جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق برآنیم تا تفسیری تطبیقی از سوره فاطر با توجه به روایات موجود فریقین در ذیل آیات ارائه دهیم و هدف از آن، روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین دو گروه می‌باشد تا معین گردد کدامین مذهب به مباحث معارف تفسیری، بیشتر پرداخته است .برای این کار، علاوه بر منابع مهم فریقین در تفسیر، چه تفاسیر اجتهادی و چه تفاسیر روایی، بیشترین بهره را از تفسیر نورالثقلین در روایات شیعه و تفسیر الدرالمنثور در روایات اهل سنت برده‌ایم. همچنین از بسیاری کتب دیگر که ما را در ارائۀ هر چه بهتر بحث یاری می‌کردند استفاده شده است.تحقیق مورد بحث شامل پنج فصل می‌باشد که فصل اول بیانگر کلیات مورد بحث در تحقیق است، در فصل دوم که بحث اصلی ما می‌باشد، پس از بیان مفاد ظاهری مستفاد از تفاسیر اجتهادی، به تفسیر روایی آیات پرداخته شده و سپس مقایسه‏ای دو سویه بین مفاد ظاهری و روایی از یک سو و بین روایات نورالثقلین و الدرالمنثور از سوی دیگر داشته‏ایم که در این مقایسه وجوه اشتراک و افتراق را نمایان کرده‏ایم و مشخص گردیده که چه اختلافاتی بین تفاسیر شیعه و اهل سنت وجود دارد، هرچند اشتراکات بین این دو گروه در این قسمت از آیات بسیار است، فصل سوم کار گونه‌شناسی روایات را بر عهده دارد تا روشن گردد که آیا تمام گونه های روایی در نورالثقلین و الدرالمنثور وجود دارد یا نه؟ و کدام گونۀ روایی بیشترین مورد را به خود اختصاص داده است و نیز روایات کدام گروه به مباحث تفسیری و معرفتی بیشتر اشاره کرده است، هر چند در مجموع می‌توان گفت که بیشتر روایات اهل سنت حتی مواردی که به عنوان روایت تفسیری مشخص شده به ترجمۀ لغوی کلمات و یا جملات پرداخته‌اند، در فصل چهارم آسیب‌های سندی موجود در روایات ـ روایات شیعی و روایاتی که اهل سنت از پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) نقل نموده‌اند ـ شناسایی شده و سعی بر این بوده تا آسیب‌ها به نوعی برطرف گردد، و در انتها آموزه‌های هدایتی که از این آیات به دست می‌آید بیان شده است، معارفی که بیشتر دربارۀ مسائل اعتقادی از جمله توحید و معاد می‌باشد.

انذار روش تربیتی پربسآمدی در گفتار و رفتار امیرمونان است. ایشان برای تربیت و هدایت انسان ها و رساندن فرد و جامعه به سعادت و کمال به مردم هشدار و آنان را از عواقب اعمالشان بیم داده اند. برخی انذار های حضرت امیر در حوزه سیاست و فرمان های حکومتی و نامه به کارگزاران است. برخی تربیتی اند مانند نامه به فرزندشان و یا اخلاقی مانند هشدارهای مکررشان به رعایت تقوای الهی. با طبقه بندی انذارها بدست می آید که شرایط محیطی متفاوتی که حضرت با آن روبرو بوده موجب شده تا ایشان از گونه های مختلفی مانند توبیخ افراد انذار عملی تحریک عواطف و هیجانات مثبت و منفی استفاده کنند. ایشان دردها آزمایش ها و فتنه هایی را که جامعه به آن مبتلا بوده و نیز درجات مختلف مخاطبین را در نظر می گرفته اند. پیامد هر یک از گونه های گفتاری انذاری حضرت در ساحت های شناختی احساسی رفتاری و اجتماعی انسان جلوه می کند و موجب ایجاد بینش تعمیق و تقویت باورها و نیز تغییر و اصلاح نگرش پیشگیری و بازدارندگی می شود.

آدمی از ابتدای خلقت خویش در صدد دست‌یابی به کمال و سعادت ابدی بوده و بدین منظور، روش‌های مختلفی را آزموده است. ارسیدن انسان به سعادت ابدی فرا روی او قرار داده است و مدعی است کامل‌ترین و دقیق‌ترین قوانین را برای تمام بشریت و در تمام زمان‌ها در بر دارد.یکی از این روش‌ها، داشتن اعتدال در تمامی جوانب زندگی است که هر انسانی با داشتن ملاک‌هایی، می‌تواند به یک اعتدال و سلامت حداقلی که مورد نظر این نوشتار است، دست یافته و ابدیت خویش را تضمین نماید. در این پایان نامه، این معیارها که قرآن برای یک انسان معتدل ارائه داده است، در سه بخش آورده شده‌اند:ملاک‌های نگرشی و اعتقادی که مربوط به باورهای یک انسان معتدل است؛ خداباوری، نگرش جامع به هستی و اعتقاد به هدفمندی زندگی از جمله این معیارهاست. ملاک‌های رفتار اجتماعی که به ارتباطات یک انسان معتدل با مردم و محیط اطراف اشاره دارد؛ تعهد، مسئولیت پذیری و انصاف از این نوع ملاک‌هاست. و ملاک‌های رفتار فردی و ارزشی که بیانگر اخلاق و روحیات یک انسان سالم می‌باشد؛ حق‌طلبی، متفکر بودن و هشدار شناسی در زمره این ویژگی‌هاست.در پایان نیز چنین نتیجه‌گیری شده که این ملاک‌ها فقط برای دینداران نیست، بلکه برای تمام انسان‌‌هاست و قابل دسترسی و کاربردی می‌باشند و انسانی با چنین معیارهایی قابل تحقق است، همچنان که در طول تاریخ انسان‌هایی از این دست آمده و رفته‌اند.دیان تحریف شده الهی و مکاتب گوناگون و البته ناقص بشری، راه‌های متفاوتی را پیش روی او نهاده‌اند. قرآن کریم نیز به عنوان یک کتاب وحیانی و انسان‌ساز، روش‌هایی را برای

موضوع هدایتگری و نحوه صحیح هدایت یافتگی از موضوعاتی است که اهمیت پرداختن به آن را می‌توان جزء بدیهیات دانست زیرا انسان که به قوه عاقله از حیوانات متمایز می‌گردد جز با هدایت یافتن نمی‌توان از این نیرو استفاده درستی بنماید و در واقع تمایز خود را از سایر حیوانات نمایان سازد. در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه‌ای و با راهکار تحلیل محتوا احادیث امام علی (علیه السلام) (که تبعیت از ایشان برای رسیدن به هدایت واقعی مورد تاکید پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بوده است) برای یافتن انواع روش‌های هدایتگری مورد بررسی قرار گرفت. در ضمن با توجه به تعریف مدیریت و انطباق آن با انواع روش‌های هدایتگری یکی از مهم‌ترین راهکارهای عملی شدن هدایت، نهادینه نمودن تقوا در وجود انسان تشخیص داده شد که با تحقق آن و بدون نیاز به نیروی کنترل‌کننده بیرونی، هر گونه خطا و معصیت قابل جلوگیری خواهد بود. در ادامه با توجه به مضامین جملات و سیره عملی امیرالمومنین (علیه السلام) اصول و روش‌های هدایتگری گوناگونی علاوه بر روش‌های مبتنی بر اصل فوق استنباط گردید که از جمله مهم‌ترین این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود: انطباق با قرآن، پیامبر و اهل بیت (علیهم السلام), عاقبت گرایی, حق مداری, انطباق ظاهر و باطن, آمادگی برای مرگ, عمل گرایی, هدف گیری صحیح, اصلح گزینی, روش زمان‌شناسی, فتنه گریزی, نهادینه نمودن دیدگاه توحیدی با استدلال‌های ساده فطری, اخلاص, روش خودشناسی, اصلاح نیت, تفکر با بصیرت, عمل عقلانی, اولویت‌گذاری, محاسبه نفس, تنظیم قوای باطنی, تذکر, دید ابزاری به مادیات, توکل, ابتلا, شکرگزاری عملی, رقابت در کسب فضایل, قصر أمل, دنیا گریزی, دوری از تفرقه, اسراف گریزی, توجه به کرامت انسان, تغافل, تناسب رفتاری, تجربه محوری, زمان‌شناسی, بلندهمتی, قاطعیت در اجرای فرامین خدای سبحان و ... .

«همسایگی» یکی از مناسباتِ فراگیر اجتماعی است. از این رو شایسته است در تنظیم اخلاق و رفتار ها و نیز در انتخاب سبک زندگی، مورد توجّه قرار بگیرد. چرا که نوع تعاملات همسایگان با یکدیگر، چهارچوب اخلاقی افراد و خانواده ها را تحت تأثیر خود قرار می دهد.در جهان معاصر، وضعیتِ شهر نشینی جدید، بسیاری از مولّفه های نظام همسایگی سُنّتی را به هم ریخته است. زندگی مُدرن، روابط اجتماعی را بی روح و فضای همکاری، اطمینان، امنیت و اعتماد اجتماعی را در محله‌ها به حدّاقل رسانده و بیگانگی اجتماعی را موجب شده است. اعتقاد بر این است که افول اخلاق همسایگی، علاوه بر سرد و بی روح ساختن روابط انسان ها در جامعه از امنیت اجتماعی کاسته و ناهنجاری های رفتاری را به شدّت، بالا برده است.هدفِ پژوهشِ حاضر، آن بود که اصول اخلاقی در همسایگی و تکالیف اخلاقی و رفتاری در تعامل با همسایگان را از میان آموزه های قرآن و اهل بیت (علیم السلام) کشف و تبیین نماید. تا گامی کوچک برای تدوین «اخلاق همسایگی» بردارد.این تحقیق، از نوع کتابخانه ای و توصیفی است، که متن قرآن و حدیث را درباره موضوع همسایگی به بررسی گذاشت. و پس از تشکیل خانواده آیات و احادیث، اطلاعات لازم، استخراج و طبقه بندی شدند. و سپس مورد تحلیل و پردازش قرار گرفتند.نتیجه و دستاورد این پژوهش، استخراج مهمترین حقوق و تکالیف اخلاقی در همسایگی از متون اسلامی (قرآن و حدیث) و دسته بندی آنها در قالب «بایسته ها و شایسته ها» و «نبایدها و ناشایست ها» می باشد. که در مجموع، تعداد 12 تکلیف بایسته از جمله: احسان و نیکوکاری، احوالپرسی (تفقّد)، پشتیبانی و همیاری، خوش اخلاقی (حُسن خُلق)، خوش گمانی (حُسن ظنّ)، خیرخواهی، رسیدگی (تعاهُد)، شکیبایی بر آزار، عفو و گذشت، فروتنی (تواضع)، گرامی داشتن (اکرام) و یاری رسانی. و در ادامه، تعداد هشت مورد از مهم ترین نباید ها و ناشایست های اخلاقی در رفتار با همسایگان به دست آمد کهعبارتند از: مزاحمت و آزار رسانی، خیانت، افشای ناخوشایند ها، تحقیر، تجسس، حسادت، چشم و هم چشمی و بی تفاوتی. و بالاخره در پایان پژوهش، پس از ارائه نتایج به دست آمده از بررسی های اسلامی درباره وظایف همسایگی، شماری از موضوعات قابل بررسی در حوزه همسایه داری (تعداد 30 عنوان) پیشنهاد داده شد. که هر کدام از آنها ظرفیتِ یک پایان نامه یا مقاله علمی را داراست.

فضائل و مقامات اهل بیت (علیهم السلام)از جمله موضوعات مهم و مطرح در طول تاریخ فرهنگ اسلامی است. علاوه بر خود اهل بیت(علیهم السلام) که اهتمام ویژه‌ای به شناساندن و معرفی این مقامات داشتند، بخش بزرگی از جامعه اسلامی به خصوص اصحاب و شیفتگان اهل بیت (علیهم السلام)در جستجو و کنکاش برای فهم و به دنبال آن بازگویی این فضائل بودند، از این رو بخش وسیعی از منابع حدیثی شیعه به نقل و تبیین این مقامات و فضائل اختصاص یافته است. از جمله این منابع کتاب «بصائر الدرجات» صفّار قمّی است.این کتاب از پیشگامان جمع‌آوری و تدوین روایات مربوط به جایگاه اهل بیت(علیهم السلام) و تبیین مقامات معنوی آنان بوده است، به خصوص در موضوع دانش‌ها و آگاهی‌های ویژه اهل بیت.با توجه به این ویژگی، کتاب مورد توجه و عنایت محققان و پژوهشگران قرار داشته و دارد. کسانی که در صدد اثبات فضائل حیرت‌انگیز اهل بیت(علیهم السلام) هستند از این کتاب به عنوان منبعی سرشار از روایات بازگوکننده فضائل اهل بیت(علیهم السلام) استفاده می‌کنند، و گروهی دیگر که شیعه را به داشتن اعتقادات غلوآمیز در مورد ائمه متهم می‌کنند به برخی از روایات این کتاب استناد می‌کنند. در این میان برخی از محققان که پیرو مکتب اهل بیت هستند به این کتاب به دیده تردید و انکار نگاه می‌کنند. از جمله صاحب کتاب «مکتب در فرایند تکامل» بسیاری از این روایات، که در کتاب‌هایی چون کافی و بصائر الدرجات و... نقل شده را حاصل تلاش غالیان و مفوضه دانسته است.نویسنده فوق، بدون آنکه ملاک‌های روشن و قطعی از قرآن، روایات معتبر و معیارهای عقلی ارائه دهد، صرفاً با پرداختن به مباحث و استنتاجات تاریخی به چنین نتایجی رسیده است. گرچه رویدادهای تاریخی در نحوه شکل‌گیری فرهنگ، عقائد و... موثر می‌باشد، اما در مقام سنجش درستی یا نادرستی یک عقیده یا فکر نمی‌توان به تحولات و وقایع تاریخی تکیه کرد.ظهور و بروز گروه‌های غلات و مفوضه در دوره‌هایی از تاریخ امری غیر قابل انکار است اما این مسأله نمی‌تواند دلیلی باشد برای این که بسیاری از مقامات و فضائل اهل بیت(علیهم السلام) انکار شود، فضائلی که با مبانی و مستندات معتبر قابل اثبات است، بنا بر این برای بررسی این موضوع و روشن شدن حقیقت پایان نامه را در سه فصل سامان دادیم. در فصل اول گزارشی توصیفی از علماهل بیت(علیهم السلام) داده شده است، در این بخش ویژگی های علمی، مبادی و گستره علوم اهل بیت بیان شده اند. در فصل دوم با عنوان ملاک ها و معیارهای غلو به بررسی چیستی غلو و ارائه ملاک های قرآنی، حدیثی و عقلی اقدام شده است. در فصل پایانی با عرضه روایات به ملاک های استخراج شده از قران، روایات معتبر و داده های عقلی در یافتیم که هیچ کدام از آنها را نمی توان در زمره روایات غلوآمیزی دانست که صفات و خصوصیات غالیانه ، غیر واقعی و به دور از حقیقت را در مورد اهل بیت(علیهم السلام)مطرح می کنند.

دستیابی به معارف والای قرآن جز در پرتو بهره‌گیری ازهمتای قرآن یعنی معارف اهل بیت: غیر ممکن است. همین منبع پر فیض است که به خاطر اتصال به دامن وحی رهیافت‌ها و فهم‌ها را غنا بخشیده و راه مطمئنی فراسوی انسان برای فهم مقصود کتاب الهی باز می‌گشاید.در این پژوهش، به تفسیر آیات 76 ـ 59 سوره مبارکه نساء پرداخته‌ایم. بدین صورت که در ابتدا با مراجعه به اقوال لغویان و واژه پژوهان قرآنی، معانی واژگان کلیدی و محوری در تبیین آیات مشخص شده و در ادامه نکات ادبی مربوط به هر آیه مورد توجه قرار گرفته و نقش عبارات و واژگان در آیات مشخص شده است.سپس با تبیین مفهوم ظاهری آیات به وسیله مراجعه به نظرات مفسران از طرفی و مراجعه به کتب تفسیر روایی شیعه و سنی از طرف دیگر کوشش شده آیات در بوته تفسیر و مقایسه از این دو منظر قرار گیرد.برای مفاهیم ظاهری آیات بیشتر از کتاب تفسیر نمونه و نور به عنوان شاکله اصلی استفاده شده و تفاسیر دیگر به آن ضمیمه شده است و در خصوص تفاسیر روایی شیعه روایات تفسیر برهان به عنوان شاکله اصلی و در صورت فقدان روایتی در تفاسیر روایی دیگر همچون«تفسیر قمی» و «تفسیر الصافی» روایات این تفاسیر نیز ضمیمه شده است و در مراجعه به تفاسیر اهل تسنن روایات نبوی کتاب الدر المنثور مورد توجه قرار گرفته شده است.سعی شده در صورت وجود آسیب‌های احتمالی به روایات معصومین: در ذیل هر روایت به آسیب مربوطه پرداخته شود و در پایان هر آیه آموزه‌های هدایتی آیات و روایات مشخص شود.مهم‌ترین محور پرداخته شده در مجموع آیات را می‌توان بحث‌هایی همچون جایگاه و قلمرو اولو الامر در نظام سیاسی، اجتماعی حکومت دینی دانست.در خصوص روایات نیز در بخش روایات شیعی و روایات نبوی 90 روایت مورد توجه قرار گرفته که گونه‌های بیان مصداق(تفسیر مصداقی) ، ایضاح مفهومی، تفسیر باطنی، بیان جزئیات، ترسیم فضای نزول، تفسیر تمثیلی، عملی و فقهی بیشترین گونه‌های تفسیری را به خود اختصاص داده‌اند. آسیب شناسی اولیه روایات تفسیری هم نشان می‌دهد که بیشترین آسیب از ناحیه تصحیف به روایات وارد شده است. آموزه‌های هدایتی آیات نیز بیشتر حول بحث‌های اعتقادی به خصوص مسئله امامت و زعامت اجتماعی و رویکرد بعضی مسلمان نماها می‌باشد.

با توجه به دستور قرآن به تدبر در قرآن و همین طور مبین بودن پیامبر و اهل بیت ایشان ? برای آیات این کتاب آسمانی، می‏توان با کنار هم قرار دادن تدبر و روایات معصومین ? تفسیری دقیق تر از قرآن را ارائه کرد.در این تحقیق با استفاده از روایات شیعه و روایات نقل شده از پیامبر اکرم ? در تفسیر الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور، و با مراجعه به منابع لغت ونظرات مفسران تفسیری با نمود روایی از آیات یک تا پنجاه و پنج سوره‏ی طه ارائه شده است. این کار با گرد آوری روایاتی که می‎تواند در فهم بهتر این آیات به ما کمک کند؛ انجام شده است. از دست‏آورد‏های این پژوهش یافتن چندین روایت مرتبط با آیات است که در کتب تفسیر روایی ذیل آیات مورد نظر نیامده اند. شناسایی و شرح آسیب های محتوایی روایات تا حد امکان از دیگر کار‏های انجام شده است. در این راستا احتمالات مختلف از جمله تقیه، سقط، تصحیف و ... در مورد روایات بررسی شده‏اند. این امر ما را در برداشت بهتر و گزینش مطالب صحیح روایی کمک و به تفسیر درست آیه هدایت نموده اند. همین طور تمام روایات گردآوری شده دسته بندی و در گونه‏های مرتبط و متناسب دسته بندی شده‏اند. از دیگر سو روایات در حد توان تحلیل گشته و شرح داده شده‏اند و فرضیات مختلف با توجه به مطالب ارائه شده‏اند. برای مثال در مورد روایات آیه‏ی دهم که با تعمق درآیه و روایات به حال و هوا و شرایط شخص موسی ? در آن هنگام پی می‏ بریم.مصدر یابی دقیق و تاحد امکان روایات نیز از دیگر امور مورد توجه در این پژوهش بوده است.در نهایت با مراجعه به تفاسیر اجتهادی روایات تفسیری و بررسی در سایر کتب روایی و شرح آنها و جمع بندی مطالب آموزه‏های هدایتی آیات به دست آمده اند.

در باب معناشناسی صفات خداوند، نظریات مختلفی ارائه شده است كه رسالت این رساله، به بررسی و تحقیق دربارۀ آنها، و یافتن نظر برتر، اختصاص یافته است.شكی نیست كه در دورۀ نزول وحی، همۀ اعراب، از مسلمان و غیر مسلمان، متوجه فهم مفاهیم قرآن می‌شدند، مخصوصا درك و فهم صفات الهی، چنان برای آنها ملموس و قابل درك بود كه زمینۀ پرسش جدی از آنها، برای شنوندگان پیش نیامد. اما بعد از طی این دوره، با نفوذ احبار یهود و رهبانان مسیحی، و همچنین تسری فلسفۀ یونان، و ایجاد شك و شبهه در عقاید مسلمانان، باب بحث و بررسی دربارۀ صفات الهی گشوده شد. و بدین ترتیب، زمینۀ سوق یافتن افكار به سمت تشبیه، توسط احبار و نیز تعطیل، به وسیلۀ فلسفۀ یونان فراهم گردید.و نیز افرادی، چون مقاتل بن سلیمان (150 هـ) با داخل كردن عقاید تجسیمی در تفسیر قرآن، و همچنین تكیه بر اشتراك لفظی در تفسیر واژه‌های قرآنی به تبلیغ این دو نظریه در میان اهل سنت همت گماشت، از سوی دیگر با تحریك نظر مخالفان، باعث پیدایش عقیده تعطیل، توسط جهم بن صفوان گردید.از آنجا كه پیدایش و رشد فرقه‌های حشویه، مشبهه و معطله در زمان ائمه‌ (عليهم السلام)اتفاق افتاد، ایشان (عليهم السلام) در جهتمبارزه با آنها، احادیثی را در رد تشبیه و تعطیل بیان فرمودند، این عمل باعث گردید كه تشبیه در میان شیعیان رشدی نداشته باشد، و عقاید آنان از این حیث، در حصار امنی قرار بگیرد.اما متأسفانه، در قرن‌ها بعد، عالمی مانند ملا رجب علی تبریزی، با استناد به همین احادیث، منكر وجود هر گونه شباهتی بین خالق و مخلوق، حتی در صفات مستعمل بین آنها شد و با اعتقاد به اشتراك لفظی، در برابر اشتراك معنوی وجود ملاصدرا جبهه گرفت. پس از وی پیروانش آراء او را گسترش دادند و نظریات تعطیل و نفی صفات و الهیات سلبی را نیز مطرح كردند. هر چند كه قبل از ملارجبعلی گروههای دیگری نیز چنین اعتقاداتی داشته‌اند و این موضوع، بحث جدیدی نیست، اما چون، نظرات وی و شاگردانش به صورت مدون به رشتۀ تحریر درآمده، لذا در بررسی این عقاید، به بیان دیدگاههای این افراد اكتفا نموده‌ایم.از آنجا كه این نظریات، از یك ریشه، جوانه زده‌اند، در عقاید آنان، اشتراكاتی دیده می-شود، مانند:1-برای اثبات درستی عقاید خود، متوسل به ظاهر احادیث شده‌اند بدون آن كه به كاربرد یك واژه در زمان ائمه(عليهم السلام) توجه داشته باشند.2-منكر توانایی عقل در راهیابی به هر گونه شناختی از خدای تعالی شده‌اند در حالی كه مخاطبان خود را افرادی عاقل محسوب نموده، و برای اثبات هدف خود، استدلالاتی بر اساس براهین عقلی، ارائه داده‌اند.3- با تأكید بر تباین بین خالق و مخلوق، تنزیه مطلق الهی را، از خصوصیات ویژۀ عقیدۀ خود دانسته‌اند.در بین احادیث، عباراتی دیده می‌شود كه مستمسكی برای طرفداران هر یك از عقاید، قرار گرفته و آنان با ارائۀ تفسیر نادرستی از آن، به تبیین عقیدۀ خود پرداخته‌‌اند. مثلا، با تكیه بر عبارات «لا یشبهه شیء»، و «فقد جمعنا الاسم و اختلف المعنی»، گروهی بر این نظر هستند كه معانی صفات، در خداوند و مخلوقات با یكدیگر اختلاف دارند و این دو، هیچ وجه شباهتی با هم ندارند. كه این همان، اعتقاد به اشتراك لفظی است. گروهی با استفاده از عبارت «كمال الاخلاص نفی الصفات عنه»، صفت داشتن خداوند را مستلزم تركیب او (از صفت و موصوف) دانسته‌، لذا به نفی كردن مطلق صفات رو آورده‌اند. عبارت «و لا تفكروا فی الله»، دستاویزی برای اعتقاد به عدم توانایی عقل در راه یابی به شناخت خدای تعالی و در نتیجه تعطیل شده است. و بالاخره گروهی از «لا»ی مذكور در عبارت «عالم لایجهل، قادر لایعجز»، نتیجه گرفته‌اند كه صفات ثبوتی تا هنگامی كه به صفات سلبی باز نگردند هیچ گونه شناختی از خدای تعالی در اختیار انسان نمی‌گذارند.در رد این عقاید در این رساله دلایل متعدد و فراوانی هم از سوی نگارنده و هم سایر منتقدین ذكر گردیده است. تفسیر درست این احادیث، ارائه، و اشتباهات، توضیح داده شده است. با اختصاص یك فصل به موضوع تشبیه و تجسیم الهی، چگونگی پیدایش و رشد و گسترش آن را در بین مسلمانان به تصویر كشیده شده، تا نشان داده شود كه مفهوم حقیقی واژۀ تشبیه، در احادیث تشبیه و تجسیم و منظور از نفی صفات، نفی صفات تشبیهی و تجسیم الهی بوده‌ است نه تشبیه مطلق و همه جانبه.در این رساله، جهت اثبات اشتراك معنوی، در دو فصل، نظریات مخالفین، بیان و دلایل مردود بودن آنها ارائه گردیده، و در فصل سوم، با استفاده از براهینی مانند: برهان خلف، صنایع ادبی در صفات الهی مذكور در قرآن، اثباتِ اشتراك معنوی وجود، با راههای گوناگون و سپس تسری دادن اشتراك معنوی صفت وجود به سایر صفات و در انتها با ذكر چند دلیل روایی به ثابت كردن اشتراك معنوی در اسماء و صفات الهی پایان داده‌ایم.