جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): در این رساله سعی بر آن بوده است که نگرش بارکلی نسبت به تجربه گرایی و اصالت معنا بررسی شود. به این منظور، ابتدا دلایل بارکلی برای انکار ماده گرایی به تفصیل بیان شده اند. تمام تلاش بارکلی معطوف به نفی وجود خارجی و مستقل از ذهن اجسام بوده است. بارکلی برای انکار ماده گرایی لازم می داند که یکی از روایتهای واقعگرایی را مورد تردید قرار دهد. این روایت خاص به تمثل گرایی موسوم است. مطابق با تمثل گرایی، ما به طور مستقیم و بی واسطه، اشیای خارجی را نمی شناسیم، بلکه صرفاً با تصورات آشنا هستیم. اما این تصورات با اجسام خارجی مطابقند. یعنی، به هر روی اشیا و اجسام، خارج و مستقل از ذهن وجود دارند. بارکلی این دیدگاه را مستلزم شکاکیت می داند. زیرا لازمه چنین دیدگاهی آنست که ما حقیقتاً به چیستی و چگونگی اشیا پی نمی بریم. چگونه می توانیم از مطابقت تصورات با اشیای ما به ازای آنها اطمینان یابیم؟ ذهن و ماده به ادعای تمثل گرایان از دو سنخ متفاوتند. دلایل بارکلی برای نفی تمثل گرایی بسیار متنوعند. نخستین دلیل بارکلی که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است، به منشأ تصورات انتزاعی باز می گردد. وی یکی از مشکلات ناشی از آموزه تصورات انتزاعی را پذیرش وجود ماده می داند. بارکلی با انکار این آموزه، اولین گام را در نفی تمثل گرایی برمی دارد. دلیل دیگر، با نام برهان نسبیت طرح شده است؛ از نظر بارکلی، کیفیات اولیه همچون کیفیات ثانویه نسبی و ذهنی هستند. بنابراین جوهرهای مادی نیز که از تلفیق این دو تشکیل شده اند، ذهنی خواهند بود. در وهله بعد، بارکلی وجود ماده را حشو و گزافی می داند. نه ادراک جهان، نه باور داشتن به علم و نه قول به آفرینش مستلزم وجود ماده نیست. آنچه ادراک می کنیم، تصورات هستند. علم نیز به معنای کشف روابطی است میان تصورات گوناگون. خداوند نیز در جریان آفرینش تصوراتی را در ذهن ما گنجانیده است تا از طریق آنها با ما سخن بگوید. اما مهمترین دلیل بارکلی به زعم خود وی "برهان اصلی" است. به اعتقاد وی، اگر بخواهیم اشیا را خارج از ذهن بدانیم به هر روی آنها را "تصور" کرده ایم و بنابراین حتی انکار نظر بارکلی به تأیید آن می انجامد. اما همانطور که در فصل پایانی رساله اشاره شده است، بارکلی از نتیجه مترتب بر فلسفه خود می پرهیزد. آنچه از فلسفه وی برمی آید، وجود آن به آنِ اشیاست. زیرا وجود آنها در لحظاتی که توسط ما و هیچ ذهن متناهی دیگری ادراک نمی شوند، هیچ حکمتی نخواهد داشت. این پاسخ که در لحظات مزبور، خدا اشیا را تصور یا ادراک می کند، چندان به کار نمی آید. زیرا در آن لحظات، خدا از طریق تصورات با ما سخن نمی گوید پس برای ما فایده ای در برندارند و خداوند نیز به وجود آنها نیازمند نیست.