جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

برای اعتبارسنجی سندی و محتوایی احادیث طینت در کافی و بحار الانوار، حدود 200 روایت (40 حدیث از کافی و 155 روایت از بحار الانوار) بررسی شد. از بین روایاتی که مفاهیم مشترک در آنها وجود دارد، 35 روایت صحیح السند، و 75 عدد، ضعیف ارزیابی شد. در 85 روایت مختص بحار الانوار نیز 52 صحیح و 33 عدد ضعیف‌اند. در برآورد کلی، شمار احادیث صحیح و ضعیف طینت تفاوت اندکی با هم دارند.از روایات به دست آمد که طینت، به معنای گِل وجودی و سرشت آدمی می‌باشد که در همه انسان‌ها یکی است؛ چون اگرچه خدا گِل خلقت انسان را از دو سمت راست و چپ برداشت؛ اما آن دو را با هم ترکیب نمود.چگونگی زندگی انسان نیز بر اساس گزینش خود او در میثاق با خدا پایه‌گذاری شده است . خداوند، بعد از اعطای عقل به ذره‌ در عالم ذر و پیمان و پذیرش ذره، ‌او را خلق نمود و گِل وجودی وی را تثبیت کرد. بنابراین،‌ خداوند بندگانش را مجبور نکرده است و با اعطای حیات به انسان، این فرصت را به وی داده تا با نیکی، بر نفسش چیره شده و جزو نیکان و سعادتمندان شود.

اسماعیله، به عنوان فرقه پیشرو در تأویل و باطنی‏گری اهمیت فراوانی برای تأویل قایل است. تاکنون به صورت مستقل به بحث تأویل در روایات اسماعیلی پرداخته نشده است. سؤال این است که: مبانی، ابزارها و روش تأویل و منظور از حدیث اسماعیلی، در روایات اسماعیلیه چیست؟ هدف مقاله، ارتقای سطح مطالعات بین مذاهب دانش‏پژوهان حوزه و دانشگاه است که به روش توصیفی- تحلیلی به سرانجام رسیده است. بعد از تبیین ماهیت تأویل، به مبانی آن نظیر نظریه مثل و ممثول پرداخته، و علم اللغه و علم الاعداد و ... را از ابزارهای تأویل اسماعیلیه دانسته است. همچنین، روایات اسماعیلی را با استناد به منابع کهن اسماعیلیه، از پیامبر9، علی7 تا امام صادق7، و سپس اسماعیل، محمد بن اسماعیل تا امام آخرشان دانسته است. روش تأویل اسماعیلیه، روش عقلی ـ نقلی است.

برداشت درست از متون دینی نیازمند فهم روشمند است. مقاله پیش رو، ابتدا راه حل پیشنهادی خود را برای این منظور در قالب یک سیر منطقی و قابل تکرار و الگوده ارائه داده، به آسیب های ناشی از بیتوجهی به برخی مقتضیات این روش اشاره نموده است. در هر دو بخش، نمونه هایی از متن احادیث، استخراج و عرضه میگردد. در بخش نخست، سه مرحله برای برداشت روشمند عنوان و تبیین شده است. مرحله اول: احراز متن یعنی اطمینان از حدیث بودن و صحت متن؛ مرحله دوم: فهم متن به معنای برداشت ابتدایی و درک منطوق کلام در دو قسمت مفردات و ترکیبات حدیث و مرحله سوم: فهم مقصود، از طریق توجه به بافت و زمینه و نیز تشکیل خانواده حدیث است. در بخش دوم به عوامل مؤثر در برداشت های نادرست از حدیث اشاره کرده و برخی از آسیب های جدی در این عرصه در دو بخش زمینه های اختیاری و غیراختیاری همراه نمونه توضیح داده شده است.

این پژوهش در پی طراحی، ساخت و اعتباریابی مقیاس «عفو و گذشت با نگاه به منابع اسلامی» به منظور سنجش میزان عفو و گذشت در میان دانشجویان و طلاب گرامی است. بدین‌منظور، ابتدا با استفاده از منابع معتبر اسلامی، مؤلفه‌های عفو و گذشت تهیه و سپس بر اساس مؤلفه‌های اصلی، پرسش‌ها طراحی شد. بعد از داوری تخصصی استادان و کارشناسان، و همچنین اجرای آموزشی و حذف برخی پرسش‌ها با همبستگی پایین به ۳۴ پرسش تقلیل یافت و مقیاس اصلی با ۳۴ پرسش آماده اجرای نهایی شد و روی نمونه ۳۶۰ نفری دانشجویان دانشگاه قم و همچنین طلاب مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی= که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند اجرا گردید. نتایج تحلیل عاملی با روش مؤلفه‌ای اصلی با چرخش متعامد نشان داد که مقیاس دارای ۶ عامل «کینه توزی، بخشایش همدلانه، چشم‌پوشی، بخشایش کریمانه، رویکرد ترمیمی و کنترل خشم» است. یافته‌های حاصل از این پژوهش با کمک نرم‌افزار SPSS به دست آمد. همچنین، مقیاس عفو با روایی محتوایی بالا و آلفای کرونباخ ۹۰/۰ به تأیید رسید. نتیجه‌گیری: مقیاس عفو از دیدگاه اسلام روایی و اعتبار بالایی دارد و می‌تواند میزان عفو افراد را بسنجد.

امروزه تلاشهایی برای معناشناسی مفاهیم قرآنی به مدد روشهای نوین آغاز شده است. در این مقاله سعی شده است، دستاورد ایزوتسو در معناشناسی مفهوم صدق را که براساس مکتب قوم ـ معناشناختی انجام داده است با معناشناسی همین مفهوم که علامه طباطبایی با روشهای سنتی انجام داده مقایسه کنیم تا با میزان کارامدی هر کدام از این روشها در عمل آشنا شویم. در این جهت گفتنی است که علامه طباطبایی براساس مبانی معناشناسانه خود که می‌توانیم آنرا در گروه مکاتب ذات‌گرایانه جای دهیم صدق را در اصل به معنای خبر مطابق با واقع دانسته که با بهره‌گیری از عنصر مطابقت که در این واژه وجود دارد به صورت مجازی به معانی دیگری مثل مطابقت رفتار با اعتقاد یا مطابقت ظاهر با باطن هم استعمال می‌شود. ایزوتسو معتقد است مفهوم صدق در جهانبینی اسلام در کنار معنای راستگویی، معنای جدیدی گرفته و آن امانت‌داری و پای‌بندی به عهد و پیمان است. در بررسی نهایی مشخص شده است هر چند ایزوتسو و علامه با بهره‌گیری از روشهای متفاوت توانسته‌اند تا حد قابل توجهی در معناشناسی صدق موفق باشند اما هر دو نظریه در معنایی که از مفهوم صدق ارائه داده‌اند حاوی نقاط مبهمی هستند و این نشان‌دهنده نیاز به مبانی یا روشهای دقیق‌تر در معناشناسی مفردات قرآن است.