آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سیدابوالفضل برقعی یکی از روحانیون شیعی بود که از عقاید شیعی فاصله زیادی گرفت او به انکار امامت و الهی بودن آن که از اصول اساسی اعتقادی شیعه است؛ می‌پردازد علاوه بر امامت بسیاری دیگری از اعتقادات شیعه را نقد و انکار می‌کند او از برخی آیات تفسیرهای ناروایی ارائه می‌دهد. در این نگارش به بررسی دیدگاه‌های اعتقادی تفسیری برقعی درباره شفاعت و صحت‌وسقم آن‌ها می‌پردازیم. روش جمع‌آوری مطالب در این تحقیق کتابخانه‌ای بوده و روش پردازش به آن‌ها توصیفی_تحلیلی است. برقعی درباره شفاعت معنا و مفهوم غلطی ارائه می‌دهد او برای اثبات عقاید از پیش تعیین شده‌اش به برخی آیات توجه می‌کند و برخی آیات دیگر را نادیده می‌گیرد او برداشت‌های شخصی و یا تفسیرهای شخصی از آیات مرتبط با شفاعت مانند آیات استغفار حضرت یعقوب برای فرزندان ارائه می‌دهد و برای این آیه و برداشت شفاعت از آن، اشکالاتی را مطرح می‌کند؛ اما اشکالات او مردود است برقعی منکر این است که یک انسان شفاعت یک انسان دیگر را در قیامت بکند درحالی‌که آیات زیادی در تایید این مسئله وجود دارد و مفسران زیادی آن را تایید کرده و مخالف برقعی نظر داده‌اند. او دیگر آیات را نیز به‌دلخواه و متناسب با دیدگاه‌های خویش تفسیر می‌کند که مورد تأیید پژوهشگران و مفسران شیعه نمی‌باشد.

«علم امام» یکی از مهم‌‌ترین مقوّمات جایگاه امامت است. در بینش امامیه، گسترۀ علم و آگاهی امام _ به اذن خداوند _ حتی امور فرا‌زمینی و غیبی را نیز دربرمی‌گیرد. جریان سلفی‌‌گری ایرانی این مقام امامان را برنتافته و این مسائل را جعلیات و به‌ مثابه دوری از اسلامِ ناب معرفی کرده و از برخی خطبه‌های نهج البلاغه در مسیر انکار ‌علمِ غیب امام بهره جسته‌ است. ادلهٔ سید ابوالفضل برقعی بر انکارِ «‌علمِ غیب» را می‌توان حولِ محور کلیِ اعتراف امیر المؤمنین(ع) بر انکار ‌علمِ غیب برای خویش، اختصاص علوم فرابشری به خداوند، و نفی ‌علمِ غیب با توجه به منابعِ علم امامْ‌‌ طرح کرد. در این تحقیق، پس از بیان و تبیین گستره، قلمرو و منابع علم امام از نگاه امام علی(ع)، به بررسی ادلهٔ نافیِ ‌علمِ غیب از دیدگاه ابوالفضل برقعی، پرداخته شده است تا درستی یا نادرستی ادعای او آشکار شود.

برقعی یکی از قرآنیون افراطی است که به انکار عقاید شیعی پرداخته است. او امامت شیعه را قبول ندارد و مطالبی در رد امامت نگاشته است وی کتابی در رد امام مهدی(ع) با عنوان «بررسی علمی در احادیث مهدی» نوشته است. او در این کتاب وجود امام مهدی(ع) و مسائل پیرامون او از جمله آیات مرتبط با حضرت مهدی(ع) را انکار می‌کند.این اثر در صدد بررسی صحت و سقم آرای سیدابوالفضل برقعی پیرامون آیه(قصص/5) بوده است. روش جمع‌آوری مطالب در این پژوهش کتابخانه‌ای بوده و پردازش به آن‌ها به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته‌است. پس از بررسی‌ها مشخص شد که برقعی با مغالطه در سخنان ابوالفتوح رازی درصدد بی ارتباط دانستن آیه با امام مهدی(ع) است او تنها بنی اسرائیل را مصداق آیه می‌داند درحالیکه امام مهدی(ع) نیز می‌تواند به عنوان مصداق آیه باشد. برقعی مدعی است که شهید مطهری آیه را مرتبط با امام مهدی(ع) نمی‌داند درحالیکه با جست و جو در آثار شهید مطهری می‌توان مطالبی خلاف آنچه برقعی گفته یافت.در نهایت می‌توان گفت که آیه موردنظر بر اساس دیدگاه مفسران شیعه مرتبط با حضرت مهدی(ع) است.

در این گفتار، روش تفسیری ابوالفضل برقعی بر اساس دو کتاب او، احکام القرآن و تضاد مفاتیح با قرآن استخراج و پس از آن نقد و بررسی شده است. رویکرد او قرآن بسندگی یعنی اکتفا به قرآن بدون رجوع به منبع دیگری، اعمّ از حدیث و تاریخ و اجماع است. در این مقاله با ذکر نمونه هایی از رجوع شخص برقعی به این منابع، روشن میشود که او خود به مبنایش پایبند نیست. بعلاوه بر مبنای ادلّهای که بیان شده، این مبنا پذیرفتنی نیست.

ابوالفضل برقعی، از مشاهیر معاصر، معتقد به قرآن بسندگی در تفسیر و بینیازی نسبت به احادیث معصومان است. او برای این مدعای خود دلایلی میآورد، از جمله: روشن بودن قرآن و ضرورت تدبّر در آن، عدم نیاز به تفسیر امام بلکه مطلق تفسیر به دلیل قابل فهم بودن قرآن، عدم نیاز به فهم تأویل آیات متشابه، مشکلتر بودن متن احادیث نسبت به قرآن، وجود اخبار متناقض و دروغین در روایات تفسیری، ضرورت موافقت روایات با قرآن، عدم وجود تفسیر در صدر اسلام. نقد ادله برقعی و اثبات ضرورت استفاده از احادیث در تبیین قرآن در این گفتار آمده است.

رجعت یکی از ضروریات مذهب تشیع بوده و ادلۀ فراوانی بر حقّانیت آن وجود دارد. کتب و مقالات متعددی از صدر اسلام تا به حال، با بهره­مندی از آیات، روایات و تحلیل­های عقلی، به نقد و یا اثبات این نظریه پرداخته­اند. اهل سنت و سلفی­های ایرانی، رجعت در امت اسلام را نپذیرفته­اند و اعتقاد به آن را غلوآمیز می­پندارند و در ردّ امکان آن، به آیاتی از قرآن استناد می­کنند و اکثر روایات این باب را مجهول، مرسل و ضعیف می­پندارند. بزرگان شیعه در اثبات امکان و لزوم تحقّق رجعت، به آیات قرآن استناد می­ کنند و اکثر روایات مربوط به رجعت را صحیح دانسته و از آنها تواتر را برداشت می­کنند. در میان سلفی­های ایرانی، عبدالوهاب فرید تنکابنی و سید ابوالفضل برقعی، اشکالات متعددی را بر عقیدۀ رجعت مطرح کرده­اند. نگارنده بر آن است تا با محوریت آیات قرآن و روایات تفسیری، به نقد و بررسی شبهات وارده در کتاب «اسلام و رجعت» اثر عبدالوهاب فرید تنکابنی و بخش­هایی از کتاب­ «بررسی علمی در احادیث مهدی» و«تابشی از قرآن» اثر سید ابوالفضل برقعی بپردازد.