جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فیلسوفان نظام ساز و از جمله صدرالمتألهین خود در بند معرفی نظام فلسفی خویش نیستند، بلکه این وظیفه بر عهده کسانی است که بتوانند مباحث را غربال و حاصل آن را در نظمی نو و به زبانی ساده تر بیان نمایند. این سنت که سالهاست در غرب رواج دارد، هنوز نتوانسته در فرهنگ اسلامی رواج پیدا نماید و بایسته و شایسته است که در ترویج این مهم اهتمام جدی به عمل آید. با این نگرش عبدالرسول عبودیت که سالها در حوزه فلسفه اسلامی مطالعه و تفکر کرده و توانسته از خرمن اساتید بزرگواری چون آیت الله جوادی آملی و آیت الله مصباح یزدی خوشه چینی نماید و هم اکنون استاد تمام و عضو هیئت علمی مؤسسه امام خمینی(ره)، کتاب در آمدی بر نظام حکمت صدرایی را در سه جلد به رشته تحریر در آورده است. مجموعه حاضر درس گفتارهای عبدالرسول عبودیت پیرامون این کتاب است که می توان آنرا شرح و بسطی از آن دانست. در این مجموعه که بر اساس سال ها همکاری مستمر ایشان با گروه فلسفه و کلام دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تدوین شده، تلاش گردیده اصول اساسی فلسفه صدرالمتألهین به روشنی و تا حد امکان بدون ابهام تبیین گردد. امید است این مجموعه بتواند به رشد تفکر عقلانی و فلسفی این مرز و بوم کمک نماید. مزاج – وجود نفس – چیستی نفس – تجرد نفس – قوای نفس – مراتب نفس – حدوث نفس – بدن ونفس – انفعال نفس

مِنهاجُ السُّنّة النَبَویُة فی نَقْضِ کلام الشّیعة و القَدَریة کتابی به زبان عربی نوشته ابن تیمیه حرانی (متوفای ۷۲۸ق)، از فقهای حنبلی در قرن هفتم هجری و یکی از نظریه‌پردازان سلفیه. او این کتاب را در ردّ بر کتاب منهاج الکرامة فی معرفة الامامه نوشته علامه حلی (۶۴۸ق -۷۲۶ق)، فقیه و متکلم شیعه تألیف کرده است. این کتاب بر اساس مبانی ظاهرگرایی سلفیه تدوین شده است. نگاه‌های نقادانه ابن تیمیه به مبانی کلامی شیعه در این کتاب، گاه با ادعاهای بی‌اساس و توهین همراه است تا آن‌جا که در چارچوب این شیوه تلاش کرده منزلت امام علی(ع) را مورد تردید قرار دهد و جایگاه وی در میان مسلمانان را تضعیف نماید. روش ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه موجب شده تا عده‌ای از علمای اهل سنت از بی‌انصافی و شدت توهین او به طرف مقابلش انتقاد کنند.

"این اثر می کوشد براهین اثبات وجود خدا را به روشی نسبتا جدید مورد بررسی قرار دهد. این روش تحت تأثير هندسه اقلیدسی مزایایی دارد که به دقت برهان های فلسفی کمک می نماید. از مزایای این روش می توان به این موارد اشاره نمود: 1.. همه مقدماتی که استنتاج های درون برهان بر آنها استوارند مشخص می شوند. ۲. همه اصطلاحاتی که در یک برهان مورد استفاده قرار می گیرند، در صورتی که قبلا تعریف نشده باشند، پیش از برهان تعریف می شود. ٣. همه استنتاج‌هایی که باید ترتیب داده شود تا از مقامات و تعاریف مذکور به نتیجه مطلوب نائل شود به صراحت ذکر می شود. 4- استنتاج ها تا جایی که مقدور است بسیط‌ترین استنتاج های ممکن است. 5- همانند روش قیاسی، هر گزاره‌ای غیر از اصول، با استنتاج‌های منطقی، از اصول استنتاج می شود و ... اصولی که در این اثر معرفی و بررسی شده اند تا ابتدای این براهین را ایضاح نمایند، عبارتند از: اصل امتناع تناقض، اصل علیت، اصل وجود و واقعیت و اصل وجود ممكن بالذات. نویسنده این اثر ضمن بیان خصایص این روش در بررسی مسائل فلسفی می کوشد در یک مدخل و پنج فصل به بررسی براهین اثبات وجود خدا بپردازد. مدخل این اثر به بررسی دو پرسش می پردازد: ۱. آیا مبحث مربوط به اثبات وجود خدا و صفات و افعال او مبحثی فلسفی است که فیلسوف به اقتضای وظیفه فلسفی‌اش به آن می پردازد یا مبحثی غیر فلسفی است که فیلسوفان متدین به موجب ایمانشان آن را در فلسفه مطرح کرده اند؟ ۲. آیا خدایی که فیلسوفان اثبات یا رد می کنند همان خدایی است که دین مطرح می کند و ایمان به او را خواستار است؛ به عبارت دیگر آیا خدای فلسفه همان خدای دین است؟ نویسنده می کوشد برای پاسخ گفتن به این پرسش ها دلالت واژه خدا در میان فلاسفه را دریابد. نویسنده طی بحثی مفصل در مورد تلقی های فلاسفه از خدا تحت عناوینی چون واجب بالذات، شیء غيرمعلول، علت نخستین، موجود مستقل، فاعل مطلق، موجود بی‌نهایت و نیز ترسیم دیدگاه قرآنی در این باب به این نکته منتقل می شود که اولا: خدای فلسفه موجودی غیر مخلوق است و ثانيا: از دیدگاه قرآن، موجود غیرمخلوق فقط الله است و از این مقدمات این نتیجه حاصل می شود که از دیدگاه قرآنی خدای فلسفه همان الله است. "

شرح نهاية الحكمه، بخشى از درس‌هاى آيت‌الله مصباح يزدى، به زبان فارسى است كه توسط عبدالرسول عبوديت تحقيق و نگارش شده است. ايشان، درس‌هاى استاد مصباح درباره كتاب نهايه را از قالب گفتارى بيرون آورده و شكل نوشتارى به آن‌ها داده‌اند و در تدوين آن گفتارها به‌صورت كتاب، سه اصل زير را رعايت كرده‌اند: تبويب و دسته‌بندى مطالب؛ اضافه كردن توضيحات لازم؛ نگارش كامل. محور اصلى اين شرح، نهاية الحكمه مرحوم علامه است. استاد مصباح، ابتدا مطلب كتاب نهايه را كاملا تقرير و تبيين كرده‌اند و در موارد لازم به نقد آن پرداخته و در پايان نظر مختار خود را مطرح ساخته‌اند. اين سبک تدريس در رشد فكرى و استقلال نظر دانشجو تأثير بسزايى دارد. گفتنى است كه استاد اين مباحث را به طلاب آشنا با مقدمات فلسفه و انواع استدلال‌هاى آن و آشنا با مذاق استاد و شيوه تدريس و نقدها و موشكافى‌هاى وى درس مى‌داده‌اند، لذا بعضى از مطالب را كمتر توضيح داده و حتى گاه به اشاره‌اى بسنده كرده‌اند. روى اين اصل، محقق ارجمند، آقاى عبوديت در نگارش اين اثر، زير نظر استاد مطالبى را افزوده‌اند (كه بعضى را از ساير كتاب‌هاى استاد و چند مورد را از كتب مرحوم شهيد مطهرى برگرفته‌اند)؛ مثلاًدر فصل چهارم از مرحله چهارم، درباره قاعده «واجب بالذات واجب من جميع الجهات» به‌گونه‌اى مشروح بحث شده است. البته امكان آن بود كه اكثر مباحث طرح‌شده در اين دو جلد به‌تفصيل بيشترى بررسى شوند، از جمله در هر مبحث بين اقوال فلاسفه مقايسه به عمل آيد يا اشكالاتى كه به مطالب وارد است ذكر گردد يا لااقل سؤالات منطقى‌اى كه مطلب مورد بحث ايجاب مى‌كند و مغفول‌عنه واقع شده، طرح شود، ولى از آن خوددارى شده؛ به دليل اينكه اين‌گونه تفصيلات براى مبتديان چندان سودمند نيست و چه‌بسا موجب پريشانى انديشه شود. اين كتاب با افزوده‌هاى فاضل محترم، آقاى عبوديت بسيار روشن و روان گرديده و خواننده را در فهم مطالب فلسفى يارى مى‌رساند. كتاب، در دو جلد به شرح زير تنظيم شده است: جلد اول، از آغاز تا پايان مرحله دوم و جلد دوم، از آغاز مرحله سوم تا پايان فصل هشتم از مرحله چهارم كتاب نهاية الحكمه را شرح داده است.

قضيه «هر ممكن بالذاتي نيازمند علت است» را بايد تعبير دقيق اصل عليت به‌‌شمار آورد؛ زيرا بنا بر اصالت ماهيت، امكان ذاتي مناط نياز ماهيت به علت است و بنا بر اصالت وجود، نشانه احتياج وجود آن به علت است. اين اصل در خصوص صفات اشيا با تعبير «العرضي يعلل» بيان مي‌شود در برابرِ «الذاتي لا يعلّل» كه به بي‌نيازي صفات ذاتي شيء از علت اشاره دارد. اصل عليت خود بيان حالت خاصي از اصل امتناع ترجح بلامرجح است و به آن فرو کاسته مي‌شود؛ لذا از جهت بداهت و عدم بداهت و اثبات‌پذيري و اثبات‌ناپذيري تابع آن است، و همانند اصل مزبور بديهيِ اثبات‌ناپذير است. از اصل امتناع ترجح بلامرجح اصل ديگري منشعب مي‌شود: اصل امتناع ترجيح بلامرجح كه بيان اصل امتناع ترجح بلامرجح در خصوص فاعل مختار و افعال اختياري اوست و مانند آن بديهيِ اثبات‌ناپذير است.

این کتاب برای دانشجویان رشته فلسفه در مقطع دکتری به عنوان منبع اصلی درس «فلسفه اسلامی» به ارزش 2 واحد تدوین شده است. امید است علاوه بر دانشجویان رشته‌های معارف اسلامی، سایر علاقه‌مندان نیز از آن بهره‌مند شوند.

.

.