آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فریتیوف شوان به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نمایندگان سنت‌گرایی، رویکردی متفاوت در حوزه‌ فلسفه‌ دین و فلسفه‌ هنر عرضه می‌کند. این رویکرد دربردارنده‌ نگاهی نوین به مفاهیم کهن دینی، متافیزیکی و هنری است. در این میان، دو مفهوم مهم و اثرگذار صورت و ماده در طرح‌بندی‌های وی از دین و هنر نقشی مهم ایفا می‌کنند؛ این دو مفهوم همچون حلقه‌ای واسط، دین و هنر را به یکدیگر پیوند می‌دهند و از این منظر اهمیتی فراوان دارند. برای شوان تناسب و شکل صورت و ماده در دین، نمایانگر وحدت در عین کثرت و کثرت در عین وحدت ادیان است و در هنر نشان‌دهنده اصالت و حقیقی بودن آن. این کردوکار دیالکتیکی پیش و بیش از آنکه ناظر به فرم باشد از دل محتوا برمی‌خیزد لیکن هیچ‌گاه آن را فدای محتوا نمی‌کند بلکه همیشه بر یک هماهنگی پیشین بنیاد تأکید می‌ورزد. بر این مبناست که در هنر قدسی فرم همراه با محتوا و ماده به تعالی می‌رسد و به‌اندازه دومی مخاطب خویش را به ساحتی مینوی رهنمون می‌سازد. این مقاله، با تکیه بر آرای فریتیوف شوان، به بررسی ابعاد مختلف صورت و ماده در دین و هنر و نسبت صورت و ماده دینی و هنری خواهد پرداخت.

‫اين پژوهش تلاشي است در جهت تبيين مهمترين انتقادهاي سنت گرايان بر فلسفه مدرن به روايت دو متفکر مهم اين جريان فکري يعني رنه گنون و فريتيوف شوان. نويسنده نخست به معرفي فلسفه مدرن و سنت گرايي پرداخته است. دوران پانصد ساله گذشته، در مقابل کل تاريخ بشر قرار گرفت و به عنوان دوران مدرن در مقابل دوران سنّت مشهور شد. فلسفه مدرن در اين فضا و همراه با تحولات آن به وجود آمد. چهار جريان اصلي فلسفه مدرن عبارتاند از: عقلگرايي، تجربهگرايي، ايده آليسم و اگزيستانسياليسم. فلسفه مدرن با ويژگي هايي چون خودْبنيادي، اومانيسم، طبيعتگرايي، اهميت دادن به معرفت شناسي و دوري از بحثهاي الهياتي، در مقابل فلسفه قرون وسطي قرار ميگيرد. سنتگرايي با دارا بودن مؤلفههاي خاص خود، به جرياني از نقادان مدرنيته و مدرنيسم اطلاق ميشود. اعتقاد به حکمت جاودان، وحدت متعاليه اديان، عنصر انتقال، و هنر سنتي، مهمترين مؤلفههاي سنتگرايي است. سنتگرايي در عرصههاي معرفت شناسي، ادعاهاي ويژهاي دارد که در ارتباط با همديگر، از انسجام و هماهنگي کاملي برخوردارند. در بحث از انتقادهاي سنتگرايان بر فلسفه مدرن، نخست زمينههاي فلسفه مدرن از يونان باستان تا دوره مدرن بررسي شده و عوامل زمينه ساز فلسفه مدرن از ديدگاه سنتگرايان تحليل شده است. سپس يکي از مهمترين نحلههاي فلسفه مدرن، يعني عقلگرايي، با رويکرد انتقادي سنتگرايان مورد بحث قرار گرفته و مباحثي چون حقيقت و واقعيت ، صيرورت و نسبيت، خودبنيادي، فردگرايي، و ماترياليسم، به عنوان مؤلفههاي فلسفه مدرن، نقد شده است و پس از آن، تجربهگرايي در رابطه با علم نوين و پيامدهايش با رويکرد انتقادي سنتگرايان مورد بحث واقع شده و مباحثي مانند ماهيت علم نوين و مفروضات آن و ماشينيسم و از خودبيگانگي بررسي شده است. نويسنده در پايان نکات مثبت و منفي ديدگاههاي سنتگرايان در رابطه با سنتگرايي و فلسفه مدرن را بيان کرده است. محور نقد سنتگرايي و فلسفه مدرن، از تعريف آنها از عقل ناشي ميشود.

مبانی هستی شناسی سنت‌گرایان بر اساس چیدمان طولی مراتب هستی و شرح ظهور کثرت از وحدت، اصل مهم اندیشه‌ی ایشان، یعنی وجود یک نمادگرایی یا سمبولیسم کلی را تبیین و اثبات می‌نماید. سمبولیسم در کنار موضوع و نحوه‌ی اجرای معنوی، یکی از ارکان اصلی هنر مقدس را تشکیل می‌دهد. کلیه‌ی مراتب هستی، حقایق بی‌صورت را بواسطه‌ی رمزپردازی در قالب هنر قدسی، مناسک، اسطوره‌ها و... به نمود می‌رسانند. از منظر گنون هر آنچه که وجود دارد اگر در این سلسله مراتب کلی سهیم نباشد، عدم صرف است. کلیه‌ی هستی‌های عالم محسوس و حتی کلمات و صور هنری نیز می‌توانند یک تجلی از تجلیات امر مطلق باشند. در این پژوهش سعی بر آن است تامهم‌ترین وجوه رمز و نماد سنتی در قلمروی عالم محسوس از منظر گنون بررسی گردد. نگاه سنت به مقوله‌ی نماد، وجودشناسانه بوده و با آن مفهوم عرضی از نماد که امروزه در هنر دیده می‌شود، بسیار متفاوت و وسیع‌تر است و به نوعی آنرا در بر می‌گیرد. پذیرش سمبولیسم کلی و توجه به معنای مابعدالطبیعی نماد و رمز، راهی برای برداشتن حجاب ظاهر و رسیدن به باطن و مثال اعلای نماد و در نتیجه نزدیک‌تر شدن به حقیقت مطلق است.