جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اگر ازدواج، در یک ارتباط و پیوند فیزیکی خلاصه می شد و وسیله ای برای اتحاد کامل دو انسان در زندگی نبود، جا داشت که مهریه را به عنوان یک رکن بسیار مهم تلقی کنیم و هرچه بیشتر روی آن تکیه نماییم. ولی، آن جا که ازدواج مقدمه ای برای تشکیل خانواده است، مهریه آن قدر کم اهمیت می شود که حتی اگر در ضمن گفتگوها نامی از آن به میان نیاید و در ضمن اجرای صیغه عقد اشاره ای به آن نشود، عقد صحیح است اصولا در این پیوند مقدس، مال و منال نه تنها ارزش نیست، چه بسا ضد ارزش هم هست. ازدواج، در حقیقت از قوه به فعل رساند عشق مقدسی است که در نهاد زن و مرد به ودیعه سپرده شده تا بقای نسل آدمی را تضمین کند و کانون گرمی از عواطف پدری و مادری برای فرزندان بوجود آورد. اگر دیده می شود که خانواده ها روی مهریه فرزندان خود تکیه می کنند، بیشتر به خاطر نگرانی از آینده و متلاشی شدن کانون خانوادگی آنهاست. آنها از این می ترسند که دخترشان در آغاز یا نیمه راه زندگی مشترک شکست بخورد و احیاناً با داشتن یک یا چند فرزند طلاق گرفته و در صف بیوه های جامعه قرار گیرد. بنابراین، مهریه سنگین به منزله یک تضمین است تا اولاً) شوهر از ترس ادای آن به فکر جدایی و تجدید همسر نیفتد و ثانیاً) اگر چنین فکری به سرش افتاد، لااقل برای زن از نظر مالی، اعتباری وجود داشته باشد. این نگرانی بی مورد هم نیست. روابط آزاد لاابالی گری ها باعث بالارفتن آمار طلاق در دنیا شده است. وقتی جوامع بشری بر اثر بی بندوباری ها و هرزگی ها همچون گرداب های مهلک شده و قربانی آن هم خانواده ها باشند، چرا پدرها و مادرها برای آینده فرزندشان نگران نباشند؟ بسیار واضح است گاهی مهریه گزاف، هم چون زنجیر محکمی است که می شود به وسیله آن شکل ظاهری خانواده را حفظ کرد ولی از ویژگی های اصلی خالی است. زندگی جاذبه می خواهد و این جاذبه باید به قدری قوی باشد که برای حفظ هر یک از زوجین نیازی به زنجیر و ایجاد ترس و وحشت نباشد؛ در غیر این صورت، ولو این که زن و مردی عمری را در زیر یک سقف با هم بگذرانند، به خاطر عدم پیوند روحی، احساس خوشبختی نخواهند کرد. تازه آن زنی که پای مردی را در دام مهریه بسته و دل او را به رشته مهر و محبت نکشیده، چگونه می تواند خوشبخت باشد.؟! بنابراین دل بستن به مهریه معقول نیست، زیرا اگر مهریه به خاطر جلوگیری از متلاشی شدن خانواده است، باید فکری دیگر کرد. مهریه برای بنیان خانواده ، مانند نقش و نگار است و اگر خانه از ریشه ویران باشد از نقش و نگار آن چه توقعی می توان داشت. مهریه گزاف، درمان دردهای خانواده ها نیست، بلکه پیوندها عاطفی و همبستگی و همدلی رکن اصلی است. به طور کلی، اسلام برای جنبه های اقتصادی خانواده مقررات خاصی دارد که مسأله مهریه هم باید در کادر همان مقررات، مورد مطالعه قرار گیرد. تحقیقی که در پیش رو دارید تلاشی در جهت آگاهی بیشتر نسبت به فلسفه مهریه و اهمیت آن در اسلام است. این تحقیق از شش بخش تشکیل شده است. بخش اول به بیان تاریخچه مهریه یا عناصر حقوقی مشابه آن تحت عناوین مختلف، به عنوان یک سنت دیرپا در برخی ادیان و تمدن های پیشین می پردازد. بخش دوم به تعریف مهر در لغت و اصطلاح، انواع مهر، شرایط وجوب و جایگاه حقوقی مهر در زوجیت اختصاص دارد. بخش سوم به اهمیت مهر در آیات و روایات، کمیت مهر در روایات و همین طور فلسفه و وجوب مهر از دیدگاه متفکران مسلمان می پردازد. بخش چهارم به طرح دیدگاه های تحلیل در بیان آثار اجتماعی مهر اختصاص یافته است. بخش پنجم به بررسی علل افزونی مهر در زمان حاضر می پردازد. بخش ششم به بررسی متغیرهای فرهنگی، جمعیتی و اقتصادی – اجتماعی در مورد مهریه اختصاص دارد.

مطلب حاضر ترجمه کتاب « العلاقات الانسانیه فی القرآن الکریم» نوشته استاد محمد کامل حسن محامی می باشد. که شامل مقدمه، کتاب اول « نامزدی در اسلام» که فصول 1- علاقه قبل از ازدواج 2- نامزدی در اسلام 3- زن قربانی می باشد. کتاب دوم « دوستی و ازدواج در اسلام» که شامل فصول 1- دوستی و حرمت زن در اسلام 2- فروش زن ( فروش زن انگلیسی – زن در آیین مسیحیت – قیمت زن شش پنی- زن در عصر جاهلیت) 3-پیمان محکم ( فقر و ثروت زن) می باشد. کتاب سوم « طلاق» که فصول: 1-طلاق در گذر زمان. 2-طلاق و تمدن نوین ( غیرت زن- صاحب دین- نفرت انگیزترین حلال- زنان و مردان خوش ذوق- طلاق خواستن از سوی زن- شروط طلاق- اصول مهم دیگر) را در بر گرفته است. به طور کلی در کتاب اول ضرورت و اهمیت ازدواج و ارزش زن را بیان می کند و اینکه ازدواج در اسلام چه جایگاهی دارد و چگونه انجام می پذیرد و در کتاب دوم احترامی که اسلام برای زن قائل است بیان کرده و همزمان با بیان چگونگی احوالات زنان در انگلیسی آیین مسیحیت و عصر جاهلیت مقایسه ای به عمل می آورد و همچنین قیمت زن در انگلستان را بیان می دارد و در کتاب سوم به نفرت انگیزترین حلال یعنی طلاق می پردازد مسائل شرعی، اجتماعی و عاطفی این پدیده شوم را مورد بحث و بررسی قرار می دهد.

مقام مادر از نظر قرآن و سنت که موضوع اصلی این پایان نامه است و در نخستین بخش قرار دادم . تحقیقی که پیش روی شماست از 4 بخش تشکیل شده است که به ترتیب اهمیت عبارتند از : فصل اول : مقام مادر در آیات قرآن کریم که مستند محکمی است برای اثبات اهمیت والدین در اسلام . فصل دوم : مقام مادر در احادیث و روایات معصومین قرار دادم . فصل سوم : مقام مادر در آثار نویسندگان برجسته و بزرگان و شعرا است که به مقام و اهمیت مادر پرداخته اند . و در بخش دوم که به ترتیب فصل اول شامل مقام مادر در دوران بارداری و فصل دوم مقام مادر در دوران شیردهی است و در این بخش از آیات و روایات متعددی استفاده شده واهمیت مادر را بیان کرده است . و بخش سوم را در دو فصل قرار دادم فصل اول را رابطه زن با شوهرش و فصل دوم رابطه مادر با فرزند و نقش بسیار مؤثر او در تربیت فرزند قرار دادم و بخش چهارم شامل چهار فصل است که فصل اول مادران اسوه در قرآن و فصل دوم آن شامل مقام مادران ائمه اطهار ( ع) فصل سوم : شامل مقام مادران شهدا و فصل چهارم آن که فصل مستقل است در مورد مقام فاطمه زهرا ( س) که ابر و اسوة زنان عالم است نگاشته ام . نتایج تحقیق : مادر فرشته ای آسمانی در روی زمین است که هیچ کس نمی تواند زحمت هایی که مادر برای فرزند خود کشیده است را جبران کند . یکی از کارهایی که ما باید در حق پدر و مادر و خصوصا مادر انجام دهیم احترام به پدر و مادر است . و منظور ما از این که بهشت زیر پای مادران است یعنی مادر با هر قدمی که در دوران و مراحل رشد و تکامل جنین برمی دارد در رشد شخصیت ظاهری و باطنی آن نقش دارد . و اگر فرزند شخصیت والای معنوی الهی – اجتماعی سیاسی و ... پیدا کند آن را باید مدیون قدمهای مدبرانه و آگاهانه ی مادر بداند . واژگان کلیدی : مادر در لغت : به معنی اصل و اساس هر چیزی است و اگر مادر را ام می گویند. مادر : زنی است که دارای فرزندی است و به او مام ، والده و ام می گویند. مادر در اصطلاح : در حقیقت مادر اصل ، ریشه و سرچشمه وجود فرزند است و فرزند انعکاسی از واقعیات جسمی و روحی مادر ، و میوه ای از آن شجره مبارکه است . و مادر نقش بسیار مؤثری در سعادت و شقاوت فرزند خود در جامعه دارد روی این حساب تمام یا اغلب گیرندگی و اثر پذیری فرزند از مادر است .

هدف من از تحقیق این است که می خواهم به سهم خودم ، مفهوم شکر را به خوانندگان عزیز بشناسانم ،در جامعه فعلی که پر است از ناسپاسی و ناشکری از نعمت های خداوند ،مومنان بتوانند شکر خداوند را بجا آورند و بندگان شاکری باشد . تحقیق را در پنج بخش ارائه نموده ام : بخش اول کلیات شکر نعمت فصل اول : تعریف شکر ومعنی آن در حق خدای تعالی ، فصل دوم : حقیقت شکر،فصل سوم : چگونگی شکر ،فصل چهارم : طریق تحصیل شکر . بخش دوم : فضیلت و فواید شکر نعمت ،فصل اول : فضیلت شکر نعمت ،فصل دوم : فواید شکر نعمتهای الهی در قرآن ،فصل سوم : فواید شکر نعمت از باب روایات و احادیث . بخش سوم : ارکان و درجات شکر : فصل اول : شکر قلبی ،فصل دوم : شکر زبانی،فصل سوم : شکر عملی . بخش چهارم : اسرار نعمت : فصل اول : جلوه های نعمت،فصل دوم : تفکر در نعمت های الهی ،فصل سوم : شکر تکوینی و شکر تشریعی ، فصل چهارم : چگونه می توان بنده ای شاکر شد . بخش پنجم : شکر در قرآن و روایات : فصل اول:بررسی مسئله شکر در قرآن ، فصل دوم : بررسی مسئله شکر در روایات و احادیث . و منابعی که در تحقیق استفاده نموده ام : قرآن کریم ،بحار الانوار : علی مجلسی ،جلد 68 ،تفسیر نمونه : ناصر مکارم شیرازی ،جلد 1 و 11 ،اصول کافی : کلینی وسائل الشیعه : حر عاملی ،شرح چهل حدیث : امام خمینی ، عرفای اسلامی : حسین انصاریان و سایر منابعی که در این تحقیق به کار برده ام . - روش تحقیق تحقیق را به صورت کتابخانه ای ارائه نموده ام . - پیشینه موضوع : اساساً پیشینه موضوع شکر ، از آفرینش اولین انسانها در وجود و سرشت آنها نهفته بود . به خاطر اهمیت شکر و سپاس از زمان اولین پیامبران روایات و احادیث فراوانی به چشم می خورد ، و در کتابهای اخلاقی قدیمی از جمله کتاب ( بحارالانوار : علی مجلسی ، وسایل الشیعه ، حر عاملی و ... دیده می شود) . -نتیجه : بنابر آنچه در تحقیق گفته شده است ، وجود شکر و سپاس در جامعه لازم و ضروری است و بجا آوردن این امر مهم اولاً برای سالم سازی جامعه و محیط زندگی و خانواده و رفع بسیاری از موانع و مشکلات دنیوی و مهمتر از آن نجات از قهر و غضب الهی در آخرت می باشد و ثانیاً موجب افزایش نعمت و از بین رفتن کفران نعمت می شود . عنوان : مفهوم شکر از دیدگاه قرآن و سنت و نتیجه و پیامدهای فردی و اجتماعی اهداف تحقیق : به سهم خودم ، مشعلی از امید در دلهای شیعیان فروزان نگه دارم و از پدیدار شدن ابرهای سیاه ناامیدی جلوگیری نمایم و شعله های اشتیاق شکرگزاری را فروزانتر سازم . و نیز امیدوارم که با پذیرش این کنکاش و کاوش گوشه ای از دینم ادا شده باشد . وقتی دیده می شود که در جامعه ای مسلمان این گونه ارزشهای اسلامی کنار گذاشته شده می شود و مردم به جای اینکه به ریسمان الهی چنگ بزنند روز و به روز از اسلام و قرآن و احکام اسلامی فاصله می گیرند و ارزشها را نادیده می انگارند و اسلام را محدودیتی برای خود تلقی می کنند . من به عنوان یک طلبه ، نه تنها می خواهم تحقیقی درباره شکر ، بلکه شکر تمامی نعمت های الهی داشته باشم و با توکل به خداوند منان و با استعانت از امام زمان ( عج) تحقیق مفیدی ارائه دهم که امیدوارم مورد قبول آن حضرت واقع شود . تحقیق را در پنج بخش ارائه نموده ام : بخش اول ، کلیات شکر نعمت فصل اول : تعریف شکر و معنی آن در حق خدای تعالی ، فصل دوم : حقیقت شکر ، فصل سوم : چگونگی شکر ، فصل چهارم : طریق تحصیل شکر ، بخش دوم : فضیلت و فواید شکر نعمت ، فصل اول : فضیلت شکر نعمت ، فصل دوم : فواید شکر نعمت های الهی در قرآن ، فصل سوم : فواید شکر نعمت از باب روایات و احادیث . بخش سوم : ارکان و درجات شکر : فصل اول : شکر قلبی ، فصل دوم : شکر زبانی، فصل سوم : شکر عملی . بخش چهارم : اسرار نعمت : فصل اول : جلوه های نعمت ، فصل دوم : تفکر در نعمت های الهی ، فصل سوم : شکر تکوینی و شکر تشریعی ، فصل چهارم : چگونه می توان بنده ای شاکر شد . بخش پنجم : شکر در قرآن و روایات : فصل اول : بررسی مسئله شکر در قرآن ، فصل دوم : بررسی مسئله شکر در روایات و احادیث . روش تحقیق : تحقیق را به صورت کتابخانه ای ارائه نموده ام در این روش ابتدا از کتابهایی که در مدرسه علمیه حکمیه ( س) موجود بود استفاده کردم و بعد از آن کتابخانه های شهرستان سبزوار و کتابخانه آستان قدس رضوی مطالب خود را جمع آوری نمودم . فرضیه و سوالات اصلی و فرعی 1- شکر چیست حقیقت و چگونگی شکر و طریق تحصیل آن چیست ؟ 2- فضیلت و فواید شکر در قرآن و سنت چگونه است ؟ 3- ارکان و درجات شکر چیست ؟ 4- چگونه می توانیم شکر نعمت های الهی را بجا آوریم ؟ 5- چگونه می توانیم بنده ای شاکر باشیم ؟ 6- آیا شکر خداوند به نفع خداست یا به نفع خود بنده ؟ پیشینة موضوع : پیشینه موضوع شکر ، از ابتدای آفرینش انسانی در نهاد و سرشت آدمی نهفته شده است و بخاطر اهمیت شکر و سپاس خداوند از زمان اولین پیامبران روایات و احادیثی در این باب به چشم می خورد و در کتابهای اخلاقی قدیمی نیز موجود است از جمله : بحارالانوار ، علی مجلسی ، وسایل شیعه ، حر عاملی .

مفهوم عفت در قرآن و سنت و نتیجه و پیامدهای فردی و اجتماعی . اهداف تحقیق : به سهم خودم ، مفهوم کلی عفت را به خوانندگان عزیز بشناسانم ، در جامعه فعلی که پر است از فساد و بی بندوباری مؤمنان بتوانند ، عفت و پاکی را سرلوحه زندگی خود قرار دهند . تحقیق را در چهار بخش ارائه نموده ام : بخش اول کلیات و مباحث عفاف که در چهار فصل تنظیم شده است . فصل اول معنی عفاف ، فصل دوم دیدگاهها درباره عفاف ، فصل سوم فوائد عفاف ، فصل چهارم مراتب عفاف . بخش دوم مشتمل بر پنج فصل است : فصل اول عفت چشم ، فصل دوم عفت گوش ، فصل سوم عفت زبان ، فصل چهارم عفت شکم ، فصل پنجم عفت جنسی . بخش سوم عفت روح که در دو فصل ارائه شده است : فصل اول عفت عقل ، فصل دوم عفت قلب . بخش چهارم نقش پوشش و حجاب در زمینه عفت که در سه فصل ارائه شده است : فصل اول فلسفه حجاب ، فصل دوم روشهای ترویج حجاب ، فصل سوم آثار بی حجابی . منابعی که در تحقیق استفاده نموده ام : قرآن کریم ، بحار الانوار ، کیمیای سعادت ، محجه البیضاء فیض کاشانی ، مصباحه الشریعه ، مفتاح الحقیقه حسن مصطفوی و اخلاق سید عبدالله شُبّر و خیلی منابع دیگر که در تحقیق به کار برده ام . روش تحقیق را به صورت کتابخانه ای ارائه نموده ام . پیشینه تحقیق : اساساً پیشینه موضوع عفت و پاکی ، از آفرینش اولین انسانها در وجود و سرشت آنها نهفته بود . بخاطر اهمیت عفت و پاکی از زمان پیامبران ( ص) احادیث و روایتهای فراوانی به چشم می خورد ، و در کتابهای اخلاقی قدیمی از جمله کتاب محجه البیضاء فیض کاشانی ، معراج السعاده و کیمیای سعادت دیده می شود . نتیجه : بنابرآنچه در تحقیق گفته شده است ، وجود عفت و پاکدامنی در جامعه لازم و ضروری است و رعایت این امر مهم اولاً برای سالم سازی جامعه و محیط زندگی و خانواده و رفع موانع و مشکلات دنیوی و مهمتر از آن نجات از قهر و غضب الهی در آخرت می باشد .

در این تحقیق پایانی، به بررسی مفهوم غیبت از دیدگاه قران و سنت ، عوامل ایجاد و آثار فردی و اجتماعی آن می پردازیم. غیبت یک موضوع اخلاقی است و در این زمینه آثار زیادی از بزرگان و علماء اخلاق بر جای مانده است. اما این آثار به به طور خلاصه و کلی به این موضوع پرداخته اند و اکثر مطالب آن تکراری و دارای الفاظ دشوار می باشد. هدف من از انجام این تحقیق نوشتن رساله ای ساده ،روان و به دور از لغات دشوار می باشد به طوری که غیبت را از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار داده و تحقیقی مفید ، نو و جامع را ارائه دهم. من در این تحقیق، غیبت را از نظر قرآن و سنت، غیبت های مجاز و راه های درمان غیبت را مورد بررسی قرار داده ام و سعی کرده ام تا کسانی که این رساله را مورد مطالعه قرار می دهند، استفاده کافی را ببرند. دامنه ی این تحقیق از سه فصل اصلی تشکیل شده است: فصل اول مفهوم غیبت و انواع آن فصل دوم:استثنائات غیبت و روان شناسی آن و همچنین عوامل ایجاد غیبت در فصل اخیر آثار و عواقب وخیم فردی و اجتماعی غیبت و همچنین راه های درمان این مرض مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. منابع مورد استفاده در این تحقیق توجه به عنوان و موضوع بیشتر جنبه ی قرآنی و روایی دارد از جمله: بحار الانوار الجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار ( ع)، الامالی،معراج السعاده، اخلاق و روانکاوی از نظر اسلام، تفسیر نمونه، معانی الاخبار. نتایجی که از این تحقیق به دست آمده به طور خلاصه عبارتند از:غیبت جزء مذموم ترین گناهان در کتب روایی و نیز قرآن قرار گرفته است و برای چنین کسانی تشبیهات و عذاب های خاص در نظر گرفته شده است. این گناه عاوه بر تأثیرسوء در جنبه های فردی ، روابط اجتماعی و اعتماد و همبستگی عمومی را نیز مختل می سازد.به لحاظ روانی شخص دچار مشکلات متعددی می شود و محبوبیت خود را نیز از دست می دهد.

کرامت صفتی است در ذات انسان که به معنای برخورداری انسان از اعتلای روحی و تمایل او به امور ارزشمند و شریف و انزجار و دوری گزیدن وی از امور پست و حقیر می باشد. بنابراین، در مقابل خواری و پستی قرار می گیرد. اما عزت به معنای صلابت، نفوذناپذیری و برخورداری از روحیه ای محکم و استوار است. در حقیقت به کسی که مانع نفوذ پستی ها و آلودگی ها در جان و روحس می گردد عزیز گویند. نفس نیز به معنای خود و من است و در معنای عام آن به هرچیزی که دارای وجود و هستی باشد نفس گفته می شود مثلاً نفس نباتی، نفس حیوانی، نفس ناطقهو اما، نفس انسان حقیقتی است مجرد ونامحسوس که به تعبیر فلاسفه جوهری است ذاتاً مستقل ومتکی به خود اما در فعل نیازمند به ماده می باشد و با جسم هماهنگی و ارتباط تنگاتنگی دارد. نفس دارای مراتب و شؤون مختلفی است که فطرت یکی از این شؤون است و تمایل به امور شریف و عزیز و گرامی نیز از گرایش های فطری نفس انسان است. قرآن کرامت انسان را به مقام خلیفه الهی وی و تعلیم علم تمامی اسماء و صفات خود به این موجود زمینی و راز به فعلت رسانیدن این شأن ذاتی را در تقوای الهی می داند. همچنین قرآن عزت را به خداوند و رسولش ومؤمنان اختصاص داده است و این بیانگر آن است که تنها از طریق ایمان می توان به عزت راه یافت. ونیز رابطه عزت راه یافت. ونیز رابطه عزت انسان با عزت خداوند همان رابطه فقر انسان و غنی خداوند است. بین نگرش قرآن ودیدگاه معصومین_علیهم السلام_تفاوتی وجود ندارد. زیرا سنت معصومین-علیهم السلام_وآیات وحی هر دو کرامت انسان را به تقوای الهی می دانند. بنابراین معصومین_علیهم السلام-تأویل گر و مفسر آیات قرآن کریم هستند و رفتار وگفتار آنان سرشار از جلوه های عزتمندی و کرامت می باشد. برخورداری از نگرش توحیدی و افکار و اندیشه های صحیح و منطقی اساسی ترین گام در راه حرکت به سوی کرامت است و کسب فضایل اخلاقی مانند صبر، صداقت، شجاعت، غیرت، تواضع و . . . و همچنین عمل به دستورات قرآن کریم و معصومین_علیهم السلام_از اصلی ترین راه های رسیدن به کرامت است. خداوند آنجا که انسان با ارتکاب گناهان احساس ذلت و یأس می نماید راه توبه و بازگشت از مسیر پستی ها به سوی کرامت ها را برای انسان گشوده است و با امتحانات پی در پی راه کرامت را فراروی ما قرار داده است. توجه به مسئله ی تعلیم و تربیت چه زمانی که فرد خود باید به تربیت خود بپردازد و نفس خود را تزکیه نماید و چه آنجا که والدین و مربیان باید به تربیت انسان ها بپردازند نیز از عوامل زمینه ساز رسیدن به کرامت نفس می باشد. اما اموری که موجب سقوط و انحطاط انسان در پستی ها می گردد شامل رذایل اخلاقی مانند حسد، دروغ، تمسخر دیگران و نیز سرکشی از دستورات خداوند است. جهل ونادانی نیز می تواند حتی در مواردی مانند فقر و بیسوادی و نقص جسمی که در کاهش عزت نفس انسان ندارد این امور را از جمله مهمترین عوامل آسیب زای عزت نفس سازد که برای مقابله با این مشکل با جهل و نادانی مبارزه شود. عزت نفس آثار فردی بسیاری را به دنبال دارد که مهم ترین آن اعتماد به نفس مثبت است که خود موجب نشاط، پویایی، خلاقیت و موفقیت فرد می شود همچنین دوری جستن از گناهان و توجه به عظمت وعزت و شکوه خداوند نیز از آثار مثبت توجه به کرامت نفس است و در اجتماع نیز موجب خود کفایی و پیشرفت همه جانبه، تامین بهداشت روانی و امنیت افراد جامعه وحفظ استقلال کشور و جلوگیری از آثار سوء تهاجم فرهنگی می شود. غفلت از کرامت نفس و فقدان عزت نفس موجب بروز مشکلات بسیاری برای فرد می شود که بزرگترین آ عقده ی حقارت است که خود، افسردگی احساس پوچی و ناکامی را به دنبال دارد و نیز موجب می شود که فرد به امور کاذبی چون تجمل گرایی، ثروت اندوزی، و جاه طلبی گرایش پیدا کند و از ارزش های واقعی فاصله بگیرد. عدم امنیت اجتماعی، وابستگی به سایر جوامع، سلطه استعمار گران، رواج فساد و بی بند و باری نیز گوشه ای از اثار سوء اجتماعی فقدان عزت نفس در جامعه است. انسانهای با کرامت را می توان با رفتارهایی که متمایز از دیگران است شناخت مانند تغافل در مقابل خطاها ولغزش های افرادی که قابل اصلاح و هدایت هستند، عشق و محبت سرشار آنان به خداوند یگانه، تامین نیاز محتاجان قبل از درخواست آنها، عفو و گذشت با وجود داشتن قدرت انتقام، رعایت ادب و احترام در مقابل جاهل و بی ادب و بسیاری اوصاف کریمانه دیگر.

در این نوشتار با عنوان « مقام مادر از دیدگاه قرآن و سنت» ابتدا تعریف مادر و مادری، مادر از منظر طبیعت و علم کودک و حضور مادر بیان شده و به جایگاه مادر در علوم تربیتی و اجتماعی ( مادر نهاد خانواده، مادر به عنوان اولین مربی و اهمیت و اثرات شیر مادر) اشاره شده و به هر کدام به صورت جداگانه بررسی شده است. سپس درباره ی نقش و جایگاه مادر در قرآن کریم سخن به میان آمده و سیمای مادر در قرآن، احسان به مادر بعد از پرستش خدا و همچنین حدود اطاعت مادر و دعا و نیایش برای مادر، تجلیل قرآن از زحمات مادر و مادر و تربیت دینی فرزند، نوجوان و جوان اشاره شده است. در ادامه به مادر و مادری از دیدگاه سنت و روایت، مقام مادر در اسلام، لزوم اطاعت از مادر و فواید نیکی به مادر از جمله: احترام به مادر کفاره ی گناهان، رضای خدا رضای مادر، زنده شدن فرزند در اثر دعای مادر و آفات عقوق مادر ( احتضار جوان، عدم رضایت مادر و اثر نفرین مادر) پرداخته است. همچنین به اهمیت مقام مادر و اینکه حق مادر بیش از پدر است اشاره ای داشته و حق مادر را از دیدگاه امام سجاد و امام رضا ( ع) بیان داشته است و به نقش مادر در تربیت فرزند، و اهمیت تربیت در کودکی، توجه کودک به مادر، محبت مادر و خاطره فراموش نشدنی محبت مادر و همچنین نقش حضرت فاطمه ( س) در تربیت فرزندان مورد بررسی قرار گرفته که خود برنامه کاملی برای هدایت و تکامل بشر است. سپس به مادران معصومین(ع) از جمله آمنه مادر رسول اکرم(ص) فاطمه مادر حضرت علی ( ع)، خدیجه مادر فاطمه زهرا(س) و فاطمه زهرا ( س) مادر حسنین ( ع)و شهربانو مادر حضرت سجاد(ع)، اشاراتی شده، همچنین به مادر در نگاه بزرگان دینی و شخصیت ها از جمله اویس قرنی و اطاعت مادر، اطاعت از مادر و توفیق دیدن ملائکه، علاقه مادر به فرزند و دیدگاه امام خمینی(ره) درباره ی مادر به نحو اجمال پرداخته شده است. و در پایان تحلیل و ارزیابی موضوع مورد بحث ارئه گردیده.

«اخلاص» ملکه و حالتی در دل است که در سایه تنزیه قلب از علایق غیر خدایی و مقاصد شرک آلود، پدیدار می شود و با مداومت بر طاعت و پافشاری در فکر و ذکر، شدت می یابد. طبق آیه کریمه قرآن « و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون» خداوند بندگانش را فقط به خاطر پرستش و عبادت درگاهش خلق کرده است نه هدف دیگری، پس لازم است که بندگانش در رسیدن به آن راه، تلاش بسیار و همت عالی را با کسب توفیقات الهی داشته باشد تا هدف اصل را بپیمایند، از اینرو بهترین چیزی که ا نسان را می تواند به خدای سبحان نزدیک کند، اخلاص است چرا که اخلاص اساس فطرت انسانی می باشد. در این سالها با توکل و عنایت حضرت حق و راهنمایی استاد راهنما، تحقیقاتی را به شرح ذیل انجام دادم در این رساله از منابع معتبر لغوی از جمله مجمع البحرین، لسان العرب، النهایه، مقائیس اللغه و ... برای تبیین و تعریف لغت اخلاص استفاده شده است. همچنین با رجوع به کتابهای حدیثی از جمله، اصول کافی، مصباح الشریعه، مستدرک الوسایل، آثار الصادقین، جامع اجادیث الشیعه و .. احادیثی که مربوط به فضیلت و عظمت اخلاص، پاداش مخلصین، مرایب و منازل مخلصین و ... بود استفاده شده است. لازم به ذکر است برای ارجاع برخی احادیث، به اختصار از حرف « ح» استفاده شده است. برای ترجمه های آیات قرآن با توجه به اینکه ترجمه قرآن « محمد مهدی فولادوند» نسبت به دیگر ترجمه ها، روان تر و جامع تر بود، استفاده شد. در راستای اهمیت و عظمت اخلاص در احادیث و تأسی کردن به سخنان معصومان علیهم السلام از کتاب نهج البلاغه علی علیه السلام با ترجمه مرحوم محمد دشتی، و از ترجمه صحیفه سجادیه با قلم فیض الاسلام استفاده و همچنین در پایان هر فصل، مناجات کوتاهی با توجه به کتاب مناجات عارفان و کتاب مفاتیح الجنان نوشته شده است. در ادامه برای تحقیق از منابع متعددی که در پایان همین رساله تحت عنوان « فهرست منابع» بیان شده، بهره گرفته شده است. فصول این رساله در مجموع به 10 فصل تقسیم بندی شده که به موضوعات آن به ترتیب ذیل می پردازیم. فصل اول: کلیات، که طرح اصلی تحقیق در این فصل بیان شده: از جمله، تبیین و تعریف موضوع، هدف و ضرورت موضوع، پیشینه موضوع، طرح سوالات، موانع و مشکلات و ... فصل دوم: شامل مفهوم اخلاص در لغت و اصطلاح می باشد که با تحقیق در کتابهای لغوی نتایج در رساله نوشته شده است. فصل سوم: نیت و اهمیت خلوص نیت، ارتباط نیت با اخلاص با توجه به اینکه هر عمل خالصی فقط با نیت الهی پذیرفته می وشد، تحقیق در این راستا شده است. فصل چهارم: حقیقت اخلاص، آنچه باعث شده اخلاص اهیمت فراوانی در آیات و روایات داشته باشد، چیست؟ فصل پنجم: فضیت و عظمت اخلاص، اهمیت اخلاص و جایگاه و منزلت اخلاص در دین مبین اسلام، بررسی اهمیت اخلاص در کتاب نهج البلاغه و ... فصل ششم: سیمای مخلَصین و مخلِصین در آیات و روایات، بررسی واژه مخلَص و مخلِص، مخلَصین، مخلَصین، مقام و ... مقام و منزلت آنها، و بیان طرح شبه مربوط به مخلَصین. فصل هفتم: مراتب اخلاص، درجات اخلاص، لازم به ذکر است که برای مراتب و منازل اخلاص در کتب مختلف از جمله رساله بحرالعلوم، صدمیدان و منازل السالکین خواجه عبدالله انصاری، و ... منازل به 40 منزل بیان شده است که به علت محدودیت از ذکر آنها خودداری شده که برای مطالعه بیشتر به کتابهای فوق مراجعه شود. فصل هشتم: اقسام اخلاص: با توجه به تعریف اخلاص، دو دسته بندی با موضوعات فرعی شده است. فصل نهم: راه کسب اخلاص: سالک این راه با بررسی در مراحل و مقدمات اخلاص وکسب علم در این راه باید به دنبال کسب اخلاص و راههای آن باشد. فصل دهم: آثار و نشانه های اخلاص، به بررسی آثار در بعد فردی، اجتماعی، دنیوی و اخروی، پرداخته شده است.

تردیدی نیست که تنها راه انسان به سوی کمال مادی و معنوی توأم با سعادت دنیا و آخرت یگانه وسیله ی پرهیز از هر نوع گناه و لغزش، اطاعات محض از فرامین خدا و فراهم نمودن رضایت اوست، زیرا گناه و نافرمانی نقطه مقابل اطاعت، و دلیل مخالفت با حق و سرپیچی از دستورات خداست لذا تا انسان دست از گناه و سرکشی بر ندارد و ایمان و اعتقاد خود را از مخالفت با اوامر خدا پاک ننماید و ظاهر و باطن خویش را از هرگناه وکارهای نامشروع پاک نسازد به سرمنزل مقصود نائل نخواهد شد از این رو بعد از ایمان به خدا هیچ چیزی به اندازه ی ترک گناه اهمیت ندارد، از جهت دیگر ارتکاب گناه سبب تضییع اعمال حسنه می شود و روز به روز ایمان را ضعیف و دل را از روح بندگی تهی می سازد، به طوری که با وجود مداومت بر گناه و لغزش، ذکر یاد خدا نیز اثری نمی بخشد، چه اینکه ادراک حقایق معنوی نسبت مستقی با آمادگی قلبی و شرایط روحی انسان دارد، به این صورت وقتی که دل آلوده به گناه گردید و زنگار معصیت آن را پوشاند و صفای خود را از دست داد، دیگر قادر به درک و پذیرش حقایق نیست و پرواضح است وقتی که انسان از درک حقایق معنوی بازماند باید منتظر محرومیت ها و گرفتاری های زیادی باشد، به این علت که سعادت و کمال قبل از هر چیز در گرو درک حق و شناخت باطل است. مسلماً درک حقیقت و تشخیص حق و باطل چیزی نیست که در هر موقعیتی برای انسان امکان پذیر باشد بلکه شرایط خاصی دارد قرآن کریم می فرماید:« یا ایها الذین آمنوا ان تتقوالله یجعل لکم فرقانا» ای کسانی که ایمان آورده اید اگر از خدا بترسید و از مخالفت فرمان او بپرهیزد خدا بینش و یژه ای به شما می دهد که در پرتو آن حق را از باطل تشخیص می دهید، انحراف انسان از محور طاعات و فرمانبرداری خدا غالباً تدریجی است. به این معنی که لغزش اکثراً از امور به ظاهر کوچک شروع می شود و کم کم به موارد بزرگتر سرایت می کند خواه این لغزش و انحراف به طور علنی و با اعضاء و جوارح انجام پذیرد مانند فحاشی و ... یا به صورت باطنی انجام پذیرد مانند کبر و ... . بنابراین چه بسا کسی با اعضاء و جوارح خود مرتکب معصیتی نشود اما به جهت پاره ای حالات قلبی مستوجب عقاب گردد، بنابراین چاره ی درد این است که انسان از خواب غفلت بیدار شود و بر صلاح و فساد خویش آگاه گردد، کوچکترین تردیدی برای او باقی نمی ماند که هیچ امی واجب تر و فوری تر از بازگشت به سوی خدا نیست، زیرا اگر کسی نخست این قدم اساسی را بر ندارد، به طور قطع نوبت به قدم های دیگر نمی رسد، چون توبه آب حیاتی است که سبب احیای دل و تسلط بر نقس اماره می شود و نخستین انقلاب دونی است که در نتیجه حصول بیداری و به خودآیی افراد در قلب و روح آنان پدیدار می شود و دل را متوجه حق تعالی می گرداند، و مسلماً در اثر این انقلاب درونی قلب آدمی از تیرگی ها پاک می شود ولی نباید این حقیقت را از نظر دور داشت که اگر انسان روز و شب هم عبادت کند، اما در کنارش مرتکب گناه شود، مثل این می ماند که داخل کیسه ی سوراخی پول بریزد یعنی زحمت می کشد و پول به دست می آورد اما هنگامی که به آن نیاز دارد متوجه می شود پولی داخل کیسه نیست انسان اگر می خواهد به کمالات معنوی و مقامات عالی برسد باید با خواهش های نفسانی خود مبارزه کدن یعنی به دنبال هوس ها و تمایلات حیوانی و شیطانی نرود. در این رساله برای تبیین و تعریف لغت « استغفار» از منابع معتبر لغوی استفاده شده است و هم چنین با رجوع به کتاب های حدیثی از جمله اصول کافی، مصباح الشریعه و ... استفاده گردید. در راستای اهمیت و عظمت استغفار در احادیث و تأسی کردن به سخنان معصومان علیهم السلام از کتاب نهج البلاغه علی علیه السلام با ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی، و از ترجمه ی صحیفه ی سجادیه با قلم فیض الاسلام استفاده شده است. این نوشتار از هشت بخش با عناوین ذیل تشکیل شده است: بخش اول: کلیات، که طرح اصلی تحقیق در این فصل بیان شده: از جمه، تبیین و تعریف موضوع، هدف و ضرورت موضوع، پیشینه موضوع، طرح سؤالات، موانع و مشکلات و ... . بخش دوم: بررسی معنای لغوی و اصطلاح استغفار. بخش سوم: بررسی دلایل و وجوب توبه و استغفار. بخش چهارم: استغفار و شرایط پذیرش آن در قرآن و سنت. بخش پنجم: بررسی جایگاه، آداب و زمان استغفار. بخش ششم: تأثیر نوع گناه و زمان توبه ( استغفار) در عدم پذیرش آن. بخش هفتم: پیامدهای استغفار. بخش هشتم: پیامدهای فردی و اجتماعی گریز از استغفار.