جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله ی حاضر نتیجه ی بررسی و تحقیق بر مسأله ی «صله ی رحم در آیات و روایات و پیامدهای فردی و اجتماعی آن» می باشد. از کارهای بسیار نیک و اعمال پسندیده که حضرت حق و انبیاء و امامان نسبت به آن اصرار ورزیده اند صله ی رحم است. اسلام نسبت به صله ی رحم و کمک و حمایت و محبّت نسبت به خویشاوندان اهمیّت فوق العاده ای قائل شده است و قطع رحم و بریدن رابطه از خویشان و بستگان را به شدّت نهی کرده است. رساله ی حاضر با توجه به آیات و روایات معصومین ( علیهم السلام) و گفتار بزرگان و استفاده از علم روان شناسی به بحث و بررسی پیرامون موضوع پرداخته است و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی که در دنیا و آخرت بر زندگی انسان دارد را مورد بحث قرار داده است. قرآن مجید به صله ی رحم سفارش می کند و آن را عمل صاحبان خرد می داند، و قطع رحم را به عنوان فسق و قاطع را فاسق می شمارد. و در سوره ی مبارکه نساء حکم می کند تقوای الهی را نسبت به خداوند و ارحام مراعات کنید، عجیب است که ارحام را پس از خود ذکر فرموده است. رعایت تقوای الهی نسبت به ارحام، رعایت آبرو و هوّیت آن ها و شتافتن به دیدارشان و رفع نواقص زندگی آن هاست. با توجّه به آیات و روایات بررسی شده در رساله، صله ی رحم به اندازه ای اهمیّت دارد که انجامش موجب ثواب چندین برابر و عاقبت به خیر شدن و قطعش، موجب لعنت، و سوء عاقبت و ممنوعیت از نجات است. قرآن مجید، رسیدگی به اقوام و ارحام را بر دیگران مقدم نموده و این نشان از اهمیّت صله ی رحم در اسلام می باشد.

موضوع تحقیق « بررسی غفلت از یاد خدا از منظر آیات و روایات و آثار و پیامدهای آن» می باشد. هدف از انتخاب این موضوع به دست آوردن تصویری روشن از ماهیت غفلت و خطرات غفلت از یاد خدا و پیام های الهی برای سعادت انسان ها می باشد. در این راستا تلاش شده است، با بیانی گویا و با استفاده از آیات کریمه، روایات شریفه و با بهره مندی از منابع معتبر شیعه عواقب سوء غفلت از یاد خدا و نقش ذکر در زندگی انسان، بررسی و تبیین شود. این نوشتار در سه بخش تنظیم شده است، که به بررسی غفلت از یاد خدا و ابعاد مختلف آن پرداخته است. بخش اول از سه فصل تشکیل شده است. فصل اول، مفهوم شناسی غفلت را مورد بررسی قرار داده ، فصل دوم، جایگاه غفلت از منظر آیات را تبیین نموده است و فصل سوم نیز جایگاه غفلت در روایات را تبیین می کند. بخش دوم در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول به عوامل و اسباب غفلت پرداخته، در فصل دوم به آثار و پیامدهای آن اشاره داشته و آخرین فصل راههای درمان آن را بیان نموده است. بخش سوم شامل دو فصل می باشد که فصل اول آن به بررسی مفهوم یقظه، یقظه از منظر آیات و روایات و یقظه در کلام برخی از بزرگان پرداخته و فصل دوم آن موضوع ذکر، ( مفهوم ذکر، انواع ذکر و نقش ذکر در زندگی انسان) را تبیین نموده است. در تهیه مطالب و تدوین این رساله سعی شده از کتب تفسیری مانند: «تفسیرالمیزان، علامه طباطبایی»؛ « تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی» و همچنین کتب روایی از جمله: «اصول کافی، شیخ کلینی»؛ « وسائل الشیعه، حرعاملی» و نیز کتب معتبر اخلاقی از جمله: «اخلاق در قرآن، مصباح یزدی»؛ « اخلاق و معنویت، سیدعلی خامنه ای» استفاده گردد تا مطالب از جامعیت و اتقان کافی برخوردار باشد. روش انجام کار در این تحقیق به اعتبار نوع تحقیق بنیادی ( به قصد حل مشکل و رسیدن به وضعیت بهتر) می باشد. به اعتبار موضوع تحقیق دینی یا وحیانی است و روش جمع آوری مطالب کتابخانه ای است. از نتایج تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود: الف « غفلت» دارای مفهوم وسیع و گسترده ای است که هرگونه بی خبری از شرایط زمان و مکانی که انسان در آن زندگی می کند، واقعیت فعلی و آینده و گذشته خویش، صفات و اعمال خود و از پیامها و آیات حق و همچنین هشدارهایی که حوادث تلخ و شیرین زندگی به انسان می دهد را شامل می شود. ب « غفلت» و « بویژه غفلت از یاد خدا» امری مذموم و ناپسند است، که آیات و روایاتی در نکوهش آن آمده و انسان را از این صفت منع نموده است. اما تغافل ( خود را به غفلت زدن) در برخی موارد از جمله: در امور تربیتی و خطاهای دیگران به قصد رفع مشکل و با رعایت شرایطی استثناء شده است، که نه تنها مورد نکوهش قرار نگرفته، بلکه انجام آن توصیه شده است. ج اسلام برای پیشگیری و درمان این معضل، راه حل هایی را در قرآن و سنت ارائه داده است. که یکی از مهمترین این راهکارها « ذکر» است. ذکر خدا در مقابل غفلت از او قرار گرفته و تأثیر بسزایی در پیشگیری و درمان غفلت از خدا دارد. واژگان کلیدی: غفلت، تغافل، یقظه و ذکر.

یکی از موضوعات بسیار مهمی که از زمان های بسیار دور تاکنون در جامعه اسلامی مورد بحث و گفتگو بوده است، مسئله صبر است که از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در نزد ائمه علیهم السلام نیز این موضوع همیشه مورد تأکید واقع شده است که داشتن صبر، آثار و نتایج خوب دنیوی و اخروی را به دنبال دارد. امروزه این موضوع به فراموشی می رود و کمتر دیده می شود که افراد در کارها صبر داشته باشند. روشی که من در انجام این کار و طرح این تحقیق دنبال کردم روشی است که برای هر کسی مقدور می باشد.البته در ابعاد متفاوت، همان روش کتابخانه ای است. منابع مختلفی را در نوشتن این پایان نامه مورد استفاده قرار گرفت منابع مختلفی روایی، تفسیری، اخلاقی،... در این پژوهش مورد استفاده قرار داده شده از جمله«تفسیر نمونه» در جلدهای مختلف می باشد که جناب ناصر مکارم شیرازی آن را در اختیار ما قرار داده و نمونه دیگر « تفسیر المیزان» از جناب سید محمد حسین طباطبایی به ما عرضه شده است. و منابع روایی « اصول کافی» نوشته محمد بن یعقوب کلینی همچنین « بحارالانوار» از علامه محمدباقر مجلسی و « میزان الحکمه» نوشته محمد محمدی ری شهری می باشد. از منابع اخلاقی که من از آن استفاده نموده ام « اخلاق در نگاه علامه» نوشته علی اصغر عزیزی تهرانی « مبانی اخلاق» نوشته محمدرحیم نوری و تعدادی کتب دیگر بوده است. و از فرهنگ لغاتی مثل « فرهنگ فارسی معین» نوشته محمد معین و « فرهنگ فشرده سخن» مولف حسن انوری استفاده شده است. نتایج بدست آمده از این تحقیق به شرح ذیل می باشد: 1 صبر خواهش های نفسانی را از انسان دور می کند. 2 زیباترین ارزش های اخلاقی است. 3 صبر نفس را از بی تابی در هنگام گرفتاری و مشکلات نگه می دارد و انسان صبور در برابر مشکلات سختی ها و ناملایمات بردبار است. 4 صبر عامل حفظ دین و نگاهبان انسان از بی میل شدن به حق و حقیقت و عامل تقویت روح و روان و حافظ انسان از افتادن در دام شیطان است.

موضوع این تحقیق صبر از دیدگاه قرآن و سنت است . آشنایی هر چه بیشتر با صبر و اهمیت و ارزش آن درآیات و روایات ائمه ی اطهار « علیهم السلام » از اهداف این تحقیق می باشد . در این تحقیق سعی شده است علاوه بر قرآن از منابع روایی، اخلاقی ، تفسیری و تا حد امکان از کتب دست اول استفاده شود ؛ مضاف بر این که از مراجع و منابع مربوط به این مطلب به قلم اندیشمندان بزرگ اسلامی نیز مدد گرفته شده است از جمله : مکارم الاخلاق شیخ طبرسی ( رحمة الله علیه ) ، اصول کافی شیخ کلینی ( رحمة الله علیه ) ، معراج السعادة ملا احمد نراقی و ... . نوع کار هم به شیوه کتابخانه ای می باشد . استقامت و پایداری در امور زندگی و گریز از تسلیم و ضعف و اظهار عجز در برابر مشکلات حقیقت صبر را تشکیل می دهد . صبر اصولاً برای ادامه ی زندگی هر انسانی به ویژه مؤمنان ، ضرورت دارد؛ چرا که زندگی انسان از همان آغاز خلقت با سختی ها و رنج ها آمیخته شده است . ارزش صبر در مکتب تربیتی اسلام به اندازه ای است که در ردیف ارکان و پایه ی ایمان به خداوند قرار گرفته است . قرآن جایگاه صبر وصابران را در کنار ارزش های والای معنویی همچون یقین ، شکر ، تقوا ، توکل ، عمل صالح و ... آورده است و این مطلب اهمیت فضیلت صبر را می رساند . صبر به لحاظ طاعت و معصیت ، مصیبت و نعمت ، مراتب صابران ، حکم صبر، قوای انسانی و ... دارای اقسامی است. از میان سه قسم اول ، صبر بر معصیت ، درجه و رتبه ی بیشتری نزد خداوند دارد . البته صبر بر نعمت را نیز افضل صبر ها می دانند . قرآن مجید در کنار توصیه های فراوان به پیامبر اسلام و مسلمانان راه های دست یابی به فضیلت صبر را به تفصیل بیان داشته است که عبارتند از : شناخت طبیعت زندگی دنیا ، خودشناسی ، باورداشتن پاداش او ، امید قطعی به گشایش ، ایمان به قضا و قدر و مطالعه ی زندگی قهرمانان صبر. آثار صبر در این تحقیق به دو گروه تقسیم شده است. آثار صبر در ارتباط با خدا که شامل محبت و دوستی پروردگار ، پاداش بدون حساب در قیامت، بهره مندی از بهشت و نعمت های آن و بهترین عامل نجات در قبر می باشد . و آثار و پیامدهای صبر در ارتباط با خود انسان که بسیار فراوان است عبارتند از : نیکو زیستن ، بندگی خداوند و عمل به وظایف ، ترقی و تکامل در پرتو صبر ، مصونیت از طغیان و خسران ، آسانی پس از صبر بر سختی و ... . با توجه به آثار و فضیلت صبر و پاداشی که خداوند برای صابران قرار داده است باید به دنبال یک سری راه کارهایی بود که از طریق تبلیغ آنان ، روحیه ی صبر و استقامت و توکل را در میان جامعه ، خصوصاً قشر جوان زنده و تقویت کرد و آنان را به زندگی امیدوار ساخت.

موضوع تحقیق « شاهد و شهادت اخروی در قرآن » است. هدف تحقیق ، ایجاد روحیه ی خدا محور، و کم کردن انحرافات روزانه است و به وجود آوردن انسانی است که به درجه ی شهادت رسیده و خود شاهد دیگران گردد. دامنه ی این تحقیق گواهانی را شامل می شود که از طریق منابع قرآنی به معرفی آنها پرداخته شده است و گواهانی که به وسیله ی منابع روایی معرفی شده اند از دایره ی این تحقیق بیرون هستند، در این ضمن حیطه ی این تحقیق شاهدان اخروی را شامل می شود که در بحث قضاوت و وکالت به شهادت می پردازند. از این رو، این تحقیق با توجه به نوع، از سنخ تحقیق های کاربردی است زیرا با آگاهی دادن به جامعه سعی در رفع انحرافات و ایجاد جامعه ای بهتر دارد. و با در نظر گرفتن جهت گیری کلی ، از سنخ یک پژوهش توصیفی – علی است. زیرا از یک سو به توصیف شاهدان می پردازد واز سوی دیگر در پی یافتن راهی است که چگونه یک انسان که همچون، هم نوعان در یک محیط زندگی می کند به مقام گواه بودن و شهادت می رسد. فعالیت انجام شده در روند تحقیق از سنخ تحقیق های کتابخانه ای است که به توصیف و تحلیل موضوع در 5 فصل پرداخته است. در فصل اول بیان شده که هرجا که قلمرو و احاطه ی حسی و علمی انسان است عالم شهود است و آنچه ماوراء آن است عالم غیب محسوب می گردد و تفاوت عوالم شهودی بررسی گردیده، در فصل دوم، حقیقت شهادت اخروی را بیان کرده و اعراف را به عنوان مکان شهادت شاهدان معرفی نموده و اصل تکلم و اصل دروغ در قیامت را بازگو می نماید. در فصل سوم به ترتیب مراتب شهود ، به عنوان کردن شاهدانی پرداخته که در عقاید ما ایشان شهود همه جانبه بر اعمال ما دارند مانند: خداوند، پیامبر خاتم ? ، ائمه معصومین، شهدا و ملائکه. در فصل چهارم به بررسی شاهدانی پرداخته شده که در این دنیا شهود ایشان از دید ما مخفی و پوشیده است، مانند: اعضای بدن، وجدان، اعمال انسان، زمین، معبودان، اموال غصب شده، زمان. در فصل پنجم در تعریف شهید بیان شده که هر کسی که در راه حق باشد و عقیده ی حق داشته باشد و در این راه از دنیا برود شهید است؛ سپس امتیازات او را بر شمرده و به راهکار رسیدن به این مرتبه ی عالی پرداخته شده است . از جمع بندی مطالب ، به دست می آید که ما نیز به عنوان یک فرد عادی می توانیم به درجه ی شهادت نائل آئیم ، فقط باید حضور همه جانبه ی هود را در اعمال خود احاساس و از همین حضور به محبت واقعی و عشق خدا برسیم و در زمره ی شهدا قرار گیریم. که با اهتمام به این مطالب می توانیم ما نیز از شاهدان قرآنی باشیم.

این تحقیق که با عنوان « سیری بر صحیفه سجادیه»، و با هدف آشنا سازی جامعه با صحیفه سجادیه صورت گرفته است، در روشی توسعه محور و به وسیله رجوع به کتاب ها و مصادر و فیش نویسی،… در دو بخش تنظیم گردیده است: بخش اول: با عنوان قرآن صاعد، در بردارند? دو فصل می باشد، فصل اول در بردارنده مطالبی پیرامون، نویسند? صحیفه، شأن نزول صحیفه، اعتبار صحیفه، ویژگی های صحیفه سجادیه و عنایت خاص امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف) نسبت به صحیفه سجادیه می باشد. در این بخش سعی شده است که در رابطه با نحوه پیدایش صحیفه سجادیه و ویژگیهای این کتاب شریف مطالبی آورده شود و نسبت به امام سجاد ( علیه السلام)، که ادعیه این کتاب شریف، از زبان مبارک آن حضرت، بیان شده، آشنایی مختصری فراهم آید. در این بخش به نمونه ای از تأییدات امام زمان نسبت به این کتاب شریف نیز اشاره گردیده است، محور بحث فصل دوم بیست و پنج دعای اول صحیفه سجادیه به عنوان گلچینی از دعاهای آن می باشد، که در این بخش به بیان محتوای این دعاها به صورت خلاصه و گویا پرداخته می شود. در این بخش از منابع متعدد، همانند نقش رهبری امام سجاد ( علیه السلام) در رهبری شیعه، برکات حضرت مطالعه این بخش، دری از فهم و آشنایی نسبت به کلام امام سجاد ( علیه السلام) را به روی خواننده باز می نماید و خواننده با مراجعه به خلاصه دعا در این بخش، قبل از خواندن دعا، ضمن آشنایی با محتوای دعای مورد نظر خویش، در خود درک عمیق تر و راحت تری از دعا را احساس می کند، برای نوشتن این بخش رجوع به شروح و کتابهای لغت صورت گرفته است. بخش دوم به تطبیق برخی از فرازهای صحیفه سجادیه با آیات و روایات اختصاص دارد که این کار در پنج دعای اول به عنوان گلچین دعاها صورت گرفته است. در این بخش، فرازهایی از پنج دعای اول صحیفه سجادیه آورده شده است و ذیل هر فراز به آیات و روایات مرتبط با آن اشاره گردیده است به طوری که خواننده با مراجعه به این بخش، ضمن پی بردن به ارتباط عمیق امام سجاد ( علیه السلام) با قرآن و کلام سایر معصومین ( علیهم السلام)، به فقط دعایی نبودن کلام ایشان پی می برد و به خوبی در می یابد که امام ( علیه السلام) در قالب دعا، چه معارف عمیق و عظیمی را بیان فرموده اند. که بیان مطالب و معارف به این نحو، نیز، از اقتضاءات شرایط زمانی ایشان بوده است.

موضوع پایان نامه ذکر از دیدگاه آیات و روایات است آنچه تاکنون دراین نوشتارنگارش می یابد سخن ازعشق سوزان وپرجاذبه ذکرویادخداوند است که درسه بخش سخن تنظیم شده . بخش اول ،درآمدی برمباحث ذکر مورد بحث قرارگرفته. دربخش دوم،ذکرازدیدگاه قرآن وروایات می باشد وبخش سوم آن رابطه ذکروایمان می باشد. که با توجه به آیات قرآن وراهنمایی های رهبران دینی به این نتیجه می رسیم که ذکر ویادخداوند مانند خیلی ازچیزهای دیگر درمعرض غفلت های زیادی قرارمی گیرد که هر یک ازآنان می تواند ماراازیادوذکر خداوند بازداشته وازرسیدن به سعادتمندی محروم سازد. به طور کلی می توان گفت که برخی ازاین عوامل درونی به حساب می آیند وتاانسان ازطریق تزکیه وپاکسازی درون وارد نشود ،همواره بامشکلاتی روبرو خواهد بود وبرخی دیگر جنبه بیرونی دارند ،مانند جلوه های زندگی دنیا، مال وفرزند که توجه وعلاقه بیش ازحد آنان رابه سوی خودکشانده وازیاد خداباز خواهد داشت. وظیفه مااین است که باهرکدام ازاین عوامل به گونه ای مناسب به مبارزه برخواسته وسعی نماییم ابتدا عوامل درونی ونفسانی رابرطرف نموده وپس ازآن باعوامل بیرونی مبارزه نماییم وهمواره باید به این نکته توجه نماییم که همان گونه که درامور طبیعی هرچه یک شیء ارزشمندتر یاشد دست یابی به آن وپس ازآن نگهداری ازآن نیز مشکل تر است وتلاش فراوانی برای نگهداری ازآن لازم است. در امور معنوی نیز چنین است که دست یابی به امر ارزشمندی مانند ذکر خداوند ونگهداشت آان تلاش ومواظبت فراوان می طلبد ودشمنان خطر ناکی همانند هواهای نفسانی وشیطان ... که هرکدام به گونه ای زمینه ی غفلت ازخداوند رافراهم می نمایند وسعی دارند تا نقش ارزشمند وسرنوشت ساز یاد خداوند راازانسان گرفته واورابه ناامیدی بکشانند. دراین زمینه توجه به آموزه های قرآنی ودستورت معصومین علیهم السلام که دربخش سوم با عنوان رابطه ذکروایمان نگارش یافته دارای ارزش واهمیت فراوانی است که بااستفاده از آن آموزه ها ومواظبت براشتغال همیشگی بریاد خداوند زمینه حضور وحاکمیت الهی درتمام ابعاد زندگی مافراهم شده ومی توانیم ازنفوذ وسلطه ره گیرانی که درکمین خداجویان نشسته اند جلوگیر ی نماییم. بنابراین باید تلاش نماییم که باتفکر واندیشه ای خداجویانه ازدریای رحمت الهی که به واسطه یادونام او نصیب ما می گردد ،محروم نمانیم ودرپناه یادخداوند به زندگانی هدفمند دست یافته ونگرانی ها واضطراب هایی که سایه ی شوم خود رابرسرما گسترانیده اند ازخود دور سازییم. واقعیت این است که رسیدن به سعادت دنیا وآخرت که آرزوی همگان است،جزبا بودن درپناه یاد خداوند میسرنخواهد شد، زیراانس وتوجه داشتن به خداوند است که به انسان بینش وتفکر صحیح داده واوراباواقعیت ها آشنا می نماید تادرزندگی خود به نگرانی های تباه کننده واضطراب هایی که هرکدام انسان را به سوی آینده تاریک می کشاند،گرفتارنیاید. سرانجام این که، باید تلاش کنیم راهی رابرگزینیم که تمام کارها وفعالیت های مابایاد ونام خداوند آغاز شود وهمواره حضور خداوندرا درتمام مراحل زندگی خوددرک نماییم. واژگان کلیدی: ذکر، اطمینان ،غفلت.واژگان مترادف: تنبیه ،یقظه.

موضوع تحقیق، ریا از دیدگاه قرآن و سنت می باشد. برای گردآوری این تحقیق از منابعی همچون بحارالانوار، کافی، جامع السعادات، قلب سلیم و تفسیرهای مختلف از جمله تفسیرالمیزان، تسنیم و... استفاده شده است. این تحقیق به روش کتابخانه ای و فیش برداری صورت گرفته است. آنچه در کل می توان از این تحقیق ارائه کرد این است که: ریا از اصناف جاه است، زیرا جاه نیز طلب منزلت و اعتبار در قلب هاست. ریا ممکن است به وسیله هریک از اموری مثل بدن و حالات بدنی، هیات، گفتار و نوشتار، عمل و اوصاف عبادت صورت بگیرد. قابل ذکر است ریا در عقاید از جمیع اقسام ریا سخت تر و عاقبتش بدتر و ظلمتش بیشتر است. بسیار اتفاق می افتد که شخص ریاکار خودش هم ملتفت نیست که ریا در اعمال او رخنه کرده و اعمالش ریایی و ناچیز است. زیرا مکاید شیطان و نفس به قدری دقیق و باریک است و صراط انسانیت به طوری نازک است که تا انسان موشکافی کامل نکند متوجه صحت یا بطلان اعمالش نمی شود. اصل و منشأ ریا نفاق است، البته می توان سبب های دیگری چون حب جاه، مال دوستی، احساس حقارت، اغفال و فریب مردم و تزویر در دین برای آن ذکر کرد. باید توجه داشت که ایمان به خدا غیر از علم به اوست زیرا ممکن است عقل به وسیله برهان چیزی را درک کند، ولی قلب تسلیم آن نشده باشد و علم بی فایده گردد. انسان باید در کارهای خود دقیق شود و آنها را براساس نیت خالص انجام دهد و در خود جستجو کند تا اگر نشانه های ریاکار در او هست درصدد رفع برآید. از جمله نشانه های ریاکار این است که زمانی که مردم او را می بیند نسبت به انجام عبادت بانشاط است و هرگاه تنهاست نسبت به آن کسل است و دوست دارد مردم او را در تمام کارهایش ستایش کنند. انسان باید هوشیار باشد تا مبادا فریب نفس خود را بخورد و کارهای خیر را به سبب این که مبادا از روی ریا انجام شود ترک کند. انسان اگر بداند ریا چه مصالح باطنی را از او سلب می کند و چه محرومیت هایی را در دنیا از توفیقات و در آخرت از قرب و منزلت خدا برای او به بار می آورد به فکر علاجش می افتد. از جمله مظاهر ریا می توان به خانه، سفره، استخدام، تکریم، و محبت ریایی اشاره کرد. از جمله خطرهای ریا نفاق، کفر، ترک عمل، گناه، دروغ، تلبیس و استهزاء است. ریا از بین برنده عبادت است، زیرا عبادت در اصل باید برای خدا انجام شود و دخالت دادن دیگران در عبادت منافی با اصل بوده و بالطبع عمل منافی با اصل از بین برنده ماهیت است. البته باید دانست ریای پس از عمل موجب بطلان آن نمی شود، زیرا عمل در جای خود صحیح و کامل انجام شده و ریای بعدی وضع آن را تغییر نمی دهد. انفاق نیز یکی از عبادت هاست که ریا در آن بیشتر از سایر عبادات راه می یابد، در انفاق باید به روحیه انفاق کننده و کسی که مورد انفاق قرار می گیرد توجه داشت و نکات لازم را در نظر داشت. قابل ذکر است اگر نیت خالص باشد مسرت از مشاهده دیگران، تقلید از دیگران و خودآرایی برای اظهار نعمت و بی نیازی، جزء استثنائات ریا هستند و ریا محسوب نمی شوند. نتیجه این که عملی که به قصد خودنمایی و تسخیر قلوب مردم باشد ریا محسوب می شود و خدا آن عمل را نمی پذیرد، هرچند آن عمل بزرگ و نزد مردم ارزشمند باشد.

عنوان نوشتاری را که پیش رو دارید ، رشد از منظر قرآن کریم است و به بررسی مفهوم رشد، عوامل، آثار و موانع رشد انسان از دیدگاه قرآن می پردازد. هدف از این پژوهش ، گردآوری مطالبی منسجم از انواع رشد انسان و مسائل مربوط به آن از منظر قرآن کریم است ، که در اثر کم توجهی به چنین مسأله ی مهمی، ضرورت پژوهش درباره ی آن بیش از پیش احساس می شد. رشد به معنی راه یافتن به خیر و صلاح و قرار گرفتن در مسیر آن و به مقصد رسیدن است بنابراین می توان گفت رشد شاخص خردورزی است به طوری که فرد رشید دارای کمال عقل بوده و از هرگونه گمراهی و انحراف به دور می باشد. رشد و هدایت دو کلمه ای هستند که معمولا با هم به کار می روند ولی در معنا کمی با هم متفاوتند. رشد فقط در امور پسندیده کاربرد دارد، اما هدایت هم شامل امور پسندیده و هم شامل امور ناپسند می شود مثل هدایت به جهنم . بدین جهت می توان گفت هدایت اعم و رشد أخص از آن می باشد. غیر از آیه ی 6 سوره ی نساء که رشد جنبه ی اقتصادی را داراست در سایر آیاتی که رشد و صیغ و مصادر گوناگونش آمده منظور ، جنبه ی هدایت ، کمال راه و کمال عقل انسان است. شایان ذکر است که قرآن برای جنبه ی جسمی رشد این واژه را به کار نبرده ولی تا انسان مراحل خلقت را با موفقیت به پایان نبرد و به رشد خویش نرسد و همچنین تا با سلامتی عقل و روح به دنیا نیاید نمی تواند لیاقت و شایستگی گام نهادن در راه رشد و کمال را داشته باشد . جنین قبل از تولد یازده مرحله را طی می کند تا انسان کاملی شود بعد طی یک مرحله ی سخت و دشوار به دنیا می آید و پس از تولد هم مراحل گوناگونی را پشت سر می گذارد که بلوغ یکی از آنهاست. بلوغ در قرآن کریم انواع مختلفی دارد. از جمله ی آنها بلوغ اشدّ که در آن شخص به رشد عقلی رسیده است و در آیات مختلف ، متفاوت است مثلا رشد عقلی ای که برای اعطای علم و حکمت به پیامبری چون یوسف یا موسی ( علیهما السلام) لازم است با رشد عقلی ای که برای دادن مال به شخص یتیم مورد نیاز است خیلی فرق می کند. عوامل رشد دهنده ی عقل زیادند از جمله تحرک و فعالیت خود عقل ، رویارویی با مشکلات و... اما رشد عقلانیت از دیدگاه قرآن کریم در سایه ی حواس پنج گانه ، نظر ، تعقل ، تفکر و تذکر بدست می آید. رشد از دیدگاه فقها هم مورد بررسی قرار گرفته است. آنها معتقدند رشد ملکه ایست که شخص را از تباه کردن مال و خرج کردن آن در اموری که شایسته ی اعمال عقلانی است باز می دارد و سفیه را فردی می دانند که قدرت نگهداری دارائی و توجه به حال خود را ندارد و اموال خود را نابه جا مصرف می نماید طوری که معاملات او براساس زیرکی و جلوگیری از مغبون شدن نیست. رشد ملاکهایی هم دارد که عمده ی آنها عبارتنداز: شرع ، عقل و سیره ی عقلا. از جمله مطالب دیگری که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته عوامل زمینه ساز رشد خرد است که با کمک گرفتن از آیات کریمه ی قرآن می توان ایمان به خدا ، خود قرآن ، مشورت ، تقوا، گردش در زمین و... را نام برد و اموری را هم لازمه ی امر رشید دانسته که اطاعت و ولایت ، احاطه ی خبری و جامع نگری، انتخاب أحسن و ... مواردی از آن می باشد. هرچه افراد جامعه مؤمن تر و رشد یافته تر باشند روابط بین آنها سالم تر و انسانی تر می شود، به حقوق هم احترام می گذارند و جایی برای رذائل اخلاقی مثل حسد ورزیدن ، غیبت کردن ، تهمت زدن ، دروغ گفتن و... باقی نمی ماند. بر سر راه رشد ، موانعی هم در کمین انسان نشسته اند که از درون و برون او را مورد هجمه ی خود قرار می دهند مانند شرک، کفر ، شیطان ، تکبر ، فسق ، اسراف و .... مطالب فوق در چهار بخش و ده فصل سامان یافته است . عناوین بخشها عبارتنداز : مفهوم شناسی رشد، انواع رشد انسان در قرآن ، ملاکها و عوامل رشد، لوازم ، آثار و موانع رشد انسان در قرآن . نوع منابع استفاده شده عمدتا کتب لغوی مانند مجمع البحرین ، تفاسیر قرآن شیعه و اهل سنت از جمله التبیان فی تفسیر القرآن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن ، جامع البیان عن تأویل آی القرآن ، الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل می باشد. روش تحقیق براساس نوع و هدف بنیادی،به اعتبار موضوع تحقیق دینی، به اعتبار روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای، براساس ماهیت و روش توصیفی و کمی تحلیلی است. فرضیه ها شامل این موارد می شود: اثرات رشد یافتگی در انسان تأثیر مستقیم در جامعه دارد. از لوازم رشد انسان اطاعت و ولایت، احاطه ی خبری ، جامع نگری و انتخاب احسن می باشد. بلوغ اشد امری نسبی است و با توجه به آیات کریمه ی قرآن در مورد حضرت موسی و یوسف ( علیهما السلام) و یتیم با هم متفاوت است که در طول پژوهش به اثبات رسیدند. در پایان لازم به تذکر است که نظر به اهمیت موضوع و کثرت شبهه ها و پرسشها پیرامون موضوع، ارائه ی تحقیقات مشابه ضروری می نماید.

عنوان این تحقیق پایانی رجعت از دیدگاه قرآن و سنّت می باشد. یکی از مسائل اعتقادی دین مبین اسلام، مسأله ای به نام رجعت است که از دیرباز از از موضوعات بحث انگیز و مورد اختلاف بوده و هست و به معنای بازگشت عدّه ای از مؤمنان مخلص و کافران عنود می باشد که همزمان با ظهور عدالت گستر جهان حضرت مهدی (علیه السَّلام) آغاز می شود. این عقیده ی نورانی به منتظران ظهور آن حضرت، آرامش بخشیده، از سقوط در منجلاب فساد و خود باختگی جلوگیری نموده، به تلاش و کوشش مضاعف برای زمینه سازی حکومت جهانی و بر چیده شدن ظلم و فساد وا می دارد. لذا ضرورت اقتضا می کند که این امر مهم- رجعت- برای عموم مردم بخصوص جوانان روشن تر گردد تا باعث تحکیم اعتقادات و باور های دینی شان شود و حقانیت رجعت اثبات گردد، زیرا عدم آگاهی و کم کاریهای موجود در این زمینه و پاسخ ندادن به شبهات راهی را برای تبلیغات انحرافی و خرافی، به ویژه برای نسل جوان باز می کند. لذا این تحقیق با اهدافِ، شناخت فردی و بالا بردن سطح اعتقادات افراد نسبت به مسأله ی رجعت و بررسی شبهاتی که در این زمینه ارائه شده، به این موضوع پرداخته است. در راستای رسیدن به چنین هدفی است که از روش کتابخانه ای در این تحقیق بهره گرفته و برای دست یابی به نتایج بهتر و دقیق تر علاوه بر، بررسی رجعت از دیدگاه قرآن و سنّت، به بررسی آن از دیدگاه دو مکتب شیعه و سنّی نیز پرداخته شده است. در این تحقیق سعی بر آن بوده است که از منابع دست اول و معتبر استفاده شود که به عنوان مثال می توان به کتبی مانند بحارالأنوار، الایقاظ، اصول کافی و ... اشاره نمود. این تحقیق در پنج فصل به این موضوع پرداخته است که در فصل اول به کلیات آن اشاره شده است. فصل دوم با عنوان«تاریخچه ی رجعت»، دارای دو زیر فصل می باشد، درزیر فصل اوّل به بررسی مفهوم رجعت از لحاظ لغوی و اصطلاحی می پردازد. به عنوان مثال ابن منظور می گوید: «الرَّجعَة» با تای وحدت به معنای یک بازگشت و برگشتن خاص است. این کلمه اگر در آغاز به این معنا وضع نشده باشد در اثر کثرت استعمال، به این معنا حقیقت ثانوی پیدا کرده است. رجعت در اصطلاح، عبارت است از این که خداوند، همزمان با ظهور حضرت مهدی ( علیه السَّلام) عدّه ای از بندگان صالح خویش را که در ایمان و عمل، اسوه ی مؤمنان بوده اند و هم چنین عدّه ای از کفّار و منافقان که در کفر و نفاق سر سلسله ی کفّار و منافقان بوده اند، با همان ویژگی های روحی و جسمی خودشان به دنیا باز می گرداند، تا این که هر دو گروه در حدّ امکان نتیجه ی دنیایی اعمالشان را دریافت کند. هم چنین در ادامه ی فصل، به تعریف رجعت از دیدگاه علمای شیعه همچون شیخ مفید ، مرحوم سیّد مرتضی، مرحوم شیخ طوسی و مرحوم شبَّر اشاره شده است. عنوان زیر فصل دوّم تاریخچه ی اعتقاد به رجعت می باشد که در آن تاریخچه ی اعتقاد به رجعت مورد کنکاش قرار گرفته و تلاش نموده ایم با توجّه به وضعیت سیاسی و فرهنگی جوامع اسلامی در عصر ائمّه ( علیهِم السَّلام) سیر تاریخی آن را در میان مسلمانان روشن نمائیم. عنوان فصل سوم « رجعت از دیدگاه قرآن»است. از آن جا که قرآن، اساسی ترین منبع برای اثبات حقایق دینی است در مسأله ی رجعت نیز به عنوان اوّلین منبع و اصلی ترین آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. با نگاهی گذرا به آیات مربوط به رجعت، با دو دسته آیات مواجه می شویم. ابتدا، آیاتی که دلالت بر وقوع رجعت در میان اقوام و ملل گذشته دارد. سپس آیاتی که به بیان برخی از روایات بر تحقق رجعت در آخر الزمان و قبل از قیامت دلالت دارد که توضیح آن در فصل بعدی بیان می شود. این فصل تنها دارای یک زیر فصل می باشد و آن عبارتند از، آیاتی که بر وقوع رجعت در امّت های گذشته دلالت می کند. با مطالعه ی این آیات خواهید دانست که افراد زیادی از پیامبر و غیر پیامبر، مؤمن و غیر مؤمن در امّت های پیشین زنده شده و به دنیا برگشته اند. عنوان فصل چهارم«رجعت از دیدگاه سنّت»است. این فصل دارای دو زیر فصل اصلی می باشد. زیر فصل اول با عنوان تواتر روایات رجعت به تقسیم بندی روایات رجعت اشاره می کند. در یک تقسیم بندی ابتدایی، روایات رجعت به سه دسته تقسیم می شوند. 1- رجعت عقیده ی حقّ و ضروری2- روایات تفسیری3- روایاتی که معرّف رجعت کنندگان است. در قسمت روایات تفسیری به بررسی دسته ی دوم آیات- آیاتی که بر تحقّق رجعت در آینده و قبل از قیامت دلالت دارد- پرداخته شده، آیاتی که به کمک روایات بر رجعت تفسیر و منطبق شده است. لذا در این فصل به طور مختصر به بررسی تعدادی از آیاتی که مربوط به رجعت پیامبران، رجعت حضرت علی و رجعت امام حسین ( علیهم السّلام) است، می پردازیم. آیات زیادی از قرآن به رجعت حضرت محمد(صَلی الله علیه و آله) اشاره دارد.که به عنوان مثال می توان به آیات (85 سوره ی قصص،4 سوره ی معارج،4 سوره ی ضحی،1-4 سوره ی شمس و 20 سوره ی مائده) اشاره کرد. در مورد رجعت ائمه ( علیهم السّلام) نیز آیات زیادی از قرآن به آن اختصاص یافته است. به عنوان مثال در مورد رجعت حضرت علی ( علیه السَّلام) می توان به آیات( 82 سوره ی نمل، 61 سوره ی قصص،22و 23 سوره ی عبس،36-38 سوره ی حجر و 79-81 سوره ی ص) اشاره کرد. روایاتی که معرّف رجعت کنندگان است نیز به دو دسته تقسیم می شود. دسته ی اوّل: روایاتی که به رجعت کنندگان به صورت کلّی دلالت می کند. دسته ی دوم: روایاتی که رجعت کنندگان را با اسم و مشخصات معرّفی می کند.که شامل دو قسمت می شود. 1- رجعت مؤمنان از امّت اسلام 2- رجعت مؤمنان از امّت های گذشته. عنوان زیر فصل دوّم، زنان رجعت کننده است. در این زیر فصل درمورد دو گروه از زنانی که در حکومت حضرت مهدی(علیه السَّلام) رجعت می کنند، بحث شده و در انتهای فصل به عنوان تتمّه به بیان اهداف رجعت پرداخته شده است. عنوان فصل پنجم«رجعت از دیدگاه شیعه و سنّی» می باشد. این فصل دارای 3 زیر فصل است عنوان زیر فصل اوّل رجعت از دیدگاه شیعه می باشد که در آن به سخن برخی از بزرگان شیعه همچون مرحوم شیخ مفید، مرحوم سیّد مرتضی، مرحوم طریحی، شیخ حرّ عاملی و مرحوم شبّر اشاره شده است. عنوان زیر فصل دوم رجعت از دیدگاه اهل سنّت می باشد که در آن، ابتدا به تعریف رجعت از دیدگاه اهل سنّت اشاره شده و سپس به سخنان برخی از بزرگان اهل سنّت در باب رجعت پرداخته شده است. و در ادامه ی آن علل انکار اهل سنّت بیان گردیده است. که این علل عبارتند از: 1- برداشت غلط از مسأله 2- تقلید از گذشتگان3- دفاع متعصبانه. عنوان زیر فصل سوم شبهات رجعت و پاسخ به آن می باشد که در آن به شبهاتی در مورد رجعت اشاره شده است که این شبهات به دو بخش اصلی تقسیم می شوند1- شبهاتی که تنافی رجعت با ادلّه ی عقلی را بیان می کنند 2- شبهاتی که تنافی رجعت با ادلّه ی نقلی را بیان می کنند. در پایان این تحقیق، نیز پیشنهادها و راهکارهایی برای این موضوع بیان گردیده است. امید است در این هنگام که دشمنان اسلام تمام تلاش و کوشش خود را برای نابودی اعتقادات امید بخش مسلمانان به کار گرفته اند و به خاطر آن هزاران جنایت را مرتکب می شوند، این تحقیق چراغی نورانی برای همگان گردد و از آن برای پیدا کردن راه استفاده کنند.