و زمامداری که با معیار شرع مقدس اسلام و بوسیله‌ی فرمایشات گهربار حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیهما السلام مورد سنجش و بررسی قرار می گیرد. از آنجائی که در آموزه های اصیل اسلامی که مذهب مقدس و برحقّ تشیع آن را به وجه اتمّ دارا است، بر این مطلب بسیار تأکید شده است که وجود مبارک یک امام معصوم، عین قرآن و قرآن عین است و از هرگونه خطا و لغزشی کاملا بدور است، و همانند ذات قرآن کریم، غیرذی عوج می باشد، و نیز از آنجائی که وجود مبارک حضرت امیرالمومنین علی بن ابیطالب علیهماالسلام از این قاعده مستثنا نمی باشد، ما نیز مبنا را بر آن نهاده‌ایم که فرمایشات آن امام همام را میزان قرار دهیم و تمام زوایای بحث خود را حدالامکان از دیدگاه مبارک ایشان موشکافی نمائیم.

مسأله موعود گرایی از جمله مسائلی است که در اکثر ادیان و مذاهب جایگاه خاصّی دارد در دین اسلام نیز به این آموزه توجّهی خاص شده است و در آیات و روایات بر ضرورت آن در جامعه تأکید شده است. این نوشته در صدد تبیین ضرورت وجود موعود در اسلام از آیینه آیات و روایات و عقل و این‌که این امر اختصاص به تشیع ندارد و اهل‌سنت نیز در کلیات آن با شیعه هم‌اعتقادند. می‌باشد. و همچنین معرفی هویت اشخاصی که با تطبیق نشانه‌های مهدی حقیقی بر خود، خود را مهدی تلقی کرده‌اند. و یا عده‌ای که به جهت داشتن ویژگی خاص، به این عنوان منسوب شده‌‌اند. که به صورت فرقه و یا تفکّر برای مدّتی هم که شده جامعه اسلامی و عدّه‌ای از عوام و حتّی برخی از خواصّ را به خود مشغول کرده‌اند. و همچنین بیان علل و انگیزه‌های ظهور این ادعاها و پیامدهای آن در سطح جامعه می‌باشد.

در این نوشتار تحقیقی ضمن بیان تعریف و ماهیت ازدواج موقت و وجوه افتراق و اشتراک آن با ازدواج دائم ؛ به بیان جایگاه و ضرورت اماندهی آن پرداخته شده است همچنین در فصلی از این تحقیق به بررسی روایی موضوع پرداخته شده است که حدود و شرایط حاکم بر موضوع و فلسفه آن به درستی از متن روایات مشخص گردیده است که این امر مانع سوء استفاده های افراطی می گردد در ادامه دلایل مخالفین متعه مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است و در نهایت ضمن بررسی و پاسخگویی به شبهات ، به بیان راهکارها جهت تحقق درست این امر الهی پرداخته شده است . هدف از انتخاب این موضوع،این است که بتوانیم حقیقت ازدواج موقت ر ا دریابیم،تا بتوانیم دید منفی که عده ی زیادی از مردم نسبت به این مسئله دارند را برطرف کنیم . موضوع مورد بحث به نحوی است که می بایست در کتابخانه ها و در میان کتب تاریخی و احادیث و روایات به دنبال آن بوده وآن را بررسی کرد، به همین دلیل روش کار کتابخانه ای می باشد . در این تحقیق پایانی از کتب دست اول واز نوشته های نویسندگان به نام و معروف استفاده شده و در کنار آن از منابع دست دوم نیز بهره برده ایم. کلید واژه ما در این تحقیق پایانی ازدواج موقت یا همان متعه می باشد

مدعای محوری آن بخش از مناظرة مرو، که میان امام علی بن موسی الرضا علیه السلام و بزرگان دو دین مسیحیت و یهودیت رخ داد، انگارة «الوهیت حضرت عیسی علیه السلام» است. در این مناظره، امام علیه این مدعا سه دسته استدلال اقامه فرمودند: استدلال های مستقیمی در نفی الوهیت حضرت عیسی علیه السلام، استدلال هایی در اثباتِ نبوت ایشان و استدلال هایی در اثباتِ نبوت حضرت محمد صلی الله علیه السلام. هریک از این سه دسته، به مثابه پشتوانة دیگری در نقضِ «وضع» مناظره عمل می کند. مدعای جاثَلیق، به عنوان طرفِ نخست مناظره الوهیت حضرت عیسی علیه السلام است. امام علیه السلام «وضع» را تشخیص داده و با فراست، پس از طرح چند پرسش و پاسخ، ضمن نفی این انگاره، «وضع» را به «عیسی علیه السلام و محمد صلی الله علیه السلام پیامبر هستند» تغییر می دهند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوا، متکفل تحلیل استدلال های امام در این محورهاست. در این مناظره، به مقتضای بحث و درخواست طرفِ مناظره، ظرف استدلال های امام علیه السلام را استناد به «عقل» و «کتاب مقدس» تشکیل می دهد. ایشان با اقامة دو استدلال قیاسی، به نفی الوهیت مسیح علیه السلام می پردازند، آن گاه با استناد به چهار فراز از کتاب مقدس و یک استدلال عقلی، سه محور بعدی را اثبات می کنند. استنادهای امام علیه السلام با رجوع به ویرایش های مختلف کتاب مقدس بررسی شده و ضمن مشخص نمودن مواضعِ نقل قول ها، اختلاف های احتمالی تحلیل شده است.

این تحقیق پایانی، با موضوع « نگاهی به غنا و موسیقی و آثار آن از دریچه علم و دین» نگارش یافته است. این موضوع، از موضوعاتی است که به دلایل گوناگون با دقت و کنکاشی کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ حال آنکه مسئله موسیقی به یک مسئله عامل البلوی، مبدل گشته و تا زمانی که تحقیقات کامل حول این مسئله انجام نگیرد، هرگز نمی توان از ورود موسیقی مبتذل جلوگیری کرد. و بر حوزه های علوم دینی به عنوان ادامه دهندگان خط رسالت است که با توجه به اهمیت این موضوع، احساس مسئولیت کرده و به تبیین این موضوع بپردازند. و از جهتی این نوشته، در حقیقت لبیکی است به ندای رهبری که ببینیم الآن حیات اجتماعی این ملت چه چیزی را می طلبد. در این تحقیق از مطالب علمی و تجربی، روانشناسی، اخلاقی، قرآنی، روایی و نظر برخی از دانشمندان و علمای اسلام و غرب استفاده گردیده؛ و به تشریح جایگاه هنر در اسلام، اهمیت هنر موسیقی، کاربردها و تأثیرات موسیقی بر قرآن، انسان، حیوان، گیاه و سایر هنرها پرداخته شده، از همه مهمتر اینکه ویژگی های غناء و چگونگی تشخیص آن و اثرات و تبعات موسیقی غنایی از نظر قرآن، روایات و روانشناسی و پزشکی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است؛ که شامل 3 بخش است که هر بخش 2 فصل را در بر دارد؛ این موضوع، دارای دو واژه کلیدی موسیقی و غنا است. و برای فراهم آوردن مطالب، بیش از 130 منبع و مآخذ مورد کنکاش قرار گرفته. منابعی که مورد استفاده قرار گرفته شامل کتب قرآنی، روایی، تفسیری، تاریخی، اخلاقی، علمی و تجربی، روانشناسی، کتب لغت، تربیتی، معجم و کتب فقهی می باشد. و از آنجا که هدف از این تحقیق، کشف حقایق بیشتر پیرامون مسئله غنا و موسیقی و رفع شبهات و ابهامات آن بود، این تحقیق، از نوع بنیادی است که می تواند کاربردی شود؛ و اما روش تحقیق بر اساس راهبردهای آن، هم از نظر توصیفی و هم علمی و تحلیلی است که برای رسیدن به یک تحقیق جامع و کامل، از تکنیک کتابخانه ای ( اسنادی) یاری جسته شده. و اما نتایجی که با تحقیق در این موضوع به دست آمده عبارتند از: 1- اهمیت دادن اسلام به هنری که در خدمت انسانیت باشد. 2- موسیقی در دین مقدس اسلام، ریشه قرآنی و حدیثی دارد. 3- ائمه و علمای اسلام مخالف مطلق همه نوع موسیقی نیستند. 4- شناخت مرز میان موسیقی مباح و موسیقی غنایی. 5- رسیدن به یک تعریف کامل از غناء. 6- دست یافتن به فلسفه ی اینکه ملاک تشخیص باطل یا حق بودن مسیقی بر اساس عرف عامه مردم است. 7- دلایل حرمت موسیقی غنایی با توجه به قرآن و روایات. 8- اثرات موسیقی مباح و موسیقی غنایی با توجه به روایات ائمه معصومین ( ع). 9- دیدگاه دانشمندان غرب و اسلام در باب موسیقی غنایی. 10- استفتاآت آیات عظام در عصر حاضر در باب موسیقی. 11- اثرات موسیقی از نظر علم.

حج در لغت به معنای قصد و آهنگ است و در اصطلاح شرع مقدس اسلام سفری ایست به مکان مقدس و بلدی محترم و حرام بنام مکه در ماهی حرام و معظم « ذیحجه» به منظور زیارت خانه خدا و انجام چندین برنامه عبادی اسلام بنام مناسک حج، این سفر پر فیض و شکوهمند به شرط تمکن مالی و سلامت جسمی بر هر مسلمان « مستطیع» در تمام عمر یکبار بعنوان « حجة الاسلام» لازم و واجب است و ترک آن یا تأخیر در آن از گناهان بزرگ شمرده می شوند و عمره در لغت به معنی آهنگ زیارت و قصد کان معمور و آباد می باشند و در اصطلاح شرع اسلام اعمالی است مخصوص که در مکه انجام می گیرد. بیشتر ماسم عمره با حج مشترک است ولی حج با عمره در اصل برنامه و زمان و جهات دیگر چند فرق اساسی دارد: 1-حج مشتمل بر چند عمل اختصاصی است ( مثل وقوف در عرفات و مشعر 7) که در عمره وجود ندارد. 2-حج الزاماً در محدوده ی زمانی خاص 8 تا 13 ذیحجه انجام می گیرد ولی در عمره محدودیت زمانی به این شکل وجود ندارد. 3-با توجه به تسهیلات موجود در زمینه ی سیر و سفر و با انتخاب نزدیکترین « میقات» مراسم عمره را می توان در ظرف 1 روز یا کمتر انجام داد ولی برنامه های حج دقیقاً باید در همان محدوده ی زمانی یاد شده انجام شود. 4-پاداش حج بیشتر از عمره است و حج بیشتر به عنوان کلاس آموزنده و اجتماعی مطرح است ولی در عمره بیشتر تربیب فردی منظور است. 5-کلید واژه ها: حج، تمتع، عمره، اسلام، سنت