جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تشبیه و تمثیل و به عبارت دقیق‌تر بیانات تصویری قرآن، از موضوعاتی است که از دیرباز مورد توجه دانشمندان و پژوهشگران اسلامی و قرآنی بوده است. منتها در این تحقیق از بعد دیگری که تاکنون مورد توجه نبوده است، بررسی می شود و آن خاستگاه آنهاست. پنهان نیست که غرض از مصورسازی و ممثل سازی مطالب، آسان سازی مطالب پنهان و پیچیده و اثر‌گذاری افزون‌تر بر مخاطبان است؛ به همین رو، مطالب در قابل مثال‌ها و نمونه های آشنای مخاطبان ریخته می‌شود. در این پژوهش کوشش می شود، آن سابقه های تاریخی و فرهنگی که با تکیه بر آنها به ممثل سازی و مصورسازی مطالب قرآنی اهتمام شده است، شناسایی و معرفی گردد. بررسی‌ها در این تحقیق نشان می‌دهد، تمثیلات و تشبیهات قرآنی بر سابقه‌های تاریخی و تمدنی و فرهنگی و مختصات جغرافیایی و بازرگانی عرب حجاز عصر پیامبر اسلام(ص) متکی و مبتنی است. البته، این اتکا و ابتنا بر تاریخ و فرهنگ و تمدن قومی عرب فقط برای آسان سازی مفاهیم قرآنی است و هرگز به معنای تأیید اباطیل و خرافات آنان نیست و هیچ منافاتی هم با جهانی و جاودانی هدایت-های قرآنی ندارد.

موضوع رساله حاضر سیره حکومتی پیامبر اسلام? درمواجهه با اهل کتاب وبه طور عمده یهودیان ونصرانیان است. پس از بیان مسأله، ضرورت وپیشینه تحقیق؛به تعریف لغوی واصطلاحی واژگان مرتبط شده است .دربرخورد با کفار غیر حربی?اهل ذمّه? رفتار وتعاملی بر اساس آیات «انک لعلی خلق عظیم» و«رحمه للعالمین» به کار رفته وآیات وروایات مرتبط بررسی شده است. از سوی دیگر دربرخورد با کفار حربی که با مسلمین سر جنگ دارند، برای اجرای عدالت بر اساس «اشداء علی الکفار»رفتار شده وبرای شناخت بیشتر جرمهای آنان، آیات وروایات مرتبط بررسی شده است.درگام بعد به پراکندگی اهل کتاب درجهان پیش از اسلام پرداخته وسپس پیشینه جغرافیایی وتاریخی آنان به ویژه علل مهاجرت اهل کتاب به حجاز، اتحاد واختلافات آنان با یکدیگر را، مورد بررسی قرار داده است. سپس به بیان وبررسی معاهدات وپیمانهای رسول خدا ? با اهل کتاب می‌پردازد. ودربرخی موارد به پیمان شکنی آنان پرداخته وکیفیت برخورد آن حضرت?ص? با آنان را بیانمی‌کند. درپی این بحث اهداف، آثار ونتایج این قراردادها، مورد بررسی قرار می‌گیرد.آنگاه سیره قضایی رسول خدا ?، جایگاه قضایی وحقوق شهر وندی اهل کتاب درجامعه مسلمین، قضاوت پیامبر? بر مبنای عدل وداد دراختلافات آنان، واگذاری قضاوت به دیگران ویا خود آنان را تبیین نموده است. علاوه بر این، موضوعاتی همچون : چگونگی روابط اقتصادی رسول الله? با اهل کتاب؛دادن هدیه وقرض، معامله وتجارت آزاد اهل کتاب ذمّی با مسلمین، کیفیت وکمیت دریافت جزیه وخراج از آنان؛چگونگی تعامل آن حضرت? با اهل کتاب حربی، زنان، فرزندان، منازل، مزارع واموال آنان؛توجّه خاص به سیره نظامی رسول خدا?، اصول سیاست خارجی آن حضرت? با اهل کتاب؛از اهم مطالب این رساله است.

این تحقیق به بررسی واژه ی آیه در قرآن با شیوه معناشناسی تاریخی و معناشناسی توصیفی پرداخته است.در معناشناسی تاریخی به دو عنصر «معنا و مدلول اصلی آیه » و «تطوّرات معنایی آن در دوره‌های مختلف» توجه شده است. با بررسی استعمال آیه در معنا شناسی تاریخی در می یابیم که این واژه دارای منشأ غیر عربی است و معنای بقایای منزلگه یار غالب وجه معنایی در دوره ی جاهلی تشکیل می دهد و معانی دیگری از جمله قصه و رساله، خشم و هیبت، علم و رأیت، نشانه امر غیر مادی، جماعت نیز کاربرد داشته است.در دوره ی قرآنی این واژه تطور چشم گیری داشته اما در دوره های بعد شاهد کم رنگ شدن و عدم استعمال بعضی معانی دوره ی جاهلیت از جمله بقایای منزلگه یار و خشم و هیبت و علم و رایت می باشیم.در معناشناسی توصیفی، معنای این واژه‌ها با در نظر گرفتن کلمات مترادف، مجاورها و مفاهیم نسبت داده شده به آنها بررسی شده و نسبت معنای این واژه‌ها با کلمات دیگر قرآن بیان شده است.در این روش ما وجوهی از جمله نشانه قدرت خدا، فراز هایی از قرآن، نشانه قدرت انسان در طبیعت، معجزه و عبرت مشاهده می کنیم و طبق قائده ی جانشینی به مترادف هایی از جمله ذکر، کتاب الله، حکمت، هدی، ما انزل الی الرسول، قرآن، سلطان، بینه و ... دست می یابیم.با بررسی معنا و مفهوم آیه در آیه ی نسخ به معنایی متفاوت از بقیه وجوه پی می بریم ، طبق سیاق در این آیه به نسخ قبله در شریعت یهود اشاره شده است.واژگان کلیدی: آیه، معنا شناسی، معنا شناسی تاریخی، معنا شناسی توصیفی، فراز هایی از قرآن، نشانه قدرت خدا، معجزه، نسخ

یکی از موضوعات مطرح در زمینه قرآن فلسفه نسخ های قرآنی است. سوال اصلی مطرح در این تحقیق این است که به چه علت نسخ رخ می دهد؟ یکی از خصوصیات شریعت اسلام را می توان سهله و سمحه بودن آن دانست. دین اسلام با عقل و فطرت بشری مطابق است، عقل و فطرت مخالف سختی احکام است. تشریع احکام در اسلام نیز بر این اساس است. نسخ احکام یکی از راه هایی بوده که سبب سهله و سمحه بودن شریعت شده است و سختی های احکامیکه مردم وضع کردند از میان برداشته است. در سایر شرایع نیز هدف اصلی انبیاء بازگشت به فطرت و ایجاد تعقل در مردم بوده است، اما با انحرافات و بدعت هایی که بشر در شریعت خود ایجاد می کردند، دین از مسیر حقیقی خود منحرف می شد.بنابر اینشریعت های جدید می آمدند و با نسخ بدعت ها و انحرافات دین را به مسیر اصلی خود بازگرداند. همچنین نیازهای مردم طبق زمان و مکان متفاوت می شد. یکی از علل نسخ همین بود که حکمی در یک زمان مناسب و در زمانی دیگر غیر قابل عمل بود.یکی از خصوصیات دیگر شریعت اسلام را می توان انعطاف پذیری احکام آن دانست. یکی از مصادیق انعطاف پذیری نسخ در احکام است که مطابق با شرایط زمان، مکان و تابع عقل و فطرت است و در صورتی که حکمی مخالف با این موارد باشد، آن حکم را می توان غیر قابل عمل دانست. با بررسی هایی که در این پژوهش صورت گرفت، روشن شد تغییر احکام و سنن از سوی قرآن به دو علت بوده است: یکی از میان برداشتن سنت های باطلی که در عصر جاهلی رواج یافته بود و مخالف عقل و فطرت انسان بود. فلسفه دیگر نسخ مطابقت احکام با شرایط و مقتضیات عصری بود. بر این اساس پژوهش در چهار فصل نگارش شده است. در فصل اول به عنوان کلیات به بیان مسأله، پیشینه، سوالات و فرضیات تحقیق پرداخته شده است. در ادامه فصل تعریف اصطلاحاتی را که مرتبط با موضوع است، آورده ایم. از جمله آن تعریف نسخ، انواع نسخ، رابطه احکام از جمله احکام حکومتی، احکام اولیه، ثانویه، ثابت و متغیر با نسخ است. در نهایت به بیان فلسفه نسخ پرداخته ایم. در فصل دوم بر اساس فلسفه های نسخ، ابتدا به بررسی فلسفه نسخ سنت های باطلی می پردازیم که در عصر جاهلی وجود داشت و توسط اسلام نسخ گردید. در این فصل روشن گردید که هدف اسلام از نسخ از میان برداشتن این سنت های باطل و بازگرداندن مردم به اصل فطرت خود بوده است. با توجه به فلسفه دیگر نسخ فصل سوم را به بررسی مواردی پرداختیم که با شرایط و متضیات عصر ناسازگار بودند و ضرورت تغییر آن ها وجود داشت.همچنین به علت این که نسخ های قرآنی اعم از درون دینی و میان دینی است، در فصل چهارم به این موضوع پرداختیم. در ابتدا فلسفه نسخ میان دینی را بیان کردیم و سپس مقارنه ای میان فلسفه نسخ میان دینی و درون دینی انجام گردید.با بررسی نسخ میان دینی و درون دینی روشن می شود که تفاوتی میان فلسفه نسخ آن دو وجود ندارد و هر دو یکی است. اگرچه در مطاوی کتب علوم قرآن و تفسیر و نیز کتب اصول فقه و فقه به طور گذرا از فلسفه نسخ به طور کلی یا نسخ های قرآنی سخن رفته است؛ اما هرگز به طور مفصّل و مستقل هیچ اثری به چشم نمی خورد. بنابر این هدف از این پژوهش این بود که با مراجعه به کتب علوم قرآنی و اصول فقه و تفاسیر این مبحث به طور گسترده بررسی شود.

فحشاء و مصادیق آن از پلید ترین و زشت ترین گناهان است و از عوامل مهم فساد اخلاقی و تباهی اجتماع و از هم پاشیدگی نظام خانه و خانواده است به همین علت در تمامی ادیان و حتی در اکثر اقوام و ملل برای مرتکبان فحشاء مجازات تعیین کرده اند . مجازات در دوره جاهلیت برای زانی تبعید از محل سکونت و برای زانیه زندان در منزل بود.کیفر در عهدین برای زنا کار قتل وبرای زانیه سنگسار بود. قرآن کریم در آیات مکی برای مرتکبان اعمال منافی عفت عذاب اخروی و در آیات مدنی عذاب دنیوی معیین کرده است،مفهوم واژه فحشاء ، فاحشه معنای آن مطلق زشتی است که طواف برهنه حول خانه خدا ، زنای آشکار و پنهان ، ازدواج فرزندان با همسران پدران ، ازدواج با دو خواهر در یک زمان ، لواط و مساحقه از مصادیق بارز آن هستند .

موضوع این پایان نامه درآمدی بر حدیث پژوهی و چکیده پایان نامه های حدیثی است و مباحث آن ‌‌در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول درآمدی بر حدیث پژوهی نام دارد که در دو فصل آن موضوعات روش پژوهش و مرجع شناسی حدیثی مورد بحث قرار گرفته است. در بخش دوم به چکیده پایان نامه های حدیثی و نگاهی کلی به پایان نامه ها اختصاص دارد.

یکی از منابع و مستندات معناشناسی لغت قرآن اشعار شاعران جاهلی و اسلامی عصر نزول قرآن بوده است که مفسران در معناشناسی لغات قرآن به آنها مراجعه کرده اند. از مهمترین تفاسیری که به طور برجسته ای در بیان معانی لغات قرآن به اشعار صدر اسلامی استناد کرده تفسیر وزین مجمع البیان شیخ طبرسی است. در این پایان نامه به استخراج تنظیم ترجمه و بررسی شواهد شعری در لغت شناسی تفسیر مجمع البیان پرداخته شده است که مطالب آن در سه فصل به شرح زیر آمده است: در فصل اول حوال شیخ طبرسی اساتید، شاگردان و تالیفات او تفسیر مجمع البیان اسلوب تنظیم و جایگاه آن در میان تفاسیر اسلامی بررسی و روش تحقیق این پایان نامه معرفی شده است. در فصل دوم که بخش اصلی پایان نامه می باشد 650 لغت قرآنی که در تفسیر مجمع البیان در معناشناسی آنها به اشعار عربی استناد شده براساس ترتیب الفبا به همراه آیات مربوطه استخراج و تنظیم اشعار مربوطه به همراه ترجمه آنها آورده شده و معنای تفسیری هر لغت و آیه ذکر شده است. در فصل سوم اسامی حدود 200 شاعر جاهلی و صدر اسلام که در لغت شناسی مجمع البیان به اشعار آنها استناد شده براساس ترتیب الفبا مرتب شده اجمال زندگی آنها و موضوعاتی که پیرامون آنها شعر سروده اند آورده شده است.

چکیده ندارد.