انسان از ديدگاه قرآن | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
انسان از ديدگاه قرآن
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
انسان از ديدگاه قرآن
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
اصطلاحنامه علوم قرآنی
,
خود شناسی
سوال:
تعريف انسان از ديدگاه وحى الهى چيست؟
پاسخ تفصیلی:
از ديدگاه قرآن انسان موجودى دو ساحتى و دو بُعدى است؛ يكى جنبه مادّى و جسمانى و ديگرى جنبه فرامادى و روحى كه از آن به «روح الهى» ياد شده است.
بدن جسمانى بسترى براى رشد روح و وسيله اى براى خدمت گزارى به روح است؛ گواه بر اين مدّعى چند آيه شريفه است:
الف.
؛
«قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ»
؛
سجده (32)، آيه 11.
؛
«بگو فرشته مرگى كه كه بر شما گمارده شده، جانتان را مى ستاند، آنگاه به سوى پروردگارتان باز گردانيده مى شويد».
كلمه «توفّى» به معناى گرفتن و اخذ تمام يك چيز است، و آيه نيز مى گويد:
«يتوفّاكُم»
يعنى فرشته قبض روح، آن اصل و حقيقت شما را مى گيرد و اگر روح بخشى از وجود انسان مى بود، مى بايست كه قرآن به جاى «يَتَوَفّاكُم» مى فرمود «يَتَوَفّى بَعْضَكم» يعنى قسمتى از شما را مى گرفت نه آن كه بگويد شما را به طور كامل اخذ و قبض مى كند. بنابراين گوهر وجودى انسان روح اوست كه توسّط فرشته مرگ به طور كامل دريافت مى شود؛ اين روح در طول زندگى انسان از بين نمى رود و با مرگ نابود نمى گردد، بلكه در برزخ و قيامت محفوظ مى ماند؛ ولى بدن آدمى از آغاز پيدايش دائماً در معرض دگرگونى و تحوّل است. اين آيه از آشكارترين آيات قرآنى است كه دلالت بر تجرّد نفس و فرامادى بودن آن دارد.
تفسير الميزان، ج 16، ص 252.
ب.
قرآن در مورد فرعون پس از غرق شدن او در دريا، مى فرمايد:
«فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً»
؛
يونس (10)، آيه 92.
؛
«پس امروز تو را با بدنت نجات مى دهيم تا براى كسانى كه از پى تو مى آيند عبرتى باشد».
تعبير
«ننجّيكَ بِبَدَنِك»
؛ «امروز تو را به همراه بدنت نجات مى دهيم». يعنى، تو چيزى هستى و بدنت حقيقتى غير از تو. اين آيه تصريح مى كند كه انسان در پسِ اين پرده جسمانى يعنى بدن يك حقيقت اصيل دارد به نام نفس يا روح كه انسانيّت انسان و ثبات شخصيّت او بستگى به آن دارد و اگر گاهى به بدن و تن انسان «من» گفته مى شود به خاطر پيوند تنگاتنگ و اتّحادى است كه بين نفس و بدن وجود دارد و به طور مجاز گونه به بدن «من» اطلاق مى شود، وگرنه صحيح آن است كه من حقيقى انسان همان نفس اوست نه تن خاكى او.
تفسير الميزان، ج 10، صص 121 - 122.
چگونگى روح
حال كه آشكار شد حقيقت و هويت اصلى انسان از ديدگاه قرآن به نفس و روح اوست؛ اين پرسش مطرح مى شود كه حقيقت و ماهيّت روح الهى كه در انسان دميده شده چيست؟ قرآن كريم مى فرمايد: علم و آگاهى شما نسبت به چيستى روح اندك و ناچيز است.
«وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلاَّ قَلِيلاً»
؛
اسرا (17)، آيه 85.
؛
«و به شما از دانش، جز اندكى داده نشده است».
گرچه شناخت همه ابعاد و زواياى روح انسانى امكان پذير نيست، لكن در پرتو برخى از آيات قرآنى مى توان به پاره اى از ويژگى ها و آثار روح آگاهى يافت؛ در ذيل به برخى از ويژگى هاى وجودى روح پرداخته مى شود:
1. تجرّد روح
مهمترين ويژگى روح انسان فرامادى و غيرجسمانى بودن است؛ روح از سنخ جهان ملكوت و «عالم امر» مى باشد؛ برخى از مفسّرين برآنند كه
«قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي»
؛ پاسخى است مناسب به
«وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ»
؛ در آيات متعدّدى «روح» از «عالم امر» دانسته شده است
غافر (40)، آيه 5؛ نحل (16)، آيه 2؛ شورى (42)، آيه 52؛ قدر (97)، آيه 4.
؛ منظور از «أمر» همان كلمه ايجادى «كُنْ» است كه در آيه 82 سور يس به آن تصريح شده:
«إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ»
؛
«فرمان نافذ خدا (در هستى) چون اراده آفرينش چيزى را كند به محض اين كه گويد موجود باش بلافاصله موجود خواهد شد».
منظور از كلمه ايجادى «كُن» در واقع همان ايجاد كردن و آفريدن دفعى و آنى است كه تهى از تدريج و گذر زمان مى باشد و مستقيماً مستند به اراده خداست و اسباب و علل ديگر واسطه نمى شوند
تفسير الميزان، ج 13، صص 197-196.
؛ چنان كه مى فرمايد:
«وَ ما أَمْرُنا إِلاَّ واحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ»
؛
قمر (54)، آيه 50.
؛
«فرمان ما در عالم يكى است، در سرعت به مانند چشم به هم زدنى ايجاد مى يابد».
اين آيه بر تجرّد و ملكوتى بودن روح دلالت دارد؛ بر خلاف بدن انسان كه موجودى مادّى و از جهان «خلق» و تدريج مى باشد و با اسباب و علل واسطه پديد آمده است:
«أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ»
؛
اعراف (7)، آيه 54.
.
2. خودآگاهى
روح انسان چون موجودى مجرّد و بسيط است، داراى ويژگى خودآگاهى يا «علم حضورى به خود» مى باشد؛ اساساً ميان «تجرّد» و «علم حضورى به خود» تلازم وجود دارد؛ يعنى هر موجود مجرّدى خودآگاه و هر خودآگاهى مجرّد است؛ در قرآن كريم اين ويژگى با تعبير «بصيرت به خود» آمده است:
«بَلِ الْإِنْسانُ عَلى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ»
؛
قيامت (75)، آيه 14.
.
3. فناناپذيرى
روح انسان چون مجرّد و غيرمادى است زوال ناپذير و نابودناشدنى است؛ بر خلاف بدن خاكى انسان كه از آغاز آفرينش دائماً در حال تحوّل و دگرگونى است. مرگ از ويژگى هاى بدن است ولى روح انسان هرگز نمى ميرد؛ بلكه حيات و زندگى از اركان و ويژگى هاى ذاتى روح مى باشد. لذا روح در هنگام مرگ از بدن «توفّى» مى شود يعنى كاملاً دريافت شده و به عالم برزخ منتقل مى شود.
«قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ»
؛
سجده (32)، آيه 11.
.
4. تعقّل و اراده
روح انسان داراى دو دسته از قواى تحريكى و ادراكى است؛ خاستگاه قواى تحريكى انسان اراده و يا غرايز حيوانى اوست؛ قواى ادراكى انسان به ويژه تعقّل و تفكّر از مراتب روح مى باشد؛ به بيان ديگر يكى از كاركردها و آثار شگفت روح انسان خردورزى است.
5. گرايش هاى فطرى
براساس ديدگاه قرآن روح و نفس آدمى از آغاز آفرينش بهره مند از يك سلسله گرايش ها و تمايلات فطرى است؛ مانند «حقيقت گرايى»، «زيبايى گرايى»، «حس پرستش»، «كمال طلبى»، «عدالت خواهى» و...:
«وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها. فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها»
؛
شمس (91)، آيات 7 - 8.
.
6. توانمندى ها و مراتب روح
بر اساس آيات متعدّد قرآن نفس انسان حقيقتى داراى مراتب است؛ در قرآن كريم مراتب گوناگون نفس به صورت «نفس امّاره»
يوسف (12)، آيه 53.
، «نفس ملامت كننده»
قيامت (75)، آيه 2.
، «نفس الهام شده»
شمس (91)، آيه 8.
، «نفس مطمئنه»
فجر (89)، آيه 27.
بيان شده است. هر يك از اين مراتب داراى اثر و كاركردهاى ويژه اى مى باشد.
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://akhlagh.porsemani.ir/node/1133
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های اخلاق و عرفان سایت پرسمان
یادداشت :
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت