جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده (فارسی): انسان از آغاز حیات خود کوشیده است تا تفسیر کلی و جامع از عالم و هستی و انسان ارائه نماید، در مرحله ابتدایی اندیشه فلسفی، فکر انسان از نظریه اسطوره ای که بر دخالت قوای اسرار آمیز و جادویی و عوامل پیچیده در امور جهان تأکید دارد و به خوبی در اشعار هومر، و تخیلات هزیود، متجلی شده بود، به تفسیر های نظری، جامع و فراگیر و مستدل از هستی و جهان که در پی یگانه مبدأ موجودات بوده و می خواست با کشف قوانین، صدور وحدت از کثرت، یا آنچه که به تغییر و تغیّر اشیاء مربوط است را در یابد، منتقل شد. این فلاسفه بوده اند که به این مهم همت گماشته و در دریای خروشان اندیشه ها تفسیر عقلانی از جهان هستی ارائه دادند، هرچند نمی توان ادعا کرد که این مسیر تا انتها سپری شده و به طرز شایسته ای حقش ادا شده است، بلکه باید گفت که بی تردید فلاسفه .و اندیشمندان، میراث عظیمی در تاریخ بشر به جا نهادند که این میراث در مباحث عقلی و عرفانی که همواره در ادوار گوناگون، حیات فکری بشر را غنی کرده است متجلی می شود. با نظر دقیق در فکر فلسفی اسلامی در خواهیم یافت که مطابق تقسیم فلسفه اسلامی به" الهیات به معنی الاعم" یا امور عامه و" الهیات بالمعنی الاخص" کانون مرکزی و محوری در این دو قسم، همانا معقولات ثانیه منطقی و فلسفی می باشد. هرچند فلاسفه معتقدند تفاوت ذهن بشر از سایر موجودات در ادراک کلیات است، اما بهتر است گفته شود که اهمیت فراوان ذهن و اندیشه انسانی در ادراک معقولات ثانیه نهفته است، زیرا تنها توسط آنها می توان قضایای ضروری را از مفاهیم کلی استنتاج نمود و با تشکیل قیاس به نتیجه رسید و معلوم جدیدی را کسب کرد و تنها با فکر منطقی، اندیشه فلسفی تضمین خواهد شد.

چکیده (فارسی): در این رساله موضوع انسان و ابعاد وجودی او ، از دیدگاه صدرالمتألهین و کرکگور مورد بررسی قرار گرفته است ، ابتدا مبانی انسان شناسی دو متفکر بیان شده و سپس نتایج حاصله از آن ارزیابی گردیده است. انسان شناسی صدرا مبتنی بر دیدگاههای چهارگانه علمی ، فلسفی ، عرفانی و دینی در حکمت متعالیه است. تعاطی این چهار دیدگاه در مباحث متعددی ، نظریات جدیدی را پدید آورده است. نمونه روشن آن ، ترکیب و تلفیق مبانی چهارگانه در مبحث علت و معلول ، وحدت وجود و انسان کامل است ، اساس نظریه صدرا در مورد انسان ، در این سه مبحث به خوبی بیان گردیده و کاملاً از نظر مبانی حکمت متعالیه در باب انسان ، مباحثی ابتکاری است. از نظر صدرا شناخت انسان همانند شناخت پدیده های موجود این جهان هم ممکن است و هم ضروری و از راههای مختلف می توان به آن دست یافت. از راه علم حصولی و علم حضوری می توان انسان را شناخت ، شناخت انسان از نظر صدرا تک بعدی و از یک زاویه نیست ، بلکه شناخت او ابعاد مختلفی را شامل می شود ، از جمله : شناخت بعد مادی و جسمانی ، بعد نفسانی و بعد عقلی انسان که سه ساحت وجودی انسان را تشکیل می دهند ، ساحت نفسانی پس از ساحت عقلی مهمترین ساحت وجودی انسان است که خود دارای سه عرصه علم و ادراک ، تمایلات و افعال می باشد ، صدرا اختیار و آزادی انسان را می پذیرد و همزمان بر حاکمیت مشیت و تقدیر و قضا و قدر الهی بر جهان ، انسان و افعال انسان تأکید می کند و نهایتاً انسان را مجبور بر اختیار می داند ، صدرا به حقوق اجتماعی انسان نیز توجه داشته و مباحثی چون لزوم اجتماع و قانون ، آزادی های انسان و مفهوم سیاست و دیانت را مطرح ساخته است ، در کنار مباحث نظری انسان شناسی ، صدرا مبانی عملی برای انسان شناسی مطرح کرده که نشان از اهمیت آن در شناخت انسان دارد و راههای وصول به کمال ، عوامل و موانع آنها را خاطر نشان کرده است. صدرا علیرغم داشتن اندیشه ها و تمایلات عرفانی قوی ، عقل و فلسفه را بسیار تکریم کرده و از موضع آن دفاع کرده است و به هبچ وجه حاضر به پذیرش امر خلاف عقل نیست ، حتی در حوزه عرفان نیز این امر را رد می کند ، صدرا در تبیین و تحکیم مبانی دینی از جمله ایمان ، از عقل و فلسفه کمک می گیرد و هرگونه محال و تناقضی را بشدت رد می کند و پذیرش اصل امتناع تناقض را اساس همه معرفت ها و معلومات بشری می داند.