جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله تفسیرپذیری کتاب و سنت بنیان برخی از مهم ترین بحث های جاری در حیطه علوم اسلامی می باشد زیرا تفسیرپذیری کتاب و سنت تلاشی در راه گشودن افقی اسلامی هرمنوتیکی به حیطه علوم اسلامی می باشد طبیعی است که کتاب الله و به تبع آن سنت مانند تمامی متون و کتابهای دیگر بشری هنگام مراجعه و استفاده صامت و نیازمند تفسیر می باشد در نتیجه تفاسیر متعددی هم پدید می آید اکنون برای این فهم ها و تفاسیر متعدد نیازمند ارائه ملاکهایی هستیم تا تفاسیر صحیح از تفاسیر نادرست مشخص گردد در غیر اینصورت اصل تفسیرپذیری در مواجهه با این تفاسیر گوناگون به تکثر بی ظابطه و در نتیجه به نیهلیسم هرمنوتیکی منجر خواهد شد.اولا نیهلیسم هرمنوتیکی نیز در پایان به عدم معناداری متن مورد تفسیر می انجامد ودر ثانی چون هرگز امکان فهم معنای مقصود مولف نیست به شک گرایی منجر می شود. در این تحقیق تلش بر این است که این ملاکهای لازم از دیدگاه امیرمومنان (ع) و برگرفته از نهج البلاغه ارائه شود امیرمومنان (ع) به این علت انتخاب گردیدند زیرا اولین مفسر کتاب پس از پیامبر اکرم که شارع اسلم هستند می باشند.امیرمومنان(ع) در خطبه ‎۱۲۵ که در باب حکمیت بیان فرموده اند: تفسیرپذیری کتاب را به احسن وجه نشان داده اند:"هذا القرآن انما هو خط مستور بین الدفتین لا ینطق بلسان و لابد له من ترجمان. انما ینطق عنه الرجال" از جمله بهترین نتایح این تحقیق اثبات معناداری کتاب و سنت جدای از مخاطبان می باشد علاوه بر آن امکان دستیابی به این معانی برای عموم مخاطبان وجود دارد با توجه به اینکه ابهامات موجود در کتاب و سنت با اراده قبلی بوده است و تعدد تفاسیر ممکن لکن این تفاسیر با ملاکهای سه گانه روشی؛ محتوایی و شخصی بصورت طیفی تشکیل از صحت برخوردار هستند و در پایان کتاب معیار ارزیابی سنت نیز مفسر کتاب می باشد. یکی از نتایج فرعی این تحقیق پاسخ مبنایی به بحث قرائات می باشد.

اینکه ایمان و تعقل چگونه رابطه ای با هم دارند همواره از اساسی ترین مسائل در حوزه های فلسفه دین و الهیات به شمار می رود . غالبا" این مساله بعد از سرح مساله ایمان و معقولیت آن مطرح می شود . در پاسخ به رابطه و نسبت میان ایمان و تعقل یا ایمان و خردورزی ، مشخصا" سه دیدگاه کلی را می توان ارائه داد ‎۱- عقلانیت حداکثری : که ارزیابی عقلانی و منطقی آموزه های دینی را هم مطلوب و هم ضروری می داند . ‎۲- عقلانیت انتقادی : دیدگاهی است که ارزیابی آموزه های دینی با ملاکهای عقلی منطقی را مطلوب می داند اما چنین امری را در مورد همه گزاره های دینی ناممکن می داند ‎۳- ایمانگرایی : دیدگاهی است که اصلا" هیچ رابطه ای میان ایمان و تعقل را نمی پذیرد. نماینده اصلی این دیدگاه سورن کرکگور ، متفکر دانمارکی قرن نوزده است . کرکگور بر آن است که نه تنها میان ایمان و خردورزی هیچ رابطه ای وجود ندارد بلکه اصولا" تعامل این دو مطلوب دین نیز نیست ، درنتیجه ارزیابی عقلانی آموزه های دینی به نفع دین نخواهد بود . کرکگور ایمان را از سنخ امور انفسی و باطنی می داند، از این رو امور آفاقی از جمله استدلالهای عقلانی را شایسته برای توجه ایمان نمی داند . او به جای عقلانیت ، به نقش اراده ، جهت و احساساتی از قبیل اضطراب و دلشوره در ایجاد و بقای ایمان تاکید می کند . مرکگور برضد استدلالهای آفاقی در دین ادله ای نیز ارائه می دهد که عبارا لتد از : ‎۱- دلیل تقریب ‎۲- دلیل تعویق ‎۳- دلیل شورمندی . ایمانگرایی کرکگور مبانی فکری خاص خود را دارد که اغلب کمتر مورد توجه قرار می گیرد. مبانی ای که ریشه در نوع تفکر وجودی یا اگزیستانسیالیستی او دارد . مبانی که اگر مورد دقت قرار گیرد ، دیدگاه او را به نظریه ای سازگار ب لحاظ درونی بدل خواهد کرد : دیدگاهی که پایگاه محکم فکری و نظری برای دین داری متینین فراهم می کند .

این پایان نامه درپی آن است که مساله ربط حادث به قدیم را- که از بحث انگیزترین مسایل در طول تاریخ اندیشه فلسفی است - از دیدگاه فیلسوفان و متکلمان مسلمان مورد بررسی قرار دهد. این پایان نامه از یک مقدمه و دو بخش تشکیل شده است. در مقدمه دو بحث مطرح شده است. تحریر محل نزاع و سیر تاریخی مساله از یونان تا زمان حال. بخش اول درسه فصل تنظیم شده است که درهریک از آنها نظرات یکی از سه فیلسوف مشهور یعنی ابن سینا، سهروردی و ملاصدرا مورد بحث قرار گرفته است. شیوه نگارنده در هر یک از این فصول بدین صورت است که ابتدا مبانی نظریات یکی از آن سه تن را آورده و سپس لوازم قول ایشان را بیان کرده و درنهایت به بررسی اشکالاتی که برهریک از نظریات وارد شده است پرداخته است. بخش دوم مشتمل بر دوفصل است . فصل اول به بیان مهمترین آراء متکلمان دراین مساله اختصاص دارد و طی آن ‎۵ نظریه بیان شده است. آن نظریات عبارتند از ترجیح خود وقت، ترجیح مصلحت و اولویت، انکار مرح، مرجح بودن علم و مرجح بودن فعل. درفصل دوم نظریات سه متکلم مشهور از سه نحله کلامی یعنی قاضی عبدالجبار معتزلی، شیخ مفید و امام الحرمین جوینی مورد بحث قرار گرفته است. درپایان نتیجه و ارزیابی نظریات فیلسوفان و متکلمان آمده است.

هدف از این پژوهش بررسی و معرفی پایه های معرفتی نظریه کثرت گرایی دینی جان هیک است. تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته در چهار فصل تنظیم شده است . فصل اول اختصاص به طرح مساله دارد و درلان از دین شناسی تطبیقی، گونه های مختلف تعارض بین عقاید دینی و شیوه های مختلف تبیین عقاید بنیادین متعارض ادیان بحث می شود. درفصل دوم، نظریه های انحضار گرایی و شمول گرایی دینی مورد بررسی قرار می گیرد. دآیل کارل بارت و جیمز بورلند در دفاع از نظریه انحصار گرایی و استدآآت کارل رانر در اثبات شمولگرایی دینی در این فصل بیان می شود. فصل سوم اختصاص به کثرت گرایی دینی دارد. دراین فصل ابتدا انواع کثرت گرایی دینی بیان شده و سپس ادله هیک در دفاع از کثرت گرایی دینی بررسی می شود و درنهایت ایرادات وارد بر نظریه کثرت گرایی دینی و پاسخهای هیک به لانها ارائه می شود. سرانجام فصل پایانی طی دو بخش به مبانی و پیش فرضهای کثرت گرایی دینی می پردازد.

آیا باور به خدا نیازمند استدلال های پیچیده فلسفی است؟ نظر رایج در میان فیلسوفان این بوده است که اعتقاد به هر چیزی باید براساس وجود شواهد و قرائن باشد در غیر این صورت چنین اعتقادی نادرست و حتی غیراخلاقی است. این دیدگاه قرینه گروی نامیده می شود. بیشتر فیلسوفان شاهد و قرینه را استدلالی قیاسی می دانستند که در نهایت بر گزاره های بدیهی(بی نیاز از استدلالی دیگر) مبتنی باشد. در نیمه دوم قرن بیستم تعدادی از فیلسوفان دین مسیحی با اثبات غیر قابل دفاع بودن این دیدگاه و ارائه دیدگاهی با نام معرفت شناسی اصلاح شده معتقد شدند متدینان می توانند گزاره "خدا وجوددارد" را نیز مانند گزاره های بدیهی بدون وجود دلیل بپذیرند و بدین ترتیب اعتقاد به وجود خداوند را بی نیاز از اقامه استدلال دانستند. در جهان اسلام نیز گروهی که به پیروان نظریه تفکیک مشهورند و آموزه اصلی آنها جدا کردن علوم بشری از علوم الهی( و به ویژه آموزه های قرآن کریم) است. با استناد به قرآن کریم معتقد شدند که انسانها به طور فطری خداوند را می شناسند و بنابراین شناخت خداوند و به تبع آن اعتقاد به او نیازمند به تحصیل و استدلال نیست. برخی وجوه تشابه این دو دیدگاه عبارتند از: خدادادی بودن علم به خدا، نقش عواملی مانند تفکر در مخلوقات خداوند و عبادت در شکوفایی علم به خدا، بازدارندگی گناه از شکوفایی این علم.

هدف از این رساله، سامان دادن سخنان پراکنده استاد مطهری به صورت یک نظریه منسجم برای تبیین امکان دیندار زیستن در جهان معاصر است.مباحث پایان نامه در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول با عنوان کلیات، مشتمل بر چهار فصل است. در فصل اول، تاریخ مواجهه ایرانیان با تجدد بررسی شده است. درفصل دوم، عوامل موثر بر موضعگیری متفکر در مساله سنت و تجدد بحث شده است. فصل سوم به روش های ممکن برای بررسی مساله سنت و تجدد و همچنین سیری که هر متفکر در پاسخگویی به این مساله اتخاذ می کند اختصاص دارد. فصل چهارم محورهای پژوهشی مختلفی که ذیل مدخل سنت و تجدد قابل بررسی است مورد مداقه قرار گرفته است. بخش دوم پایان نامه ذیل چهار فصل به بررسی مساله سنت و تجدد نزد استاد مطهری پرداخته است . تاریخچه زندگانی و تحولات فکری استاد مطهری در فصل پنجم، نگاه استاد مطهری به راه حل های پیشینیان در فصل ششم، مبانی مهم در مواجهه استاد مطهری با سنت و تجدد در فصل هفتم و بالاخره راه حل استاد مطهری برای معضل سنت و تجدد در فصل هشتم آمده است. براساس نتایج حاصل از تحقیق، استاد مطهری مساله سنت و تجدد را بیشتر تحت عنوان" امکان دیندار زیستن در جهان معاصر" می دید. وی با توجه به مبانی فلسفی خود(رئالیسم) نیازی به تئوری پردازی در حوزه مباحث نظری احساس نمی کرد. اما در حوزه عملی، پس از کنار نهادن پاره های تحریف شده دین و انحرافات زمانه نوین، برای جمع بین اسلام اصیل و مقتضیات زمانه راه حل خود را در دومرحله مکمل هم مطرح کرده است. در مرحله اول، باطرح نظریه فطرت، درحوزه انسان شناسی، درصدد اثبات امری ثابت در وجود انسان است تانیاز همیشگی وی به دین را مدلل سازد. ودر مرحله دوم، پس داز قبول وقوع تغییراتی در احتیاجات واقعی انسان، با استفاده از مباحث مطرح دراصول فقه، به بیان مکانیسم درونی اسلام برای انطباق یافتن با این مقتضیات زمانه می پردازد. نظریه وی، اگرچه کاملا" بی اشکال نیست، اما برای حل این معضل، به نحوی که نه به خلوص دین لطمه ای وارد شود، ونه به توانایی دین دربرخورد با معضلات زمانه، راهی رابرای محققان و اندیشمندان بعدی بازکرده است