جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معرفت شناسی یا نظریه دانش، بنیادهای معرفت را تعریف می کند. معرفت شناسی با مفاهیم کلی و بنیادین شناخت سر و کار دارد. هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه معرفت شناسی ابوعلی سینا و استخراج دلالت های آن در زمینه فرایند یاددهی- یادگیری بود. روش این پژوهش کیفی و برای رسیدن به اهداف پژوهش از رویکرد تحلیلی، اسنادی استفاده شده است. شیوه تحلیلی در پی آن است تا شرح واضح و روشنی از یک موضوع در اختیار گذارد. مقوله های مورد بررسی در این پژوهش عبارت بودند از: منبع معرفت، حقیقت، تدریس و یادگیری. ابزار گردآوری اطلاعات، کتابها، مقالات و سایت های موجود در زمینه افکار ابن سینا بوده است. جامعه مورد مطالعه آثار مکتوب فلسفی و تربیتی بوعلی سینا و سایر کتابها و پایان نامه ها و سایتهای اینترنتی در زمینه دیدگاه فلسفی و تربیتی ابوعلی سینا بوده است. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش بدین صورت بوده است که در ابتدا داده های جمع آوری شده به طور جداگانه مقوله بندی شده اند، مقوله های مورد مطالعه کدگزاری، دسته بندی، مقایسه و پس از آن مورد تفسیر قرار گرفته است. یافته های پژوهشی حاکی از این است که در نظر ابن سینا معرفت متمثل شدن حقیقت شییء در نزد مدرک، به نحوی که وسیله ادراک آن را مشاهده کند بوده است. ابن سینا ابزار کسب معرفت را حس و عقل معرفی و ملاک تشخیص حقیقت را مطابقت با واقع تعریف نموده است. دلالت های این نظریه در حوزه تدریس و یادگیری این بوده که در نظر وی تدریس فعالیتی منظم، هدفمدار و از پیش تعیین شده است که به منظور ایجاد شرایط مطلوب یادگیری در محیط رسمی مدرسه صورت می گیرد. نقش معلم در این رویکرد بسیارمهم است. همین طور یادگیری از نظر وی فرایند تحقق بالفعل عقل نظری و عقل عملی برای رسیدن به کمال بوده و در تحقق یادگیری، روش یادگیری گروهی را بر روش یادگیری انفرادی ترجیح داده وحق مطلب را در توجه به تفاوتهای فردی فراگیران ادا نموده است.

علوم انساني ، عهده دار پژوهش و كاوش در احوال درونی، حیات معنوی، اجتماعی و رفتاری انسان به عنوان فاعل شناسايي است. هدف اين علوم فهم، ادراك و تفاهم و روش آن تفسير است.علوم انساني برمبناي نوع نگاه به حقيقت انسان وموقعيت وي در هستي تبيين مي‌شود. بدين‌سبب مي‌توان آن را علومي راهبردي وتمدن ساز ناميد. به دليل نقش اين علوم، بررسي جايگاه آن در برنامه درسي به عنوان محور فعاليتهاي تربيتي، سازنده و راهگشا خواهد بود. هدف اين پژوهش، بررسي برنامه درسي و جايگاه علوم انساني در آن، با روش تحليل محتوا در نظام تعليم و تربيت اسلامي واگزيستانسياليستي، با رويكردي تطبيقي بوده است. ضمن پژوهش به بحث درباره‌ي مباني هستي‌‌شناسي، انسان‌شناسي، معرفت‌شناسي و ارزش-شناسي هر دوديدگاه پرداخته شد. به لحاظ انسجام در امر پژوهش، بعداز مطالعه مباني فلسفي هردو نظام، ازرويكرد اسلامي، استاد مرتضي مطهريو از رويكرد اگزیستانسیالیستي ، كارل ياسپرسبه عنوان نمايندگان اين دو نحله برگزيده وآراي اين دو فيلسوف مورد بررسي قرار گرفت. سپس اهداف، فرايندها و رويكردهاي ياددهي – يادگيري، از نظر فعاليت‌هاي معلم و شاگرد بررسي گرديد.بر اساس يافته‌هاي پژوهش، هر دو رويكرد با ديدگاه‌هاي متفاوت با تأكيد بر جايگاه انسان او را موجودي آزاد، آگاه و مسئول دانسته‌اند كه به صورت بالقوه در دنيا و در ارتباط با طبيعت و ديگران قرار دارد و در يك فرايند زماني خود را مي‌سازد. اگزیستانسیالیسم با تقدم وجود بر ماهيت و تأكيد بر خودشكوفايي انسان، او را موجودي به خود وانهاده معرفي مي-نمايد، كه مسئول تشخص فردي وتعالي وجودي خويش است.از سويي ديگر، در تربيت اسلامي با تأكيد بر تثبيت توحيد حضوري، انسان را«حي متأله‌»، با فطرتي كمال‌جو معرفي مي-نمايد كه گنجايش ظهور اسماء و صفات خداوندي را دارد. لذا پژوهش پس از بررسي هر دو مكتب، دلالت‌هاي متناسب با ديدگاه اسلامي در جهت تبيين برنامة درسي اسلامي را به‌دور از درآميختگي با رويكرد اگزيستنسياليستي استخراج نموده است. =

فلسفه وجود انسانبر روی زمین نیل به اهدافی است که خالق متعال برای مخلوقش در نظر گرفتهو این ؛ یعنی رسیدن به کمال مطلوب ومقام خلیفه اللهی، که جز در سایه تربیت دینی وقرآنی میسرنمی گردد .تربیت دینی وقرآنی به دنبال دگرگونی در عقیده افراد به منظور نوعی خاص از عمل و رفتار متکی به ضوابط دین ، مذهب اسلام وقرآن است که سبب رسیدن آدمی از ظلمات حیوانیت به نور انسانیت می گردد. مسأله ای که در این پژوهش با آن مواجه هستیم این است که به رغم همه زحمت ها و تلاش های دست اندرکاران تعلیم وتربیت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، در زمینه تربیت دینی وقرآنی توفیق زیادی حاصل نشده و هنوز با کاستی ها ومتغیرهایی روبروست . این پژوهش از نوع نظری بوده که با هدف اطلاع از عوامل موثر بر تربیت ، نظر فلاسفه ودانشمندان اسلامی درباره تربیت، شاخص ها و ویژگی های تربیت دینی وقرآنی وهمچنین مبانی ، اهداف ، اصول، روش ها ،موانع و راهکارهای تربیت دینی وقرآنی می باشد وسئوال اصلی که در پژوهش با آن مواجهیم این است که تربیت دینی وقرآنی ، راهکارها وعوامل بازدارنده آن چگونه است؟ روش پژوهش از نوع تحلیلی- توصیفی بوده که جمع آوری اطلاعات به صورت کار کتابخانه ای وبا مراجعه به اسناد ومدارک مربوط به موضوع پژوهش انجام گردیده است .نتایج تحلیل توصیفی داده های پژوهش نشان می دهد که تربیت یکی از مباحث مورد توجه ادیان ومکاتب مختلف در طول قرون واعصار بوده است وتربیت دینی وقرآنی دارای شاخص ها، ویژگی ها ،مبانی ، اصول ، روشها وراهکارهای خاصی است که عمل به آموزه های دین مبین اسلام و قرآن، رفع کننده موانع و عوامل بازدارنده آن است . مطابق یافته های تحقیق برای تحقق تربیت دینی وقرآنی مطلوب ،اساتیدومعلمان وخانواده ها باید با اتخاذ شیوه های نوین واصیل، اولین و اثربخش ترین عامل در پیشبرد این امر مهم باشند.

امروزه جهان بر لبه پرتگاه بحران زیست محیطی قرار دارد و محیط زیست از سوی انسان تهدید می شود، زیرا فنآوری به وی چنان قدرتی داده است که می تواند در مقیاس گسترده یک قاره و حتی در سطح سیاره زمین، محیط زیست را تخریب کند. به همین دلیل با شروع قرن حاضر، تخریب محیط زیست از جدی ترین چالشهای پیش رو محسوب می شود.تحقیق حاضر به دنبال تجزیه و تحلیل فلسفی این بحران است و نگرش فلاسفه و دیدگاههای فلسفی را به محیط زیست و آموزشهای زیست محیطی برای حفاظت از آن را مورد بررسی قرار می دهد. در این راستا در صدد پاسخگویی به سوالات زیر است: ?- آیا رابطه ای بین فلسفه و محیط زیست وجود دارد؟ ?- آیا مکاتب فلسفی به اخلاق زیست محیطی توجه دارند؟?- مکاتب فلسفی به چه میزان به حفاظت از محیط زیست اهمیت می دهند؟?- نحوه آموزشهای زیست محیطی در مکاتب فلسفی چگونه است؟نوع تحقیق نظری- کاربردی است و روش آن توصیفی است. اطلاعات در این تحقیق به روش کتابخانه ای جمع آوری شده که به روش تحلیل محتوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق مبین این است که ریشه اصلی بحرانهای زیست محیطی در زمان معاصر را باید در نگاه و تفسیر بشر به محیط زیست طبیعی، جستجو کرد. به بیان دیگر، مشکل اصلی در جهان بینی و معرفت شناسی است و این که انسان با چه رویکرد ارزشی به هستی می نگرد. از این رو دیدگاه جدید در پایداری باید علاوه بر عوامل فنی، متوجه انسان باشد که خواه ناخواه، وجهی فلسفی و دینی را نیز در بر می گیرد. در واقع برای رفع بحرانهای محیط زیست، از دیدگاههای فلسفی، دینی و به ویژه اخلاقی، کمتر سخنی به میان می آید. در حالی که بدون آموزش صحیح مباحث معنوی و اعتقادی، در فراگیرترین شکل فلسفی و اخلاقی آنها، هر چه از تباه شدن محیط زیست و ضرورت حفظ آن گفته شود، راه به جایی نخواهد برد. حل بحرانهای زیست محیطی، همراهی و همگامی فلسفه و دین را می طلبد تا با اصلاح نگرش انسان به هستی راهکاری مناسب برای درونی کردن ارزشها و دستیابی به پایداری محیط زیست فراهم شود.

هدف تحقیق : تبیین زیبایی شناسی در اسلام و دلالتهای تربیتی آن از منظر انسان شناسی روش تحقیق : این پژوهش از نوع تحقیقات نظری و تحلیل اسنادی است که به روش توصیفی از نوع سند کاوی به تحلیل و تفسیر داده های لازم پرداخته است. بیان موضوع : با استناد به اینکه زیبایی یکی از معارف فطری است که در وجود آدمی به ودیعه نهاده شده، اما از جمله موضوعاتی است که از جانب اندیشمندان نظام تعلیم و تربیت مهجور مانده است. اگر در مسیر تربیت به بعد زیبایی جویی آدمی توجه شود موجبات اعتلای شخصیت انسان و راهیابی به سوی خالق یکتا را فراهم خواهد نمود، هم چنین قدرت زیبایی و هنر را در امر تربیت به عنوان پذیرفته ترین راه و رسایی آن را در سرعت انتقال پیام نباید نادیده گرفت.یافته های تحقیق سوال اول : با استناد به آیات قرآن در وجود انسان گرایشاتی به ودیعه نهاده شده است یکی از این گرایشات فطری، زیبایی جویی است که به حیات معنایی خاص بخشیده است و به تبع ابعاد مختلف وجود آدمی، انتظار می رود که نظام های تعلیم و تربیت به پرورش همه جانبه قابلیت ها و ظرفیت های انسان توجه داشته باشند. سوال دوم : دو مقوله خداجویی و زیبایی شناسی در ژرفای جان انسان و عالم آفرینش ریشه دارند و فطرت جمال جوی آدمی با گذر از طبیعت و همه زیبایی هایش نهایتا به توحید که منشا همه زیبایی هاست می رسد. سوال سوم : فضایل و زیبایی های اخلاق خاستگاه درونی و باطنی دارند و از فطریات است و اخلاق عالیه عین زیبایی است. سوال چهارم : با استناد به آیات قرآن که انسان را دعوت به تدبر و تعقل در عالم هستی و کسب علم و معرفت نموده است حقیقت جویی و دانایی از جمله فطریات است و سرآمد همه معارف معرفت به ذات لایزال الهی، که خود زیبایی مطلق است، می باشد. سوال پنجم : وسعت و گستردگی حوزه زیبایی شناسی از امور محسوس و عینی فراتر رفته و امور معقول و معنوی را نیز در بر می گیرد. که در نهایت انسان به زیباترین نقطه یعنی رضوان الهی می رسد که هدف غایی تربیت است. سوال ششم : زیبایی جویی از آن دست گرایشان فطری است که می تواند زمینه ای مناسب برای انحراف آدمی باشد و از اولین حربه های شیطان جهت گمراهی انسان است. سوال هفتم : از جمله تمایلات قوی آدمی زیبایی جویی و زیبایی آفرینی است و با بهره گیری از این دو مقوله می تواند مقاصد تربیتی را جامه عمل پوشانید. سوال هشتم : ذوق زیبایی جویی در آدمی به صور گوناگون هنری از جمله خوشنویسی، نقاشی، شعر و قصه و موسیقی متجلی می شود که هر کدام اثرات تربیتی - روانی خاص را در روح و روان آدمی بر جای می گذارد.

تعلیم‌ و تربیت فعالیّتی است که ریشه در تاریخ آفرینش بشر دارد. مسأله‌ی تربیت به عنوان فرایندی هدفمند که پیشرفت نسل بشر را عهده‌دار است مستلزم نظریه‌ای است که بتواند بر اساس آن آرمانها، اصول و روشهای خود را به خوبی تبیین و تربیت را در عمل هدایت نماید. در تحقیق حاضر با توجّه به احساس خلأ چنین نظریه‌ای در تربیت تلاش گردیده با استفاده از روش مقایسه‌ای - تحلیلی از روش بردی و مطالعه مبانی فلسفی- تربیتی دو فیلسوف بزرگ؛ کانت و فارابی، به پاسخ سوالات تحقیق که عبارتند از: الف- سوال اصلی: کانت و فارابی در نظریات تربیتی چه وجه ‌اشتراک و افتراقی دارند؟ ب- سوالات ویژه: 1- اصول، روشها و اهداف تربیت از نظر کانت و فارابی چیست؟ 2- دیدگاه کانت و فارابی در مورد مفاهیم اساسی تربیت چیست؟ 3- آیا دو متفکّر بزرگ غرب و شرق (کانت و فارابی) دو برداشت متفاوتی از تربیت دارند؟ از روی آثار به جا مانده از این دو فیلسوف و آثار غیرمستقیم که توسط محققین داخل و خارج کشور در این زمینه نگاشته شده، استخراج شود. در بررسی آرای تربیتی این دو فیلسوف به این نتیجه رسیدیم که هر کدام بنابر دانش و بینش و جهان‌بینی و تفکرات فلسفی خود اصول و اهدافی و روشهایی را برای تعلیم و تربیت در نظر گرفته‌اند و اندیشه‌های معیّنی درباره‌ی تعلیم و تربیت بیان کرده‌اند.نگاه کانت به تربیت در تمام جوانب، نگاهی حاکی از سیطره دید انسانی و طبیعی به دور از هرگونه تصور متعالی و توجّه الهی است. بنابراین تربیت نه تنها در روشها بلکه در اهداف و برنامه‌های خود نیز محتاج به دین و توجّه متعالی نیست. ولی فارابی به دنبال آن است که ‌از راه تعلیم و تربیت، انسان را به خدا برساند و در این راه ‌از تمام علوم و معارف بشری استفاده می‌کند. وجه ممتاز اندیشه فارابی نسبت به کانت این است که آراء ایشان رنگ دینی دارد و دین سازنده تفکرات و مبنای اصلی تعلیم و تربیت اوست. این مبنای اصلی به عنوان چتری بر اصول، اهداف، برنامه، روش و ... تعلیم و تربیت او سایه ‌افکنده ‌است و آنها را هدایت و راهنمایی می‌کند.اگر چه این دو فیلسوف بزرگ، در دو سوی خط فکری فلسفی قرار دارند؛ کانت نه تنها تعقّل را اصل می‌داند، بلکه غیر آن را جز در مواردی اندک، فاقد اعتبار می‌داند ولی فارابی، بهرهوری از کلیه منابع معرفت همچون حس، عقل و شهود را لازم می‌داند. با این حال با نگاهی به فلسفه‌ی این دو فیلسوف بزرگ، موضوعات مشترکی (به ویژه در اساسی‌ترین مسأله فلسفی؛ هستی‌‌شناسی) را می‌توان بین این دو فضای متفاوت یافت و مقایسه کرد.

هدف از تحقیق تحلیل مبانی فلسفی آموزش و پرورش در سند تحول از طریق تحلیل محتوای کمی، تحلیل نشانه‌شناختی، تحلیل گفتمانی این سند می باشد. دراین پژوهش تلاش گردیده تا علاوه برتصویرسازی آنچه هست به تشریح وتبیین دلایل چگونه بودن وچرائی وضعیت مساله وابعاد مبانی فلسفی سند تحول مورد بازبینی قرار گیردبنابراین پژوهش حاضرازنوع پژوهش توصیفی –تحلیلی است ابتدا مبانی فلسفی سندتحول آموزش وپرورش ایران توصیف وبررسی شده سپس به تحلیل هرکدام ازآن مبانی پرداختیم .باتوجه به اینکهپژوهش حاضرازنوع پژوهش کیفی است جامعه آماری وفرضیه درآن وجودنداردواصلی ترین روش تجزیه وتحلیل اطلاعات دراین پژوهش تحلیل متن میباشد.یافته های تحقیق دلالت دارد بر این که هر چندسند تحول می تواند پاسخگوی تقاضاهای مبتنی بر شرایط فرهنگی جدید جامعه ی بعد از انقلاب باشد و خود را با آن منطبق سازد، اما بایستی اذعان داشت که نیازمندتلاش جدی تر در جهت نزدیک کردن نظریه و عمل است و پرورش انسان با خصوصیات خدا محور در حوزه ی عملی ناروشن می باشد و در تربیت انسان طبق سند تحول بنیادین امر تربیت به دلیل منطق درونی آن مبنی بر همگرایی، به تفاوت های فرهنگی چه در درون ایران و چه در سطح جهانی نیازمندتوجه بیشتر است. در مبانی نظری انسان شناختی، نگاه به انسان فقط معطوف به نگرش اسلامی شده است، در حالی که امروزه هویت انسان معاصر به سمت جهانی شدن حرکت می کند و نیازمند نظر جامع تری در مورد انسان هستیم. در بحث ارزش ها پارادوکسی مشاهده می گردد و اینکه بر استفاده‌ی حداکثری از مبانی دینی تأکید شده؛ اما تعیین روند و مبانی تربیت را بر مبنای تعالیم الهی و اسلام منحصر نکرده است. در حوزه ی معرفت دینی نقاط ضعف اساسی سند تحول تاکید بر تسلط رویکرد دین دهی به جای رویکرد دین یابی است.

هدف از انجاماین تحقیق تبیینی از اصول و شیوه های تربیت اجتماعی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی بوده است که بدین منظور با مطالعه اسناد و منابع مختلف تعلیم و تربیت اسلامی، شامل قرآن، احادیث و روایات مختلف و همچنین آثار علمی دانشمندان تعلیم و تربیت اسلامی، پایان نامه ها و مقالات علمی ، و تقسیم بندی آنها به منابع دست اول و دست دوم، اصول و شیوه های تربیت اسلامی ، را استخراج و با عنایت به روش تحلیلی - اسنادی درباره ی مولفه های فوق به بحث پرداخته و سرانجام به منظور اصلاح جامعه و بخصوص نظام آموزش و پرورش و بهره گیری از آموزه های معصومین، استنتاجات و راهبرد های لازم استخراج شده است. همان گونه که ملاحظه خواهید نمود. در فصل اول کلیات و تعاریف موجود از مفهوم تربیت اجتماعی ارائه شد. در فصل دوم ضمن نگاهی به پیشینه نظری و عملی موضوع به طور تفصیلی به مبانی عقلی و نقلی موجود پرداخته شد. در فصل سوم ابعاد تربیت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و در فصل چهارم تربیت اجتماعی در دیدگاه اسلام در چندینسرفصل تشریح شد.و بالاخره در فصل پنجم به جمع بندی مطالب و نتیجه گیری پرداختیم و اصول و روش های تربیتی اسلام و اهمیت تربیت و ضرورت آن بیان گردیده است . در این مقاله بر اساس سوالات درجشده ، تبیین می‏کند که دین اسلام، اولاً برای تربیت اجتماعی مواد خام لازم را دارد؛ ثانیاً در صورت تحقق به کارگیری این فرامین، جامعه‏ی اسلامی به صورت سازنده تربیت خواهد شد و به توسعه و پیشرفت خواهد رسید.

دعا و نیایش در کسب آرامش و تربیت روح و روان انسان اثر بسزایی دارد این پژوهش با بررسی اهمیت دعا و مبانی نظری میتنی بر احادیث ائمه اطهار (ع) به دنبال پاسخ سه پرسش زیر است: فلسفه دعا چیست ؟روشهای دعا کردن چیست ؟ دستاوردهای دعا چیست ؟ این پژوهش کیفی است که از روش تحلیلی و اسنادی استفاده شده است. جامعه آماری عبارت است از منبع دسته اول و دسته دوم به عنوان منابع روایی معتبر فقهای شیعه. نمونه گیری با بهره مندی از احادیث همین منابع در حوزه دعا بوده است. گردآوری اطلاعات در دو مرحله 1 - مطالعه کلی و اجمالی و 2 - مطالعه عمیق مقوله ها انجام شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات بطور مستمر تحلیل و تفسیر خواهد شد. بررسی فلسفه دعا و روشهای دعا کردن در 4 بعد تربیت اقتصادی، معنوی، روحی - روانی و اقتصادی انجام شده که اثر دعا بر بعد تربیت روحی روانی بیشتر مشهود است.

نظام تعلیم وتربیت دارای عناصر و ارکانی نظیراصول، هدف،روش،شاگرد،برنامه ریزی وارزشیابی ‏است. درمیان این عناصر ارزشیابی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بدون ارزشیابی فرایند ‏آموزش ناقص خواهد بود. این عناصر و از جمله ارزشیابی تحت تاثیر مبانی نظری مکاتب ‏فلسفی است وانسان شناسی از هر مکتب است .چگونگی شکل ‏گیری عناصر،اصول وروش های تربیتی را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف این پژوهش استنتاج آموزه ‏های انسان شناسی اسلامی در ارزشیابی آموزشی است.عناصر نظام تعلیم و تربیت و به خصوص ‏ارزشیابی آموزشی به شدت تحت تاثیر ابعاد وجودی انسان است . به عبارت دیگر کم وکیف ‏ارزشیابی آموزشی وابسته و منوط به آموزه های انسان شناسی اسلامی است.بدین ترتیب شناخت ‏ارزشیابی آموزشی بدونشناخت تاثیر آموزه های انسان شناسی اسلامی برآن ممکن نیست. ‏در پژوهش حاضر با استفاده از ‏روش تحلیلی-اسنادی در حوزه انسان شناسی اسلامی به تدوین مولفه ها و ‏آموزه های آن ، تحلیل و بررسی نسبتا جامعی را از مبانی انسان شناسی این مکتب و اشارات تربیتی ‏مستخرج از آن مبانی در حوزه ارزشیابی فراهم ساخت . سپس با تحلیل الگوهای ارزشیابی در دو ‏طیف اثبات گرایی -پدیدار شناسی میزان تطابق اصول ورویکردهایارزشیابی متداول با مبانی و ‏آموزه های انسان شناسی مورد بررسی و تحلیل قرارگرفت. درنهایت ارزشیابی کیفی و ‏شیوه های متناسب با آن می تواند ضمن همنوایی با دلالت های تربیتی آموزه های انسان شناسی ‏اسلامی در نظام ارزشیابی آموزشی ، موجب تحقق اهداف متعالی نظام تعلیم و تربیت اسلامی نیز ‏گردد.‏ مهم ترین نتایج این پژوهش عبارتنداز: 1.تنظیم وتدوین چارچوبی از آموزه های انسان شناسی اسلامی است که بتواند در فعالیت ها و برنامه ریزی ها در ارزشیابی آموزشی و پژوهش های موجود در آموزش و پرورش ، اثر هدایت آفرین و الهام بخش داشته باشد. 2.فراهم آوردن صورت بندی مشخصی از مبانی انسان شناسی اسلامی در ارزشیابی آموزشی.3. استنتاج دلالت های تربیتی آموزه های انسان شناسی اسلامی در ارتباط با آموزش و پرورش و اصول و رویکرد های ارزشیابی آموزشی .4. با تحلیل ونقد و بررسی الگوهای رایج در حوزه ارزشیابی آموزشی ، می توان گفت که ارزشیابی همسو با تربیت اسلامی می توان از شیوه های کیفی و کمی ، روان سنجی و مسئولیت سنجی ، رویکرد های خودسنجی ، سنجش های اجتماعی ، ارزشیابی تکوینی و پایانی به صورت مکمل استفاده کرد .اما به کار گیری در شیوه های کیفی چون مسئولیت سنجی ، خود سنجی ،که در گروه الگو های پدیدارشناسی قرار دارند و از سه ویژگی برجسته کل گرایی ، طبیعت گرایی و استقرایی بودن برخوردارند ، در تربیت اسلامی توجیه پذیرتر است.