جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حضرت مهدی ( عج) در شب جمعه، روز پانزدهم شعبان سال 255 ه.ق در شهر سامرا متولد شدند در سن 5 سالگی به مقام امامت نائل آمدند . دارای دو غیبت می باشند. الف - غیبت صغری، که هفتاد سال طول کشید و توسط چهار نائب خاص با نامهای 1) عثمان بن سعید 2) محمد بن عثمان 3) حسین بن روح نوبختی 4) علی بن محمد سمری با مردم در ارتباط بودند. ب – غیبت کبری که تاکنون نیز ادامه دارد؛ در هر عصر عالم بزرگی واجد همه شرایط لازم فقاهت و رهبری را داشته باشد در رأس جامعه قرار می گیرد و او صاحب ولایت شرعیه به نیابت امام معصوم ( عج) است. این که غیبت کبری تا چه زمانی به طول می انجامد و چه زمانی حضرت ظهور می کنند بسته به نشانه ها و علائمی دانسته، که این نشانه ها در سه محور قرار می گیرند. 1) نشانه های عمومی 2) نشانه های نزدیک به زمان ظهور 3) نشانه های حتمی ظهور ، که بعد از ظهور و بروز این نشانه ها، قیام حضرت ( عج) به وقوع خواهد پیوست. اما این حکومتی که ما در انتظار آن هستیم در آیات وحی به ابعاد مختلفی از آن اشاره شده است. من جمله در آیات: 33 سوره توبه ، 96 سوره اعراف، 69 سوره زمر، 141 سوره آل عمران و ... که به مواردی مانند جهانگیر شدن اسلام با حکومت حضرت مهدی ( عج)، گستردگی موهبتهای مادی و معنوی در عصر حکومت حضرت، دگرگونی جهان در حکومت ایشان، برقراری عدل و داد و نابودی ظالمان و ... اشاره می کند. و در آیات زیادی از قرآن مانند آیات 148 سوره بقره، 8 سوره هود، 89 سوره انعام و ... به ویژگی های یاران حضرت اشاره می کند، ویژگی هایی مانند این که" هم خدا آنها را دوست دارد و هم آنها خدا را دوست دارند، در برابر مؤمنان خاضع و مهربانند، در برابر مشرکان و دشمنان سرسخت و نیرومند هستند، به طور پیگیر در راه خدا جهاد و تلاش می کنند و در مسیر انجام وشیفه از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای نمی هراسند و ..." . یکی از ویژگی های بارز یاران حضرت ( عج) در انتظار فرج به سر بردن برای فرج مولایشان می باشد که قرآن کریم در آیات 71 سوره اعراف، 93 سوره هود، 158 سوره انعام و ... به آن اشاره می کند مثلاً در آیه 71 سوره اعراف خداوند می فرماید" شما انتظار برید، به درستی که من با شما از انتظار برندگانم" و در آیات وحی به ویژگی های این انسانهای منتظر اشاره می کند که: امید به آینده جهان، پایبندی به توحید خالص و تلاش برای زدودن شرک و ... دارند. مسئله دیگری که در رابطه با حکومت حضرت در قرآن به آن اشاره شده، مسئله رجعت می باشد که به معنای بازگشت گروهی از مردمانی که کاملاً صالح و نیکوکار بوده اند و از دنیا رفته اند و همچنین جمعی از کسانی که شدیداً جنایتکار بوده اند و از دنیا رفته اند در زمان ظهور حضرت ( عج) به دنیا می باشد. و قرآن در آیاتی مانند: 25 سوره کهف، 49 سوره آل عمران، 11 سوره مائده و ... به مسئله رجعت در امتهای گذشته می پردازد و آیات: 82 سوره نمل، 54 سوره یونس، 28 سوره زخرف و ... به مسئله رجعت در زمان ظهور حضرت مهدی ( عج) اشاره می کند. اما سخن از حضرت مهدی ( عج) و حکومت جهانی او فقط اختصاص به مسلمانان ندارد بلکه این مسئله یک اعتقاد همه گیر و جهانی است و نگاهی کوتاه به کتابهای آسمانی ادیان و غیرآسمانی، این امر را به خوبی نشان می دهد که در کتب ادیان آسمانی مانند: تورات، انجیل، زبور و جاماسب وکتب مذهبی ادیان غیر آسمانی مانند هندوان، برهمائیان و بودائیان درباره این منجی بشریت سخن به میان آمده و آنان نیز در انتظار ظهور مصلح جهانی، که جهان را پر از عدل و داد کند و حق از دست رفته مظلومان را به آنها برگرداند می باشد.

در این تفحص بررسی سوءخلق، تعریف آن، مصادیق و نیز پیامدهای ناشی از آن پرداخته ایم که در ابتداء کلیات ذکر شده که شامل مقدمه، تعریف سوء خلق، ضرورت و اهمیت تحقیق، پرسشهای اصلی و فرعی می باشد. پیانامه شامل شش بخش است. بخش اول شامل سه فصل است. فصل اول درباره خلق است ماهیت خلق، را مورد بررسی قرار می دهد فصل دوم اخلاق و معنای لغوی و اصطلاحی آن است و فصل در مورد سوء خلق است بخش دوم دارای دو فصل است این بخش در مورد سوء خلق از دیدگاه آیات قرآن است، فصل یک به سوءخلق از منظر آیات قرآن می پردازد و فصل دوم به نکته هایی پیرامون آیات قرآن می پردازد. بخش سوم که موضوع آن خشم و غضب است دارای پنج فصل است که فصل اول در مورد خشم و غضب از دیدگاه علماء است فصل دوم راههای جلوگیری از خشم و غضب را مورد بررسی قرار می دهد فصل سوم پرخاشگری را تعریف کرده و به آن می پردازد. فصل چهارم به زمان شروع بد خلقی و دلائل کج خلقی می پردازد. فصل پنجم خشم و عضب را از منظر روایات مورد بررسی قرار می دهد. بخش چهارم در مورد آفتهای زبان که دارای دو فصل است فصل اول دارای مقدمه برای زبان و تعریف زبان است و نیز آنرا از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار می دهد. در فصل دوم چند مورد سوءخلق را متذکر شده و به تعریف آنها و نیز راههای جلوگیری از آن می پردازد. بخش پنجم در مورد آثار سوءخلق است که دارای چهار فصل است فصل اول نتایج شوم بد زبانی مورد بحث قرار گرفته است فصل دوم به فواید و مضرات خشم مورد بررسی قرار گرفته فصل سوم بعضی از مصادیق سوءخلق و آثار فردی و اجتماعی آن پرداخته شده فصل چهارم راههای برای مبارزه با سوءخلق است. بخش ششم دارای یک فصل است که آثار تغذیه بر سوءخلق موضوع این بخش می باشد.

عنوان این تحقیق سوءخلق از دیدگاه قرآن و سنت، ریشه ها و پیامدهای آن، با تأکیدی بر خشم است. سوءخلق دارای دو معنای عام و خاص می باشد. معنای عام آن کلّ رذایل اخلاقی است و معنای خاصّ آن خشم است. ما در این مجموعه سوءخلق را از معنای خاصّ آن مورد بررسی قرار میدهیم. متأسفانه سوءخلق، جزء آن دسته از رذایلی است که افراد بسیاری را در جامعه به خود مبتلا نموده است. رذیله ای که نه تنها آثار زیان بار فراوانی به بار خواهد آورد؛ بلکه منشأ بسیاری از گناهان دیگر نیز خواهد بود. اگر بتوانیم زمینه ها و زیان های آن را به طور دقیق و مجزّا مورد بررسی قرار دهیم؛ خواهیم توانست گام اساسی و مهمّی، در جهت کنترل این ودیعه ی الهی برداریم؛ و این همان هدفی است که ما در این تحقیق به دنبال آن هستیم. در راستای رسیدن به چنین هدفی است که از روش کتاب خانه ای در این تحقیق بهره گرفته، برای دستیابی به نتایج بهتر و دقیق تر، خشم را علاوه بر نظر اسلام، از دید روان شناسی نیز مورد تحلیل قرار می دهیم. در این تحقیق سعی می کنیم از منابع معتبر و بسیاری استفاده نماییم. از جمله ی آن ها می توان به کتبی مانند: «بحارالانوار»، « گزارش جهانی خشونت و سلامتی»، « بچه های خوب پرورش بد»، « روان شناسی تربیتی- کاربردی» و « اخلاق در قرآن» اشاره نمود. از مجموع این تحقیق، ( با توجه به مضامین موجود در آیات و روایات) چنین به دست می آید، تمام کسانی که خواستار تزکیه ی نفس و رسیدن به مرتبه ی قرب و خشنودی پروردگار خویش هستند؛ بدون در نظر گرفتن چنین مسأله ی مهمّی، نمی توانند به این جای گاه ارزشمند برسند. علاوه بر این، عوامل بسیاری چون: وراثت، فرهنگ، هم سالان و... در شعله ور کردن خشم سهیم هستند و در این میان خانواده نسبت به عوامل دیگر، نقش سازنده و بنیادی تری ایفا می کند. همچنین آثار زیان بار سوءخلق، نه تنها عواقب دنیوی دردناک و غیر قابل جبرانی به دنبال دارد، بلکه از جهت اخروی نیز انسان را به سوی عذاب های دردناک و آتش جهنّم سوق می دهد. این تحقیق در چهار فصل به این موضوع پرداخته است. فصل اوّل با عنوان « مفاهیم کلّی سوءخلق» به جای گاه و محورهای اساسی سوءخلق اشاره دارد. فصل دوم با عنوان « ریشه های سوءخلق» به طور کلّ به بررسی عوامل سوءخلق از دو دیدگاه اسلام و روان شناسی می پردازد. در فصل سوم « سوءخلق از منظر آیات و روایات» آیات و روایات سوءخلق را به طور خاص بررسی می کند. فصل چهارم « پیامدهای سوءخلق در دنیا و آخرت» در دو زیرفصل، آثار زیانبار سوءخلق در دنیا و آخرت را بیان می کند. هم چنین خاطرنشان می شود، سوءخلق تنها کلیدواژه ای است که باید در این موضوع مورد تعریف قرار گیرد. امید است به واسطه ی شناخت صحیح آن، بتوانیم عامل بسیاری از حرکات و رفتارهای نادرست زندگی خویش را نابود سازیم.

موضوعی که در این رساله مورد بحث وبررسی قرارگرفته ، پژوهشی پیرامون سنت های الهی می باشد وهدف از نگارش آن ، تبیین ماهیت سنت های الهی از دیدگاه آیات وروایات می باشد که در این جهت برخی از کتب تفسیری و کلامی مورد بازبینی قرار گرفته است. در این تحقیق سعی شده است با مراجعه به منابع متقدم ومتاخر در زمینه سنت به جنبه های مختلف این موضوع پرداخته شود که این امور از طریق روش کتابخانه ای محقق گردیده است. در این پژوهش ابتدا به مفهوم شناسی پرداخته شده وپس از آن ویژگیهای سنت های الهی مورد بررسی قرار گرفته وبه دنبال آن رابطه سنت الهی با اختیار انسان بیان شده است . سپس انواع سنت های الهی در قالب سنتهای مطلق و سنتهای مقید مورد بررسی واقع شده است . سنتهای مطلق در دوازده عنوان ذکر وبحث گردیده است. سنتهای مقیدخود بر دو گونه اند : الف : سنتهای خاص اهل حق که در پنج عنوان بحث شده است . ب : سنتهای خاص اهل باطل که در نُه عنوان آمده است. آنچه از این تحقیق به دست می آید توضیح وتبیین یکی از مفاهیم مهمی است که برای هر کسی و خصوصآ برای هر شخص مسلمانی اهمیت دارد.

لا تمدن عینیک الی ما متعانا به ازواجاً منهم زهرة الحیوة الدنیا لنفتنهم فیه و رزق ربک خیر و ابقی. زهد از ریشه زَهَدَ و زَهِدَ یَزهَدُ و زُهِدَ یَزهُدُ زُهداً و زَهادة فی الشی عنه. به معنای: از آن دوری جست و کناره گیری کرد. زهد در اصطلاح عبارت است از بی رغبتی به دنیا و این که با قلبت طالب دنیا نباشی مگر به قدر ضرورت جسم. زهد واقعی با سه نوع ترک حاصل می شود: ترک دنیا ترک زینت و ترک خواسته های نفسانی زهد به معنای مصطلح اخلاقی آن در قرآن بکار نرفته است. گرچه در آیه 20 سوره یوسف واژه زاهدین به کار رفته که البته معنای آن با زهد اخلاقی کمی فاصله دارد. زاهد کسی است که قدرت و نیرو داشته باشد که از تجملات و ثروتها و موقعیت های دنیا به نفع شخصی خود استفاده کند اما نکند. پیامبر صلی الله علیه و آه و سلم به ابوذر چنین می فرمایند: «من لباس خشن می پوشم و به روی زمین می نشینم، انگشتان خود را بعد از خوردن غذا می لیسم و بر الاغ سوار می شوم و دیگری را در پشت سر خود سوار می کنم. هر کس از شیوه رفتار من روی بتابد از من نیست. به حضرت علی علیه السلام گفته شد زهد در دنیا چیست؟ فرمود: «از حرام دوری کن». رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: شکننده لذتها را بسیار یاد آورید. پرسیدند: یا رسول الله آن چیست؟ فرمودند: مرگ. امام علی علیه السلام فرمودند: یقین مایه باروری زاهد است. آنچه در پارسایی اهمیت دارد، این است که قلب انسان فریفته و متعلق به دنیا نباشد، نه این که انسان از مال دنیا، آهی، در بساط نداشته باشد. پرهیزگاران و بندگان ناب و ویژه خداوند آنهایی هستند که در همه حال پروردگار خود را به خاطر داشته و یک لحظه از آئین انسانیت و مقررات دین غفلت نمی کنند. حملات سنگین مرگ در برابر روح فعالشان بس ناچیز و کوچک است.

زکات، یک نوع مالیات و حقوق واجبه که از نه چیز وصول می شود، اطلاق می گردد که در یک زمان خاص محقق می شود و یکی از منابع عالی اسلامی است بر اغنیاء واجب شده تا بدین وسیله فقر مستضعفین از بین برود و ثروت جامعه به طور مساوی بین تمام مردم تقسیم شود. محدوده تحقیق در خصوص زکات از دیدگاه قرآن و روایات می باشد. این پایان نامه در 6 فصل تنظیم شده است که کلیات تحیق شامل تعاریف لغوی و اصطلاحی واژه زکات، اهداف و دامنه تحقق و پیشینه تحقیق می باشد. اقتصاد و زکات، رابطه بین زکات و اقتصاد را بیان می کند و این که چه نقشی را از بین بردن فقر ایفا می کند؟ دست اندرکاران حکومت اسلامی باید بدانند که از منبع مالی [ زکات] اسلامی چگونه استفاده کنند که دچار مشکل نشوند. با برنامه ریزی صحیح از افراط و تفریط اقتصاد جامعه جلوگیری کنند. زکات از دیدگاه قرآن: خداوند منان با نزول آیات، و این که در بین آیات بیش از 30 آیه در مورد زکات وجود دارد جایگاه و منزلت زکات را در نزد خداوند برای ما مشخص می سازد. زکات در قرآن بعد از نماز آمده که نسبت به آن تأکید فراوانی شده است. خدای متعال در آیات خود این مطلب را به ما می فهماند که در اموال اغنیاء سهمی برای فقرا وجود دارد و در این مورد نباید با منت حقشان را پرداخت، بلکه باگشاده رویی با مسکینان برخورد کنیم. زکات از دیدگاه روایات: پیامبران و ائمه ( ع) به این نکته توجه داشته اند که ما نباید فقط به اصول دین بپردازیم بلکه باید فروع را هم در نظر داشته و به آن اهیمت بدهیم و زکات یکی از مهمترین اعمال فرعیه ماست. احادث و روایات متفاوتی در این مورد توسط راویان به ما رسیده و اهمیت آن را بازگو کرده است، و این مشخص می کند که پرداخت زکات در هر عصری و برای هر شخص مسلمانی واجب می باشد. احکام کلی زکات می باشد که باید بر اساس رعایت کامل شرایط و موازین احکام زکات را بپردازیم در چه موقع، چه شرایطی، به چه کسی و به چه اندازه باید به احکام زکات رجوع شود. تجزیه و تحلیل و نتیجه بحث، نقد و بررسی کلی مسئله مورد بحث زکات و نتیجه ای که از آن بدست می آوریم را شامل می شود. نتیجه این که با پرداختن به فلسفه زکات، پرداختن زکات را در این مردم ترویج دهیم و یک نوع دفاع از قشر ضعیف جامعه می باشد و اغنیاء باید بدانند که حق مستضعفان در اموال آنها وجود دارد و این که تصور می کنند با پرداخت زکات از ثروتشان کاسته می شود، سخت در اشتباهند. واژه کلیدی: 1)زکات، پاک و پاکیزه گردیدن. فقه، بلایی است که شیطان با آن انسانها را می ترساند. ایثار اقتصادی، یک حرکت عمومی دائمی الهی است که همه انسانها به آن نیاز دارند. اسراف، بیرون شدن از حد است، اما بیرون شدن از حد اعتدال به طرف زیاده روی در خصوص انفاق. انفاق، بذل مال و صرف آن در رفع حوائج خویشتن و دیگران است. قوام، به فتح قاف حد وسط معتدل است، به کسره ما به قوام هر چیز است. صدقه، بخشش بری رضایت خداوند. غنی، تأمین تمام نیازمندیهای که توده های مردم در هر زمان متناسب با شرایط زمان و مکان خود احتیاج دارند. زکوه: اصل زکوه چنانچه طبرسی و راغب گفته به معنی نمو و زیاده است. همچنین است قول قاموس و اقرب و صحاح زکاه را نمو کردن گفته است. زکوه از اسماء مشترکه است و بر عین و معنی و معنی هر دو اطلاق می شود. ناگفته نماند زکوه در قرآن گاهی به معنی طهارت و پاکیزگی آمده گاهی به معنی مدح است. ناگفته نماند پاکیزگی و مدح که ذکر شد مخالف معنی اولی که نمو و زیارت باشد نیست، بلکه پاکیزگی همان نمو نفس و ترقی و ارتقاء آن است. فقراء آنها کسانی اند که درآمدشان به مخارچ سالانه کفایت نمی کند می توانند کسر مخارج خویش را از زکاه دریافت دارند. مساکین مسکین کسی است که حالش از فقیر بدتر است یعنی کسانیک درآمدی ندارند. ناقص العضوند، مضطر و آواره عاملین زکاه حکم زکاه آنست که حاکم شرع برای جمع آوری آن و نیز برای توزیع و مصف آن مأموراین هستند از طرف خود تعیین کند.

موضوع این پژوهش با عنوان رزق و روزی از نظر قرآن و احادیث، به جایگاه روزی در زندگی انسان می پردازد. این مسئله در زندگی افراد نقش کلیدی دارد و از اهمیت زیادی برخوردار است ؛ زیرا یکی از مهم ترین دغدغه های فکری بشر در هر زمانی تأمین نیازهای ضروری اش می باشد و این مسئله از ابتدای آفرینش همواره همراه انسان بوده و تا پایان عمر او نیز ادامه دارد. هدف کلی در این تحقیق نیز، آشنا شدن با حقیقت روزی در نگاه اسلام و اصلاح نگرش های نادرست نسبت به امر روزی است. همچنین در این تحقیق سعی شده با استفاده از آیات و روایات، به شبهاتی که در این زمینه در ذهن برخی از افراد ایجاد شده است، پاسخ مناسبی داده شود . این تحقیق از شش فصل با این عناوین تشکیل شده است: فصل اول: مفهوم شناسی رزق و روزی و بررسی معنای روزی در قرآن و ادعیه می باشد. فصل دوم: انواع روزی که شامل روزی های مادی و معنوی الهی می باشد. فصل سوم: نتایج و آثار روزی مشروع و نامشروع در زندگی و جسم و روح انسان مورد بررسی قرار می گیرد. فصل چهارم: عوامل افزایش روزی و رابطه ی آن با اعمال آدمی مورد بررسی قرار می گیرد. فصل پنجم: درباره ی علل تنگی روزی انسان است. فصل ششم: پاسخ به برخی از شبهات در همین زمینه می باشد. از آنجا که رزق و روزی رابطه ی مستقیمی با اعمال و کردار انسان دارد افراد می توانند با عمل به فرامین و آموزه های مناسبی که در این باره در دین اسلام و سیره ی ائمه ی معصومین(علیهم السلام) وجود دارد، به روزی خود گشایش دهند.

با استعانت و یاری خداوند متعال، این پایان نامه در ده فصل، با توجه به موضوع پایان نامه، که عبارت است از « اهمیت توکل در قرآن و سنت و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی و آن» گردآوری شده است که به شرح زیر می باشد: در فصل اول به کلیات توکل همچون واژه شناسی توکل در لغت و اصطلاح و نیز به معنا و فلسفه توکل و حالت آن پرداخته شده و البته پس از پایان واژه شناسی به واژه های مترادف و متضادی که در قرآن و روایات به کار رفته، اشاره شده است. در فصل دوم به اهمیت توکل در قرآن کریم با توجه به آیاتی که در مورد توکل و مشتقات این واژه است و تفسیر بعضی از آیات و مخصوصاً به توحید در توکل پرداخته شده و البته تعداد آیاتی که در مورد توکل و مشتقات آنست نیز ذکر شده است. فصل سوم که اهمیت توکل در سنت است درباره مقام و کمال توکل در آیات و روایات بحث شده و نیز توکل در دریای بیکران نهج البلاغه و صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار گرفته است و برای برسی دقیقتر از سخنان گهربار پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله وسلم) و نیز حضرت علی علیه السلام و سائر ائمه علیهم السلام استفاده شده است و در ادامه این فصل بالاترین و پایان ترین حد توکل در روایات و نیز مراتب و درجات توکل در روایات را بررسی کرده ام. در بقیه فصول، به آثار توکل از ابعاد گوناگون اشاره شده است که در فصل چهارم به آثار توکل در قرآن اشاره می شود که بعضی از آثار از قبیل: قدرت تصمیم گیری، شجاعت، ترک گناه و عدم سلطه شیطان بر متوکلان و ... در آیات بررسی شده است. در فصل پنجم به آثار توکل در سنت و روایات پرداخته شده و این آثار در آن بررسی شده است: 1-اعطای کفایت امور به شخص متوکل. 2-قوت و شجاعت. 3-توکل و همت عالی. 4-توکل و لزوم کار و فعالیت. 5-توکل و بذل و بخشش. 6-توکل و رسیدن به بی نیازی و عزت. 7-در فصل ششم، توکل در سیمای فرزانگانی از قبیل امام خمینی و سایر علماء از قبیل آیت الله اراکی، مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل هفتم آثار فردی توکل همچون: 1-استحکام و قاطعیت بخشیدن به اراده با توکل. 2-توکل مانع غرق شدن انسان در مادیات. 3-توکل نگهدارنده انسان در برابر عوامل شیطان، ... می باشد. فصل هشتم آثار اجتماعی توکل می باشد که عبارتند از: 1-آثار توکل در جهاد و مقدمات آن. 2-توکل و نقش آن در نتیجه مشورت پیامبر با یارانش و ... فصل نهم آثار توکل از ابعاد اعتقادی، اخلاقی، فرهنگی و سیاسی است. فصل دهم در مورد آداب و وظائف شخص متوکل علی الله است و نیز شامل منابع و پیشنهادها و نتایج می باشد.

مسلمانان بر این باورند که رسول‌خدا? گذشته از مقام نبوت، مقام امامت امّت اسلامی را نیز داشته و بر این اساس در مدینه اقدام به تشکیل حکومت اسلامی نموده و جامعه اسلامی را در همه ابعاد بر اساس اندیشه دینی رهبری نموده است ولی با ارتحال رسول‌خدا? با اینکه هم? مسلمانان بر این باور بودند که رسول‌خدا? باید جانشین داشته باشد ولی در شرایط و اختیارات حاکم اسلامی اختلاف پیدا کرده و به دو گروه عمد? شیعه و سنی تقسیم شدند. سوال اساسی این تحقیق این است که محدود? اختیارات حاکم اسلامی چیست؟ آیا شرایط و اختیارات حاکم اسلامی در هر دو نگاه یکی است یا ختلاف دارند و اگر اختلاف دارند علت آن چیست؟ این تحقیق که به روش اسنادی- تحلیلی انجام گرفته به این نتیجه رسیده است که پیروان اهل‌بیت? که به شیعه شهرت یافته‌اند جانشینان پیامبر را در دو دوره مورد توجه قرار داده‌اند: الف: دور? حضور معصوم?؛ در این دوره که جانشین پیامبر?، امام معصوم می‌باشد، همان شرایط عصمت و علم پیامبر? را که در پیامبر? معتبر می‌دانند را در جانشین پیامبر هم معتبر می‌دانند و همان اختیاراتی که برای رسول‌خدا? قائلند را برای این گروه که تعداد آنان دوازده نفر می‌باشند، قائلند.ب: دور? غیبت؛ در این دوره که بر اساس حکمت الهی امام معصوم? حضور محسوس ندارند، احکام اسلامی تعطیل نشده و جانشینان امام معصوم که از آنان به حاکم شرع‌‌، ولی فقیه و .. یاد می شود، لازم نیست شرط عصمت و علم لدنی را داشته باشند ولی نزدیکترین حالت به این شرایط را که همان عدالت و اجتهاد باشد باید دارا باشد و دربار? اختیارات او اختلاف دارند که به دو نظر عمده تقسیم می‌شوند. گروهی همانند امام خمینی? قائل به ولایت مطلقه فقیه با همان اختیارات رسول‌خدا? در اداره کشور می‌باشند و عده‌ای که چنین اختیارات مطلقی را برای فقیه قائل نبوده ولی اصل اختیارات را پذیرفته‌اند. شیعه این شرایط و اختیارات را در هر دو دوره با استناد به آیات قرآن، روایات اسلامی، عقل و سیر? نبوی و... اثبات می‌کند که با متون دینی سازگاری بیشتر دارد. و پیروان خلفا که به اهل سنت شهرت یافته‌اند چنین تقسیم بندی دوره‌ای را ندارند و علم لدنی و عصمت را در جانشین پیامبر لازم نمی‌دانند ولی در اختیارات حاکم اسلامی، چنان اختیاراتی قائل شده‌اند که برای خلفاء، حق‌تشریع قائل شده‌اند و در برابر نص اجتهاد کرده‌اند که در مواردی نتوانسته‌اند برای ادعای خود ادل?‌شرعی و عقلی اقامه کنند و تنها به ادله‌ای از قبیل مصالح مرسله و ... تمسک جسته‌اند که خود از مبنای شرعی و عقلی محکمی برخوردار نیستند.

در کتاب تاریخ قم، که در سال 378 ه ق به قلم حسن بن محمد بن حسن بن سائب بن مالک اشعری قمی تصنیف شده است، حدیثی از امام کاظم علیه السلام وجود دارد که برخی فقیهان و حدیث شناسان معاصر، آن را بر نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران تطبیق کرده اند. در این پژوهش توصیفی تحلیلی، سند و دلالت این حدیث بررسی شده و فرضیه انطباق آن بر امام خمینی واکاوی و ارزیابی شده است. میزان اعتبار کتاب و شخصیت راویانی که در سلسله سند حدیث وجود دارند، بر اساس معیارهای رجالی و گفتار و نوشتار علمای رجال مورد سنجش دقیق قرار گرفت و روشن شد که سند حدیث، قابلیت پذیرش را دارد و محتوای آن با ملاحظات خاص و قرائن و دلایل ویژه بر نهضت امام خمینی ره تطبیق می کند. صرفِ نظر از سند حدیث، مفاد و محتوای آن و پیام ها و نکته های نهفته در متن الفاظ این حدیث، با نگاه کلان به احادیث مرتبط با قیام های شیعیان در عصر غیبت و پیش از ظهور قائم آل محمد علیه السلام، استنباط شد و تمام دلایل و مدارک و شواهد فرضیه تطبیق، شناسایی و ارزیابی گردید.