جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

خیلی وقت‌ها اهالی دانشگاه مورد نقد قرار می‌گیرند که چرا کنشگری اجتماعی ندارند و خود را تنها به‌فعالیت‌های دانشگاهی محدود کرده‌اند. اما آیا بر هر آکادمیسینی لازم و واجب است که در کنار کار دانشگاهی خود، دغدغه مسائل جامعه را هم داشته باشد؟ کار روشنفکری چه معنا و مفهومی دارد؟ وجه مشترک و وجه تمایز فعالیت دانشگاهی با فعالیت روشنفکری در چیست؟ یک فرد دانشگاهی در چه صورتی ملقب به «روشنفکر» می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به سراغ دکتر حسین سراج‌زاده، جامعه‌شناس و رئیس انجمن جامعه‌شناسی رفتیم. او معتقد است که روشنفکران در فضای رسانه‌ای جدید با وجود شبکه‌های مجازی متعدد، اثرگذاری اجتماعی بیشتری پیدا کرده‌اند و اهالی دانشگاه بیش از گذشته خود را موظف به حضور اجتماعی و فعالیت روشنفکری می‌دانند.

موضوع اخلاق از مباحث مهم اجتماعی است که در تنظیم روابط انسانی اهمیت اساسی داشته و پشتوانه نظم اجتماعی در جامعه است. از طرفی دین و دینداری، به عنوان منبعی برای حفظ شئونات اخلاقی در جامعه شناخته می شود. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین انواع دینداری و میزان پایبندی به اخلاق عام است. برای بررسی انواع دینداری، گونه شناسی جان هیک از دینداری مورد توجه قرار گرفت که سه نوع کثرت گرا، شمول گرا و انحصارگرا در آن مطرح است. برای سنجش اخلاق عام، یازده ارزش اخلاقی مورد بررسی قرار گرفته و برای سنجیدن میزان دینداری نیز از پرسشنامه گلاک و استارک استفاده شده است. روش تحقیق، پیمایش و ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بوده است. جمعیت آماری این تحقیق 6927 نفر از دانشجویان دانشگاه کاشان بوده و حجم نمونه با فرمول نمونه گیری کوکران 364 نفر برآورد شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد؛ میزان همبستگی نوع دینداری و پایبندی به اخلاق عام 12/. بوده است. به عبارتی نوع دینداری کثرت گرا با کنترل متغیر میزان دینداری، با پایبندی به اخلاق عام رابطه مثبت و ضعیف داشته و باعث افزایش آن شده و از طرف دیگر انحصارگرایان نسبت به شمول گرایان و کثرت گرایان پایبندی کمتری به اخلاق عام داشته اند. همچنین همبستگی میزان دینداری و پایبندی به اخلاق عام 27/. بوده است. همبستگی بین هریک از ابعاد دینداری با پایبندی به اخلاق عام نیز مثبت و ضعیف بوده و تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه بین دین‌داری با معناداری زندگی و پایبندی اخلاقی انجام شده است. در این مطالعه برای تبیین رابطه بین دین‌داری و معناداری زندگی از نظریه‌های جامعه‌شناسانی مانند وبر، برگر، یینگر و گیرتس استفاده شده است، این جامعه‌شناسان بیشتر بر کارکردهای معنا‌بخشی دین تأکید دارند و جهت تبیین رابطه بین دین‌داری و پایبندی اخلاقی به نظریه‌های دورکیم و وبر در حوزه اخلاق و نیز به ترجمه فصلی از کتاب کولین کمپبل استناد شده است.در این تحقیق، دین‌داری به عنوان متغیر مستقل تحقیق در چهار بعد، اعتقادی، تجربی، پیامدی و مناسکی با استفاده از سنجه دین‌داری گلاک و استارک مورد بررسی قرار گرفت. متغیر پایبندی اخلاقی نیز در دو بعد پایبندی عملی و پایبندی احساسی سنجیده شد؛ بعد پایبندی عملی با 20 گویه و در قالب 9 ارزش که سعی شده است در آن تفاوت اخلاق فردی و اجتماعی لحاظ شود مورد بررسی قرار گرفت و بعد احساسی نیز با 8 گویه سنجیده شده است. معناداری زندگی نیز با سنجه‌ای در 15 گویه و در سه بعد ارزشمندی، امیدواری و هدفمندی بررسی شد.روش اجرای این تحقیق پیمایش است و اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری شده است. جمعیت این پژوهش دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران واحد کرج است که تعداد 372 نفر از آنان با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند. توصیف هر یک از متغیرها بر اساس میانگین ارائه شده است. بر طبق یافته‌های توصیفی تحقیق میانگین شاخص کل برای متغیر دین‌داری 69 درصد است. از میان ابعاد متغیر دین‌داری، بعد اعتقادی با میانگین 77 درصد دارای بالاترین میانگین و بعد مناسکی با میانگین 41 درصد دارای کم‌ترین میانگین است. میانگین معناداری زندگی 71 درصد است. میانگین بعد ارزشمندی 69/8 درصد، امیدواری 70/9 درصد و هدفمندی71/6 درصد است. میانگین پایبندی اخلاقی پاسخگویان نیز 70 درصد است. میانگین بعد پایبندی عملی به اخلاق 64 درصد و میانگین پایبندی احساسی نیز 63/7 درصد می‌باشد. جهت بررسی آزمون متغیرهای تحقیق از آزمون ضریب همبستگی، ارائه‌ی جداول متقاطع، رگرسیون تک متغیره و چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد که به صورت کلی بین دین‌داری و معناداری زندگی و همچنین پایبندی اخلاقی رابطه معنی داری وجود دارد. البته باید یادآور شد که دین‌داری با بعضی از ارزش‌های اخلاقی از جمله، مسئولیت‌پذیری، تواضع و نوع دوستی در بعد پایبندی عملی رابطه معنی داری نداشت.نتایج آزمون‌های همبستگی وی کرامر و تاو کندال بیانگر این بود که متغیر دین‌داری با متغیرهای سن، جنس، مذهب و سطح تحصیلات پاسخگویان در ارتباط است، از میان کلیه متغیرهای زمینه‌ای فقط سن، با پایبندی اخلاقی رابطه معنی‌داری داشت و رابطه معنی‌داری میان متغیرهای زمینه‌ای با معناداری زندگی مشاهده نشد.نتایج تحلیل رگرسیون بیانگر این است که متغیر دین‌داری و سن با هم 0/06 درصد تغیرات متغیر پایبندی اخلاقی را پیش بینی می‌کنند؛ و در رابطه با معناداری زندگی نتیجه تحلیل رگرسیون تک متغیره نشان می‌دهد که دین‌داری به تنهایی 11 /0 درصد تغییرات این متغیر را پیش بینی می‌کند. یافته‌های تحقیق به صورت کلی فرضیه‌های این تحقیق، مبنی بر ارتباط دین‌داری با اخلاق و معناداری زندگی را تأیید می‌کند.

گفتگوهای رسمی و غیر رسمی و همچنین آمار رسمی حاکی از افزایش میزان کجروی های اجتماعی در بین نوجوانان و جوانان است. اما آمار رسمی جرایم همواره بخش آشکار شده واقعیت کجروی های اجتماعی را نشان می دهند. با استفاده از روش "خود گزارشی" در پژوهشهای پیمایشی می توان نیمه پنهان واقعیت جرایم و کجروی ها را هم تا حدی رصد کرد. مقاله حاضر حاوی اطلاعاتی درباره فراوانی انواع کجروی های اجتماعی در بین نوجوانان تهران است، که براساس روش "خود گزارشی" به دست آمده است. در این مقاله ابتدا روش خود گزارشی به عنوان سنجه به کار رفته در این پژوهش معرفی و ارزیابی می شود، سپس یافته های این پژوهش در باره فراوانی انواع کجروی های اجتماعی، با تاکید بر کجروی های فرهنگی، به صورت توصیفی ارائه شده و رابطه آن با برخی متغیرهای اجتماعی بررسی می شود. در پایان با توجه به فراوانی کجروی های فرهنگی در بین نوجوانان، دلالت های این امر برای برنامه ریزی فرهنگی مورد بحث قرار می گیرد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه دینداری و سبک زندگی انجام شده است. همچنین رابطه بین ابعاد دو متغیر (دینداری و سبک زندگی) مطالعه شده است. برای تبیین رابطه بین متغیر مستقل(دینداری) و متغیر وابسته(سبک زندگی) ازنظریه‌های دورکیم، وبر و بوردیو استفاده شده است.روش این تحقیق پیمایش بوده و اطلاعات توسط پرسشنامه جمع آوری شده است. جمعیت این پژوهش دانشجویان دانشگاه خوارزمی تهران ( واحد کرج) در سال تحصیلی 92-91 بوده است، که تعداد 397 نفر از آنان به عنوان نمونه انتخاب شدند. توصیف اغلب متغیرهابر اساس میانگین استاندارد شده ارائه شده است. نتایج به دست آمده از آمار توصیفی نشان داده است که بیش از نصفی (51%) از جمعیت نمونه،دارای میزان دینداری بالایی بوده‌اند ، و سایر افراد نمونه(حدود 45%)نیز دارای دینداری متوسطی بوده‌اند و تنها 3%از پاسخگویان دینداری ضعیفی داشته‌‌اند.بنابراین جمعیت نمونه این تحقیق دارای دینداری نسبتا بالایی بوده است. در بررسی سبک زندگی نیز نتایج توصیفی نشان داده است که اکثر افراد پاسخگو در حد متوسطی رفتارهای زیست محیطی را رعایت می‌کنند،بیشترین مصرف رسانه‌ای آنان مربوط به ماهواره و اینترنت بوده است؛ در مدیریت بدن، زنان مدیریت بدن بالاتری نسبت به مردان داشته‌اندو در نحوه گذران اوقات فراغت، شیوه-های رسانه‌محور و جمع‌گرایانه بیشترین زمان فراغتی نمونه تحقیق را به خود اختصاص داده است.جهت بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون‌های دو متغیره و چند متغیره استفاده شد. نتایج آزمون‌های دو متغیره نشان داد؛ بین دینداریورفتار زیست‌محیطی، مدیریت بدن، مصرف رسانه‌ای و نحوه گذران اوقات فراغت رابطه معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد؛ بدین ترتیب تمامی فرضیات پژوهش تایید شدند؛ همچنین ابعاد مختلف دینداری نیز تاثیرات متفاوتی روی سبک زندگی افراد داشته است.در مطالعه رابطه متغیرهای زمینه‌ایبا سایر متغیرهای تحقیق،پایگاه اقتصادی- اجتماعیفقط با ابعاد اخلاقی و عبادی دینداری، رفتار زیست‌محیطی، اوقات فراغت تفریح محور و مصرف ماهواره دارای رابطه معنادار بوده‌ است. متغیر جنس، تنها با مدیریت بدن و بعد عبادی دینداری دارای رابطه معنادار بوده‌ است و در نهایت متغیر تاهل، فقط بارفتار زیست محیطی و بعد عبادی دینداری رابطه معنادار داشته است. نتایج نهایی تحقیق نشان داد که دین، همچون گذشته به عنوان نهادی ریشه‌دار در تعیین سبک زندگی افراد موثر است، اگرچه ممکن است بسیاری از تغییرات و نوسانات در ارزش‌های دینی رخ دهد اما در نهایت دین به عنوان یک الگوی ارزشی بنیادین در ایران بر بسیاری از جنبه‌های زندگی افراد تاثیرگذار می‌باشد.این یافته‌ها دلالت‌های نظری بوردیو در خصوص تاثیر سرمایه فرهنگی بر سبک زندگی، دورکیم درباره دین به مثابه الگویی از معنابخشی و وبر در مورد تاثیر دینداری‌های مختلف بر رفتارها و کنش‌ها را تایید کرده است.کلید واژه‌ها: دینداری، رفتار زیست محیطی، مدیریت بدن،مصرف رسانه‌ای، نحوه گذران اوقات فراغت.

این تحقیق، گامی در زمینه تدوینِ نظریه اجتماعی اسلامی درباره کجروی است. هدف، به دست آوردن بخشی از بدنه گزاره‌ای نظریه قرآن و ترسیم خطوط کلّی این نظریه است. رویکرد برگزیده، مراجعه به قرآن بر اساس پرسشهای مطالعات جامعه‌شناختی کجروی است. فن تحقیق، تحلیل محتوای کیفی قیاسی و کاربرد آن، کشف، توصیف، تحلیل و تفسیر پیامهای آشکار و پنهان گزاره‌های قرآنی در پیوند با مقوله‌‌های پیشینی برگرفته از این مطالعات است. محصول آن نیز، از جمله، اعتبارسنجی یافته‌های آن مطالعات، تأیید، پالایش یا گسترش آنها از نگاه قرآن و ممکن ساختن ارائه پاسخهای قرآنی در قالب یک نظریه است.

کانون های فرهنگی و علمی دانشگاه ها با هدف فراهم آوردن شیوه ای سالم و مفید برای گذران اوقات فراغت دانشجویان و افزایش مهارت های اجتماعی آنان ایجاد شده اند و توسعه یافته اند. با این وجود، به نظر می رسد گروه های مختلف دانشجویی از نظر فعالیت در این کانون ها و استفاده از برنامه های آن وضعیت مشابهی ندارند. از جمله، شواهدی وجود دارند که گاه کانون های علمی، ادبی، و هنری، در کنار انجمن های سیاسی دانشجویی، محل یا پاتوقی برای باز تولید روابط قومی و منطقه ای در میان دانشجویان یک دانشگاه می شوند. پرسش اصلی مقاله آن است که آیا دانشجویان متعلق به اقوام مختلف ایرانی از نظر میزان عضویت و مشارکت در کانون ها و انجمن های فرهنگی و علمی دانشجویی تفاوت دارند؟ این پرسش با تحلیل ثانویه داده های دو طرح پیمایشی که در میان دانشجویان دانشگاه های دولتی تحت پوشش وزارت علوم اجرا شده بود مورد بررسی قرار گرفت و یافته های آن بر اساس ویژگی های تاریخی فرهنگی روابط قومی در ایران تحلیل شد.

با وجودی که طی چند سال گذشته در مورد گرایش های موسیقیایی جوانان ایرانی مطالعاتی انجام شده اما موسیقی زیرزمینی کمتر موضوع پژوهش قرار گرفته است. مقاله حاضر به بررسی مضامین مستتر در شعر موسیقی های زیرزمینی پرداخته است. در این راستا 11 مورد از این شعرها که در زمان نگارش مقاله از شهرت بیشتری برخوردار بودند انتخاب و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمی و کیفی، مضامین و دلالت های جامعه شناختی آنها شناسایی شده است. یافته های به دست آمده حاکی از آن است که شعرهای موسیقی های زیرزمینی دارای سوگیری انتقادی به شرایط فرهنگی ـ اجتماعی جامعه ایران هستند و این ظرفیت را دارند تا با مباحث مطرح درعرصه عمومی ارتباط پیدا کنند.

مجازاتهای در ملاءعام به قسمی از مجازات اطلاق می‌شود که در عرصه عمومی جامعه به اجرا درآمده و طیف وسیعی از اقشار جامعه را برای تماشا به خود جلب می کند. این مجازاتها که گاه به گاه توسط دادگاه یا نیروی انتظامی اجرا می‌‌شود موضوع مناقشه برانگیزی است و موافقان و مخالفان جدی دارد. در این تحقیق سعی شد تا پیامدهای حاصل از این قسم مجازاتها بر اصلی ترین افراد درگیر با موضوع، یعنی مجرمین و مشاهده کنندگان با پرسش از منظر کارشناسان مطالعه شود. به این منظور با کارشناسان و صاحبنظران مصاحبه شده است. گرداوری اطلاعات از طریق مصاحبه با 30 کارشناسان مطلع از موضوع شامل حقوقدانان، جامعه شناسان، قضات، نیروی انتظامی و روانشناسان با روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی صورت پذیرفت و در نهایت نتایج حاصل از آن با روش تحلیل تماتیک کدگذاری و تحلیل شد. پیامدهای استخراج شده از مصاحبه در قالب 12 تم فراگیر در قالب دو کارکرد اصلی مثبت و منفی قابل تقسیم بندی است. مهمترین مقولات مثبت عبارتند از: بازگشت نسبی و اغلب کوتاه مدت آرامش به جامعه، ابزار تحکیم کننده مشروعیت، اعتماد و قدرت حکومت، و همچنین مهمترین مقولات منفی عبارتند از: کاهش احساس امنیت و آسایش فردی، عادی سازی و بازتولید خشونت، بازتولید جرم، بازتاب تصویری منفی از کشور و اسلام در عرصه های جهانی، تضاد با ارزشهای جهانی و مدرن، عوام گرایی کیفری دستگاه قضایی، آسیب دیدن بزهدیدگان، تعارض بین حکومت و بخشهایی از مردم، تردید در بازدارنده بودن مجازات، برچسب خوردن مجرم و بستگانش.مجازات علنی به قسمی از مجازات گفته می شود که در عرصه عمومی جامعه به اجرا در آمده وطیف وسیعی از افراد را در بر میگیرد.در این تحقیق برای بررسی پیامدهای اجتماعی این موضوع با 30کارشناس در چهار حیطه روانشناسی، جامعه شناسی،حقوق و قضات- پلیس مصاحبه به عمل آمده و در نهایت داده ها از طریق تحلیل تماتیک کدگذاری و تحلیل شد . مایحصل کدگذاری ها 12مقوله بود که2مقوله از این مجموعه مثبت و 10مقوله دیگر اشاره به عواقب منفی این رخداد در جامعه داشت.