جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تکرار واژه و جا به جایی آن در ساختار متن، یکی از عواملی است که موجب غرابت بخشیدن به زبان شعری یک شاعر می ‌گردد. یکی از عوامل تشخص زبان شعری حسین منزوی نیز «تکرار واژه» در غزلیات اوست. «تکرار واژه» در غزلیات حسین منزوی افزون بر این که مربوط به شیوه بیان اوست و توجه خواننده را از محتوای گزاره ‌ای پیام به خود پیام معطوف می ‌گرداند، در عین حال برای تحت تاثیر قرار دادن ساختار معنایی غزلیات او نیز به کار گرفته شده است. بدین گونه که منزوی، در کنار تکرار واژه، عناصر ادبی و هنری دیگر نظیر تقابل، ایهام، تناسب معنوی و ... را هم به کار برده است. در این پژوهش، مقوله «تکرار واژه»، که منزوی برای برجسته نمودن زبان شعر خویش از این شگرد، بهره جسته، مورد بررسی و مداقه قرار گرفته است.

بر طبق روان‌ شناسی تحلیلی یونگ، روان انسان تشکیل ‌یافته از سیستم‌ های روانی است که به «کهن ‌الگو»(archetype)  و نمونه مثالی شهرت یافته ‌اند. این پژوهش بر آن است تا کهن‌ الگوی سایه را به ‌منزله مهمترین و بارزترین کهن ‌الگویی که در اشعار شاعر بزرگ معاصر، مهدی اخوان ثالث، بازتاب یافته است بررسی و تحلیل کند. از آن‌ جا که کهن ‌الگوی سایه در شخصیت انسان دارای کارکردهایی است که مربوط به جنبه منفی شخصیت انسان می ‌شود، در این پژوهش سعی شده است تا افزون بر کارکردهای منفی سایه، به کارکردهای مثبت آن نیز توجه شود و بازتاب آنها در اشعار و زندگی شاعر بررسی شود. چون یونگ «نمادها» را شکل آشکار کهن ‌الگوهای پنهان و رویاهای عمیق دانسته است و آفرینش‌ های هنری و ادبی را زمینه‌ های بازیابی و تجلی آنها می ‌داند، کهن ‌الگوی سایه در اشعار اخوان در ‌قالب شخصیت‌ های نمادین منفی نیز ظهور پیدا کرده ‌اند؛ «شغاد»، «دقیانوس»، «اسکندر»، «زن جغد»، و «جادو» نمونه‌ هایی از این مواردند.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

استاد محمدرضا شفیعی کدکنی، محقق، منتقد و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی، از شاعران موفق و صاحب سبک نسل دوم شعر نیمایی به حساب می آید. او تاکنون با انتشار 12 دفتر شعری که در قالب دو مجموعه آیینه ای برای صداها و هزاره دوم آهوی کوهی به چاپ رسانده، برگی از دفتر قطور شعر معاصر را به خود اختصاص داده است. این پژوهش میزان اثرپذیری اشعار شفیعی را از آثار قدما مورد بررسی قرار داده است. برخی از منتقدان معتقدند که شفیعی بیشتر شعرساز ماهری است تا یک شاعر، چراکه اشعار او از مضامین، ترکیبات، واژگان و صور خیال تکراری و قدمایی پر است. یافته های تحقیق بیانگر این واقعیت است که هرچند رگه های ژرفی از سروده های بزرگانی چون حافظ، مولانا، سعدی، رودکی و ... و نیز نشانه هایی از شعر شاعران معاصر همانند اخوان ثالث، شاملو و ... در اشعار او دیده می شود، اما خلاقیت شفیعی در این بین نقشی مضاعف عمل کرده، چنان که او را از ورطه تقلید صرف رهانیده است و این انتقاد جز در مواردی نادر بر قامت اشعار او راست نمی آید.