جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رساله حاضر با عنوان پیش گیری از جرم از منظر قرآن ، به بررسی راه های پیش گیری از جرم ، از دیدگاه قرآن پرداخته است . بالا رفتن احساس نا امنی و ترس از وقوع جرایم گوناگون و ارتکاب آن از سوی افراد مختلف در سنین مختلف و همچنین خسارات مادی و معنوی جرم باعث شده که جوامع به فکر راهکارهایی برای پیش گیری باشند . از سوی دیگر با توجه به این که دین اسلام کامل ترین دین می باشد تدابیر پیش گیرانه غیر کیفری ، فرد مدار با تکیه بر قابلیتهای تربیتی انسان در قرآن پر رنگ تر از سایر موارد می باشد ؛ اما تدابیر پیش گیرانه کیفری نیز در آموزه های این کتاب آسمانی وجود دارد . ابتدا برای شناخت راهکارهای جوامع ، مدلهای پیش گیری را در جرم شناسی مطرح کرده ایم . پیش گیری واکنشی و پیش گیری کنشی دو مدل از مدلهای جوامع امروز است . پس برای آشنایی بیشتر در بخش بعدی مفاهیم و مدل های قرآنی را بیان نموده ایم . که ابتدا مفهوم جرم را در قرآن مورد بررسی قرار داده سپس دو مدل جامعه امروز را در قرآن مورد کنکاش قرار داده ایم و سعی شده است که آیاتی از قرآن برای ادله بیان شود . شایان ذکر است که قرآن تلاش دارد که در یک مرحله که می توان آن را تعالی و ارتقاء انسانی نامید از راه تزکیه ، رشد ، تقوی و ... مقدم بر پیش گیری های معمول ، انسان را از حیطه انحراف دور بدارد .

رساله حاضر با عنوان پژوهشی درباره آیه نور که یکی از آیات مطرح قران کریم است، می پردازد. در این آیه مبارکه خداوند متعال نور آسمان ها و زمین معرفی می شود و آنگاه نور علی تمثیل پیچیده ای به چراغ دان که چراغ داخل شیشه دردرون آن نهاده شده وماده شعله ور کننده آن را زیتون خامی تأمین می کند تشبیه شده است. از نور معانی مقدس یاد شده است اما شایع ترین تعریف درباره نور این است: آن چیزی که خود روشن و روشن کننده غیر باشد. با این تعریف خداوند متعال عین نور مطلق است و نور یکی از اسماء حسنی الهی است که هر ظهور و روشنی در هستی از اوست. در بند 47 دعای جوشن کبیر چنین می خوانیم: یا نورالنور، یا منورالنور، یانورکل نور... یانورلیس کمثله نور» و نیز در دعای کمیل که انشای حضرت امیرالمؤمنین ( علیه السلام) است خطاب به حضرت حق عرضه می داریم: « بنوروجهک الذی اضاء له کل شیء» و تو را به نور وجهت می خوانم که همه کائنات ا زاو روشنائی یافت. مفهوم نور در قرآن به 12 معنی آمده است. 1- خداوند متعال2- دین اسلام 3- ایمان 4- پیامبر اسلام 5- هدایتگری 6- روشنائی 7- روشنایی ماه 8- روشنایی مؤمنان 9- حلال و حرام در تورات 10- حلال و حرام در قرآن 11- عدالت 12- قرآن مجید و در روایات اسامی از چند چیز به عنوان نوریاد شده که هر یک پرتویی از نور حقیقی را بیان می کنند مانند پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) امام علی(علیه السلام) و ائمه اطهار ( علیهم السلام)، ایمان ومؤمن، هدایت، علم و دانش آمده است. آیه نور از دیدگاه مفسران بزرگ شیعه و سنی به تعابیر گوناگونی حمل شده است. آنان طبق مبانی کلامی خویش نور را به عنوان از اسماء الله و صفتی از خداوند به شمار نیاورده ا ند بلکه ضمن معادل سازی کلمه نور را به مفاهیمی چون هادی: راهنمای اهل آسمان ها وساکنان زمین، وجود: چون وجود هستی هر چیزی باعث ظهور آن چیز برای دیگران است. منور:روشنایی آسمان ها و زمین مزین: زینت بخش آسمان ها و زمین.نور: خود خداوند می باشد به این معنی که ظاهر و ظاهر کننده است. در این صورت به کار بردن کلمه نور در ذات پاک او جنبه تشبیه نخواهد داشت. زیرا چیزی در عالم خلقت ها از او آشکارتر نیست وتمام آنچه غیراز اوست از برکت وجود روشن اوآشکار است. آیه نور از دیدگاه فیلسوفان مسلمان پنهان نمانده و آنان هم ازگمانه های فلسفی خود سخن گفته اند. ابن سینا کل آیه را به مراتب عقل به تأویل برده است ولی به نظر می رسد اگرآیه در مقام نزول فیض وجودباشد تفسیر وی با مفاد آن سازگار نیست. شیخ اشراق سهرودی گرچه نور را حقیقی بسط می داند ولی به حب ذات آن حقیقت، تفاوت به شدت و صفت است و تعدد و کثرت به جهت هیأت وتشخیصات و اختلاف به واجب ممکن و جوهر و عرض بودن و بی نیازی و احتیاج است. ولی در نظر ملاصدرا این امور در حد ذات نور عارض نمی شود بلکه به واسطه تجلیات و ظهورات وتمنیات و اعتبارات نور، این تعدد و کثرت عارض می گردد، پس حقیقت واحد بوده و تعدد کثرت به جهت اختلاف مظاهر وآئینه ها و قابلیت هاست.

خلاصه و چکیده ای از پژوهش به شرح ذیل می باشد. خداوند متعال از سر لطف و مرحمت، با ارسال رسل و انزال کتب الهی و اعطای گوهر عقل و قدرت انتخاب و اندیشیدن و با مشخص نمودن راههای نجات و خوشبختی و نیز گمراهی و ضلالت، انسان را که گل سرسبد جهان آفرینش است، به بهترین طریق ممکن هدایت و راهنمایی نمود. خداوند رئوف با فراهم نمودن تمام وسایل سعادت و هدایت او را یاری نمود تا انسان به اختیار خود راه تحصیل کمالات و فضائل و رسیدن به قرب الهی را انتخاب و تلاش نماید و با بشارت نعمات بی شمار بهشت ایشان را در این طریق تشویق نموده است. بدلیل دو بعدی بودن انسان و داشتن گرایشات معنوی و حیوانی و گاهی تضاد بین این گرایشات خداوند جهت ایجاد تعادل در میان آنها علاوه بر بشارت، از انذار نیز استفاده نموده و با قرار دادن او در میان خوف و رجاء، امید به رسیدن نعمات الهی و مظهر کامل بهشت موعود از یک سو و ترس از عواقب سوء کردارهای ناپسند و زشت و گرفتار شدن در کانون خشم و غضب الهی یعنی جهنم، از سوی دیگر انسان را هدایت نموده است. در این تحقیق و پژوهش به بخش دوم یعنی انذار الهی پرداخته شده است و ابتدا با بیان کلیاتی پیرامون دوزخ و برزخ و ویژگیهای آن با تکیه بر آیات قرآن کریم و روایات ائمه اطهار ( ع) و بیان احوالات انسان مجرم و گناهکار در عالم برزخ و عذاب های روحلانی او سپس به تبیین علل و عوامل ورود به جهنم پرداخته ایم. در این قسمت تقریباً همه اعمال ناشایست و گناهانی که موجب ورود به جهنم می شود، از قرآن کریم استخراج و سپس با استفاده از تفاسیر المیزان و مجمع البیان و احادیث ائمه اطهار ( ع) به شرح و تفسیر آیات مورد نظر پرداخته شده است و در ادامه در مبحث مخلدین در جهنم و سپس و قبل از آن نیز عذاب های جسمانی و روحانی در جهنم را به تفصیل بیان داشته ایم و احوالات انسان گناهکار در قیامت و جهنم و گرفتاریهای وحشتناک او در انواع عذابهای جانکاه و طاقت فرسا و جزع و فزع و اعترافات و سخنان حسرت آمیز او نقل شده است تا انشاء الله با تعمّق و تأمّل در این آیات و روایات روح تعبد و بندگی را در خود زنده و با اطلاع از عواقب هولناک گناهان، خود را از این مهلکات نجات و با کسب فضایل و کمالات معنوی به حسرت بی پایان گرفتار نشده و از نعمات الهی در روز رستاخیز و بهشت عدن بهره مند گردیم.

حدیث که دومین منبع پس از قرآن برای استنباط احکام الهی است ، فهمی دقیق را می طلبد. با دانش فقه الحدیث می توانیم این امر را به سامان رساند. برای این کار نیز در دانش فقه الحدیث ، قواعدی را باید به کار برد تا بهتر بتوان به این مقصود برسیم. بی شک با به کار گیری قواعد و مبانی صحیح فقه الحدیث ، می توان فهمی درست از حدیث به دست آورد و احادیث معصومان(ع) را جوابگوی همه ی نیازهای بشر در همه ی زمانها و مکانها دانست؛ از این رو باید در مطالعه و تحلیل سنت، دو عنصر زمان را در نظر گرفت. مکان صدور حدیث و یا محل وقوع عمل معصوم(ع) را نیز باید در نظر گرفت تا بتوان برداشتی صحیح را از سنت به دست آورد؛ مثلا حتی الامکان باید دانست که آیا فلان حدیث یا فعل معصوم(ع) در مدینه، شام، بصره، عراق، خراسان و یا ... از معصم صادر شده است. به عبارت دیگر ، در برخورد با یک حدیث و یا خبری که طبق آن عملی به پیامبر(ص) و یا یکی از امامان معصوم(ع) منتسب شده ، پس از اطمینان از اینکه آن خبر مخالف قرآن نیست ، نخست باید جو صدور آن حدیث یا محل وقوع آن عمل را در نظر بگیریم و بشناسیم. در نظر گرفتناصل توجه به دو عنصر زمان و مکان در مطالعه ی سنت و احادیث ، ما را در فهم و کشف مفهوم واقعی و ارزش تاریخی احادیث و یا عمل به آن کمک بسیار خواهد کرد. این تحقیق توجه به دو عنصر زمان و مکان را به عنوان قاعده ای در فقه الحدیث مطرح کرده است. در این تحقیق ، پس از اثبات اینکه توجه به این دو عنصر می تواند یکی از قواعد مهم در این راستا باشد، به پیشینه توجه به این دو عنصر و ذکر نمونه های آن در روایات اهل بیت(ع) ، و نیز پس از یاد کرد برخی از قائلان به تأثیر زمان و مکان در فهم حدیث بیان شده است. «توجه به مفاهیم واژه ها در عصر صدور»؛ « دگرگونی شرایط، اوضاع و احوال مخاطبان» ؛ « توجه به قرائن حالیه و مقالیه» ؛ « توجه به قطعیات تاریخی ؛ توجه به قطعیات علمی» و « در نظر گرفتن فضای صدور حدیث» از راههایی است که می توان از طریق آنها به چگونگی تأثیر دو عنصر زمان و مکان در فهم حدیث پی برد. در این مقوله ، ضمن بسط مباحث مربوط تا حد امکان ، با بیان راهها ، نمونه های حدیثی نیز برای هریک آورده شده است. از آنجا که « حل تعارض ظاهری بین اخبار» ؛ « بازشناسی احادیث موضوعه(ساختگی)» ؛ « شناخت روایات تقیه ای از غیر تقیه ای» ؛ « شناخت روایات ناسخ از منسوخ» و ... که در جوامع روایی از اهمیت شایانی برخوردار است، در فصل پایانی بخش با ذکر نمونه های حدیثی به این موارد پرداخته شده است. کلید واژگان : حدیث، فقه الحدیث، قواعد فقه الحدیث ، زمان، مکان، فهم حدیث.

رساله حاضر به تبیین مسئولیت انسان از دیدگاه اسلام پرداخته و مسائل ذیل در آن بررسی گردیده است. تبیین مبانی و ریشه های مسئولیت انسان، علت برخورداری انسان از خلقتی ویژه، اهدافی را که خداوند متعال از حلقت بشر مد نظر داشته است، که همه از دیدگاه قرآن، نهج البلاغه و سایر روایات مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. هم چنین نظر به اینکه در عصر حاضر چشم جهانیان بسوی ما دوخته شده است، اهمیت تلاش و ایجاد انگیزه در جامعه، برای تقویت روحیه مسئولیت پذیری افراد در این پژوهش، بسیار محرز و آشکار است. بنابراین سیر منطقی این رساله بدین منوال می باشد که : ابتدا بخش کلیات تحقیق اعم از تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت تحقیق، پیشینه موضوع، سؤالات تحقیق و ... تشکیل شده است سپس مطالب در 7 فصل تقدیم می گردد. در فصل اول مفهوم واژه ی مسئولیت و انسان بیان گردیده و سپس مبانی و ریشه های مسئولیت وی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم به ترابطی که بین دین و پدیده مسئولیت انسان وجود دارد پرداخته شده است. و فصل سوم از سه بخش ترکیب شده است که ابتدا جایگاه مسئولیت انسان در قرآن کریم، و سپس دیدگاه نهج البلاغه در این زمینه و در آخر هم این موضوع از منظر روایات دیگر مورد ارزیابی قرار گرفته است و اما در فصل چهارم مسئولیت های فردی و اجتماعی تبیین شده است. در فصل پنجم جهت گیری مکتب های مادی در رابطه با مسئولیت انسان و تطبیق آن با مکاتب الهی بیان گردیده است و در فصل ششم به معرفی اسوه های درک مسئولیت که انبیاء الهی و ائمه اطهار ( ع) می باشند، پرداخته است. در فصل هفتم هم که متشکل از دو بخش می باشد، ابتدا اهمیت انتقال حس مسئولیت به انسان های غافل بیان گردیده و سپس آثار و برکات همه گیر شدن این حس در جامعه مطرح شده است. و در پایان رساله نیز به نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته می شود. در زمینه ی منابع مطالعاتی این تحقیق هم لازم ذکر است که از نظرات و تألیفات فیلسوفان و نویسندگان شیعه بهره برداری گردیده و از مجموع تحقیق و تفحصی که به عمل آمده، نتایج ذیل حاصل گشته است : - تمام موجودات در خلقت به نوع خود، دارای مسئولیت می باشند. -انسان به لحاظ اینکه غایت آفرینش خداوند است از مسئولیت خطیر و سنگینی برخوردار است. -منظور از امانت الهی که به آسمان ها و زمین وکوه های عالم عرضه گردید و همه از حمل آن سرباز زدند و فقط انسان پذیرفت، همان قابلیت تکامل انسان و پذیرش ولایت الهیه است. -به نظر اندیشمندان شیعه حق و تکلیف دو مقوله ی مرتبط با یکدیگرند یعنی هر حقی و امتیازی موجب پایداری تکلیف و مسئولیتی می گردد. - هیچ تناقضی بین مسئله فقهی وجوب کفایی و مسئولیت مشترک اجتماعی وجود ندارد، بلکه همه ی مسلمانان باید بکوشند که با طرح ریزی دقیق، هر دسته به هر کاری که بهتر از عهده ی آن بر می آید مشغول گردند. -هدف مندی در اندیشه ی دینی به دلیل آنکه مرگ را نقطه آخر نمی داند آرمان ساز و تعهد آور است. اما در مکاتب مادی چون مرگ را پایان راه نمی دانند، هیچ گاه نقطه آخر هدف را به طور شفاف نمی بیند و تا جایی که افق دیدش اجازه می دهد پیش می رود. -در فلسفه های مادی، همه چیز را عاری از هدف و غایت می دانند، اما به انسان که می رسند، برای او مسئولیت و تعهد قائل می شوند چگونه مکتبی که از یک سو همه چیز را ماده می انگارد، از سوی دیگر خود اعتراف به معنویتی به نام مسئولیت انسانی می کند؟ - مکتب اسلام تمام باید و نبایدهایی را که به نام دین به انسان عرضه می کند، در جهت رشد و کمال و پروش استعدادهای اوست. و نتیجه حاصل از این تحقیق اینکه جامعه ی مسئولیت پذیر جامعه ای است که فداکاری، ایثار، اعتماد، امنیت و ... را برای افرادش به ارمغان آورد.

موضوع پژوهش حاضر نگاهی است به جایگاه عقلانیت در اندیشه اسلامی و شمول و گستره ی آن در حوزه ی علوم مختلف : هدف کلی این تحقیق، تبیین همه جانبه جایگاه عقلانیت در اندیشه اسلامی است و اهداف ویژه آن بررسی جایگاه عقل در قرآن و سنت، معذفی دین اسلام به عنوان هویتی عقلانی، آشنا نمودن جامعه دینی به حقیقت تعقل و تفکر و ایجاد انگیزه برای حرکت جامعه به سوی عقلانیت دینی می باشد. همچنین پاسخ گویی به پرسشهای پژوهشگران علاقه مند به کسب شناخت نظری از جایگاه دینی و فراهم سازی بستر مناسب برای پژوهش هایی در زمینه ی نهادینه سازی تفکر و تعقل در جامعه و پاسخ به عقلانیت سکولار به دلیل تبیین های تک بعدی آن از عقلانیت و پاسخ به سؤالاتی در زمینه ترابط عقل و دین از اهداف کاربردی این تحقیق است. این رساله از 9 فصل تشکیل شده است که در فصل اول کلیات تحقیق اعم از تعریف و تبیین موضوع، ضرورت و اهمیت تحقیق و ... می باشد و در فصل دوم مفهوم عقل و فکر و واژه های مرادف و مقابل آن ها بررسی شده و نیز تقسیمات مختلف عقل بیان گردیده است. در فصل سوم اهمیت عقل در قرآن کریم بررسی شده است و در فصل چهارم جایگاه عقل در روایات تبیین گشته است. فصل پنجم این تحقیق به بررسی رابطه عقل و وحی از دیدگاه مذاهب اسلامی و نیز دیدگاه متفکران غربی پرداخته است. فصل ششم مبین فلسفه والایی عقل در اندیشه ی شیعی است. فصل هفتم در جهت آشنایی با حیطه خاص عقل و وحی در اندیشه ی شیعی به بررسی نسبت عقل و وحی و نقش دین در هدایت عقل پرداخته شده است. در فصل هشتم رابطه عقل و علم و محدوده ی دریافت های عقلانی در عرصه فلسفه، اخلاق، فقه و عقاید بیان شده است. و فصل نهم آثار فردی و اجتماعی تفکر و پیامدهای عدم بکارگیری قوه ی عقل بررسی شده است. و در پایان رساله به نتیجه گیری و ارئه پیشنهادات پرداخته شده است. منابع مورد استفاده دراین تحقیق متون اسلامی و تألیفات اندیشمندان شیعی است که با استفاده از روش تحقیق ترکیبی(بنیادی – توصیفی- تحلیلی) صورت گرفته است و از مجموع بررسی های صورت گرفته نتایج ذیل حاصل شد : - قرآن کریم با دعوت مکرر مخاطبان خود به اندیشیدن و بشارت به عاقلان و ستایش صاحبان خرد اهمیت ویژه ای برای عقل قائل است. -عقل در روایات اسلامی به عنوان اولین و محبوبترین مخلوق، ارزش و شرافت خاصی دارد. -در اندیشه شیعی ارتباطی دو سویه بین عقل و وحی وجود دارد. -متفکران غربی با اصالت دادن به عقل جامعه انسانی را از وحی محروم نموده اند. -رابطه ی عقل و علم اجتناب ناپذیر است اما محدوده ی عملکرد عقل در حوزه های مختلف علوم متفاوت است. -عقل در فلسفه، مبدا شناخت و معرفت است، اما در حوزه ی عرفان شمول و گستره ی آن محدودتر است و در علم اخلاق عقل را میزان قبول اعمال و تفکر را برتر از عبادت برشمردند. عقل در فقه گاه به عنوان منبعی مستقل از کتاب و سنت محسوب می گردد و گاه به فقیه کمک می کند تا حکم شرعی را از قرآن و سنت استنتاج کند. گرچه عقل در قلمرو عقاید اهمیت ویژه ای دارد به دلیل محدودیت هایی که دارد از درک ذات خداوند متعال و درک کنه مرگ و معاد ناتوان است. نتیجه ی حاصل از بخش پایانی اینکه، جامعه عقلانی جامعه ای است که در آن عدالت ، ایثار، فداکاری و سایر اخلاق حسنه حاکم باشد. واژگان کلیدی این تحقیق نیز عقل، فکر، شیعه و دین می باشد.

این نوشته به موضوع « استغفار» از منظر قرآن و احادیث معصومینعلیهم السلام پرداخته است. استغفاردر لغت، از ماده « غفر» به معنی پوشاندن و مستور کردن است وآن چه که انسان را از پلیدی و آلودگی مصون می دارد و دراصطلاح، به معنی طلب غفران نمودن با زبان و عمل است. معنی لغوی آن به روشنی با توبه متفاوت است، چه این که، توبه، رجوع باطنی و استغفار بازگشت عملی و درخواست عفو و بخشش است. بنابراین در مواردی که استغفار به جای توبه، به کار رفته یا از آن روست که استغفار نشانگر توبه و گونه ای از اظهار آن است و یا از آن روست که پس از ندامت کامل و رجوع به خدا، انسان طلب عفو و بخشش می کند، پس استغفار نتیجه توبه است. مطالعه این تحقیق، با آگاهی از شرایط و آداب استغفار، چگونگی استغفار و فرصت های خاص برای استغفار را، به انسان یادآوری می کند و با آشنایی با اسباب آمرزش الهی، راه استغفار را برای او هموار تر می گرداند و کناره گیری از موانع قبولی استغفار را به وی گوشزد می کند. و با بررسی پیامد های فراوان گناه، انگیزه ترک گناه، و با مطالعه آثار و برکات استغفار، شوق روی آوردن به استغفار را، در انسان ایجاد می کند. ظاهر آیات و روایات نشان می دهد که هیچ کس از توبه و استغفار مستثنی نشده است. نه تنها گنه کاران ، بلکه مؤمنان و حتی ائمه علیهم السلام و انبیاء نیز مأمور به استغفارند. البته توبه و استغفار، با توجه به درجات ایمان افراد، متفاوت است. در حقیقت،استغفار برای معصوم، برای این است که گناه به حریم روحش نزدیک نشود و برای غیر معصوم، از بین بردن گناهان است. از روایات، استفاده می شود: که امام علیه السلام در هر عصر و زمانی همچون پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم ، خود را موظف می بیند که برای گناه شیعیانش استغفار کند. از این رو قرآن راه دست یافتن به آمرزش و پذیرفته شدن توبه را، در این می بیند که بعد از توبه واستغفار، از امام عصر خود، بخواهند که برای آنان استغفار کند تا زودتر به آمرزش خدای خویش دست یابند. مهم ترین واژه های کلیدی تحقیق حاضر، عبارتند از: استغفار، مغفرت، غفران، غفار، غفور، توبه، إنابه، ندامت، عفو

رساله حاضر با عنوان " ویژگیهای شهروند از دیدگاه آیات و روایات" می باشد به بررسی ویژگیهای رفتاری شهروندان، متناسب با جامعه اسلامی که در آن زندگی می کنیم، می پردازد. این رساله در دو بخش تدوین شده که در بخش اول به ارتباطات اجتماعی میان شهروندان پرداخته و سعی شده که شهروندان را با حقوق و وظایف خود در روابط با همسایگان برادران دینی، دوستان، اقلیتهای مذهبی و ... آشنا ساخته و نیز حقوقی که ادای آنها بر شهروندان لازم است را به ایشان معرفی می کند و نیز در مورد مسائلی از قبیل انفاق و قرض الحسنه بحثهایی داشته ایم. در بخش دوم به بهداشت شهروندان اشاره شده است به طوریکه سفارشات اسلام در مورد کسب روزی حلال ( بهداشت معنوی و تغذیه)، بهداشت در خوراک، بهداشت فردی واجتماعی و ... بحث شده است. بخش سوم با نام شهروند و محیط زیست به معرفی جایگاه طبیعت در تعالیم اسلامی پرداخته و سپس به حفظ محیط زیست با درخت کاری توصیه می کند و نیز شهروندان را به درخت کاری تشویق کرده و پاداش معنوی آن را بیان می کند و عوارض قطع درختنان و تخریب چنگل ها را بر شمرده و به ارزش آب و جایگاه آن در فرهنگ اسلامی اشاره می کند. در بخش چهارم به سیاستهای اسلام در باب اقتصاد، بیت المال، قانون و آبادانی شهرها، به طور اجمالی و با توجه به محدودیتهایی که در این رساله موجود است اشاره هایی داریم. در فصل اول این بخش به جایگاه اقتصاد در زندگی شهروندان با توجه به تعالیم اسلامی پرداخته ایم سپس رباخواری را به عنوان آفتی برای اقتصاد معرفی کرده و نمونه هایی از عذاب برزخی رباخوار را در این فصل آورده ایم در فصل دوم به تکالیف شهروندان در قبال بیت المال و نیز وظایف مسئولین اشاره داشته ایم از دیدگاه امام علی ( ع) درباره بیت المال از منظر نهج البلاعه استفاده کردیم در فصل سوم اهمیت نظم و برنامه ریزی در اسلام و رعایت قانون را بر شهروندان یادآور شده ایم و در فصل چهارم دیدگاه اسلام در مورد عمران و آبادانی شهرها را بررسی کرده و به بعضی ازاصول خانه سازی در اسلام اشاره داشته ایم.

ریشه پیروی از هوی به انتخاب خود انسان برمی گردد که انتخاب او، آثار اعتقادی – اخلاقی بسیار دارد ولی انسان می تواند با طی مراحلی، از آن دوری جوید. هدف از این تحقیق شناساندن هوی و ایجاد احساس ضرورت ترک آن تا اینکه مخاطب خود مایل به دانستن چگونگی مراحل رهایی آن باشد. بنابراین می توان گفت که انسان می تواند با اختیار و انتخاب خود به قرب الی الله برسد و یا به هلاکت و بدبختی و چنانچه انسان سعادت را برگزیند باید با اراده ی مستحکم و توکل به خدا تلاش مضاعف در این راه را انجام دهد تا به هدف خود برسد و ما برآنیم تا در این رساله با مطرح کردن مباحثی چون: هوی و پرستش در لغت و اصطلاح، ریشه یابی آن و نمودهای آن در وجود فرد و دادن راه حل، به فرد آگاهی لازم برای درست انتخاب کردن را بدهیم؛ به این امید که موفق شده باشیم. «هوی» در لغت به معنای سقوط است؛ عده ای بیان کرده اند که این واژه به معنای میل و دوست داشتن نیز هست بنابراین اگر هوی را به معنای میل بگیریم بستگی به متعلَّق آن دارد، اگر متعلَّق به امور عالی و الهی باشد انسان را به کمال می رساند و اگر متعلَّق آن امور پست دنیوی باشد انسان را به سقوط و هلاکت می کشاند. پرستش ( عبادت) به معنای اطاعت است. و هوی پرستی یعنی اطاعت از امور پست مادی یعنی اتباع الهوی و به عبارت دیگر به معنای پیروی کردن از هوای نفس است. حال که منظور از هوی پرستی روشن شد باید بدانیم که در وجود هر انسانی دو جنبه مادی و الهی است که اگر انسان تمام توجه خود را به امور پست دنیوی معطوف دارد، شیطان نیز اعمال او را زینت می دهد و همین علت احاطه هوای نفس بر تمام فکر و ذهن و در یک کلام وجود انسان می شود، در این موقع است که آثار آن در تمام ابعاد زندگی انسان پدیدار می شود. 1) غفلت از خدا 2) غفلت از معاد 3) مقاومت در برابر پیامبران 4) انحراف و ارتداد از ولایت آثار پیروی از هوای نفس در اخلاقیات: 1) اساس تمام رنجهاست 2) دنیا پرستی 3) شهوت رانی و در بحث آخر به این موضوع می پردازیم که چه انگیزه هایی به انسان می تواند کمک کند تا در راه ترک هواپرستی گام بردارد؛ چون: توجه به صفات باری تعالی، فطرت قدردانی در وجود آدمی، توجه به اینکه هیچ معبودی جز خدای متعال نمی تواند ضرر و یا نفعی برای انسان داشته باشد، تلاش برای دست یابی به سعادت، دست یابی به بهشت، ترس از جهنم، از بین بردن جهل و علم به ... . و در انتها به مراحل ترک هوای نفس قدم می گذاریم: پیشگیری و پاکسازی و در امر پاکسازی می بایست دو مرحله اساسی را طی کنیم: الف) مرحله علمی که باید از ایمان به خدا و محبت به اولیاء او، ایمان به معاد، توکل، علم و عقل سود جست. ب) مرحله عملی که در این مرحله باید به تمرین، انتخاب همنشین مناسب، برنامه عملی خودسازی ( مشارطه – مراقبه – محاسبه – معاقبه)، عبادت خالصانه، استفاده از وسایل تربیتی ، ایجاد اعتدال در امیال و خواهشها، سعی در حل مشکلات دیگران و ... بپردازیم. برای تدوین این نوشتار از منابع مختلف؛ کتابهای اخلاقی ، تفسیری، روایی، لغوی و شعر و حکایات بهره گرفته ایم. همچنین سعی شده است از نرم افزارهای جامع الاحادیث و جامع التفاسیر استفاده شود.

اطاعت به معنای پیروی شخص از اوامر و نواهی مافوق خود است. بندگی نیز همان حقیقت عبودیت است. عبد به کسی گفته می شود که تعلق به مولی و صاحب خود دارد و اراده اش تابع اراده او است. عبودیت نهایت اوج تکامل یک انسان و قرب او به خداست به همین دلیل است که خداوند غرض از خلقت انسان را « عبودیت» معرفی می نماید. اطاعت را می توان به دو قسم تقسیم کرد اطاعت الهی اطاعت غیر الهی که اطاعت الهی شامل اطاعت خدا و پیامبر ( ص) و اهل بیت ( ع) می باشد اطاعت از رهبر و عالمان دینی و پدر و مادر نیز در صورتی که در راستای اطاعت الهی باشد اطاعت الهی محسوب می شود و اطاعت از ظالمان نیز اطاعت غیر الهی است که باید از آن پرهیز کرد. اطاعت و بندگی خداوند دارای آثار و پیامدهایی است از قبیل بصیرت و روشن بینی، کثرت رزق و ... . آفات و موانعی نیز اطاعت و بنگی خدا را تهدید می کنند مانند جهل، هوای نفس، ریا و ... . عوامل مؤثری در راه اطاعت و بندگی خداوند وجود ارد که از تقوا، تواضع و خودشناسی می توان نام برد. بحث اطاعت از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گستره وسیعی دارد چنانکه بسیاری از آیات و روایات به این بحث پرداخته اند. سعی ما در این تحقیق نیز بیان اهمیت و اطاعت و بندگی از دیدگاه آیات و روایات است که این بحث را در سه بخش تنظیم کرده ایم. بخش اول: که به تبیین بحث اطاعت و بندگی می پردازد و شامل دو فصل مفهوم اطاعت و بندگی و اقسام اطاعت است. بخش دوم: شامل سه فصل آثار اطاعت و بندگی، آفات و موانع بندگی و عوامل مؤثر در اطاعت و بندگی است. بخش سوم: شامل بررسی عوامل و راهکارها می باشد.