گفتني است از مجموعه آيات و روايات چندين نكته به روشني قابل اثبات است:
1. رحمت خدا بر غضب او سبقت دارد و پاداش نيكي را ده برابر و حتي بيشتر مي هد در حالي كه مجازات زشتي را تنها به همان مقدار و چه بسا مورد آمرزش قرار گيرد.
2. بر اساس آيه «لايكلف الله نفسا الا وسعها» خداوند از هيچ كس بيش از طاقت و توانايي او مسئوليت نخواسته است.
3. بر اساس «من سن سنه حسنه فله اجر ما عمل بها ... ؛ هر كس روش نيكي را بنيان گذاري كند ثواب عمل به آن نيز به او داده مي شود» در خصوص زن و مرد نيز اين سه نكته به طور كامل رعايت شده است. همان طور كه به مرد توانايي جسمي بيشتر داده از او مسئوليت كار و پرداخت هزينه خانواده و شركت در جهاد و ... را نيز خواسته است و طبيعي است در برابر انجام هر مسئوليتي پاداشي نيز خداوند براي او قرار داده است. و براي زنان نيز مسئوليت هايي مشخص شده كه با انجام آن نيز پاداش هايي قرار داده شده است. به طوري كه بر اساس روايت امام موسي كاظم(ع) جهاد زن «شوهرداري نيكوي» او شمرده شده است. و تربيت فرزند نيز موجب شريك شدن در ثواب اعمال او دارد و از آنجا كه مادر بيشترين نقش را در رشد و تربيت فرزند دارد بيشتري ثواب فرزند نصيب مادر مي شود. تا آنجا كه گفته شده است: «الجنه تحت قدام الامهات».
براي توضيح بيشتر توجه شما را به مطالب زير جلب مي كنيم:
نظام جهان بر اساس نظام على و معلولى است و از طرفى نظام احسن است. در نظام طبيعى و جهان مادى و در ميان اجسام جاندار، براى توليد مثل و تكثير اين موجودات، به دو جنس نر (مرد) و ماده (زن) نياز است. براساس اين نظام، كاركردها و وظايف و اندام متناسب با آن به جنس زن و كاركردها و وظايف و اندام متناسب آن به جنس مرد داده شده است و معناى عدل هم اين است كه هر چيز بر سر جاى خودش باشد. به عبارت ديگر به معناى اعطاء حق به ذى استحقاق است. مولوى مىگويد:
عدل چبود؟ وضع اندر موضعش | ظلم چبود؟ وضع در ناموضعش |
عدل چبود؟ آب دِهْ اشجار را | ظلم چبود؟ آب دادن خار را |
موضع رُخ، شه نهى، ويرانى است | موضع شه، پيل هم نادانى است |
(عدل الهى استاد مطهرى، انتشارات اسلامى تهران، ص: 70)
از نظر نظام خلقت، زن به عنوان مادر و پروررش دهنده جنين و كودك، محل و موضع توليد مثل است كه به اين دليل از نظر جسمى و اندام بدنى داراى خصوصيات و ويژگيهاى خاصى است كه به او اجازه قبول نطفه و پروررش جنين در رحم خود تا 9 ماهگى و شير دادن به كودك را تا 2 سالگى مىدهد. اين ويژگى باعث مىشود كه ارگانيسم بدن او داراى حالات خاصى چون عادت ماهيانه و زايمان و موارد ديگر باشد. طبيعى است اگر زن داراى اين ارگانيسم خاص نبود، نمىتوانست وظايفى را كه در بطن آفرينش به او محول شده، انجام دهد و اين مساوى با ظلم بود نه عدل؛ و اگر اين ارگانيسم به مردان داده مىشد، باز توليد مثل و پرورش كودكان متوقف مىشد و اين نيز ظلم بود. پس عدل ايجاب مىكند كه زنان داراى چنين شرايط خاص بدنى و فيزيولوژيكى باشند. مضافا به اين خداوند متعال قدرت جسمانى بيشترى به زنان عنايت فرموده است. يعنى اگر زنان داراى درد زايمان هستند، قدرت تحمل آن را نيز دارند و اگر عادت ماهيانه مىشوند، در برابر بسيارى از بيماريها بيمه مىگردند، امرى كه پزشكى امروز ثابت كرده و عادت ماهيانه را عامل سيستم دفاعى بدن زنان مىداند.
همچنين، نظام آفرينش به گونهاى است كه آنكه درد و سختى بيشترى تحمل مىكند، در آخرت بهره بيشترى دارد. آنچه امروز به نظر ما درد و سختى مىآيد، در آن دنيا شهد و شيرينى است كه از عسل گواراتر است و زنان به دليل برخى سختىها بهره اخروى بيشترى دارند و اين لطف الهى به آنهاست. واقعيت آن است كه اگر ما از لباس دنيوى خود بدر آييم و چشم آخرتبين پيدا كنيم، درد و بلاء و ابتلاء و سختى را نه تنها بد و موجب آزار خود نمىدانيم؛ بلكه خوشگوار و خوشايند مىيابيم و از اين جهت هم لطفى به زنان شده كه در آن دنيا كه زندگى حقيقى جريان دارد، امكان يافتهاند بهره بيشترى از مردان بيابند. مقام و منزلتى كه مردان با سالها تلاش و سختى بدان مىرسند، زنان با يك درد زايمان خواهند رسيد. درد زايمان تازه مقدمه مادر شدن است كه آن خود مقامى بس رفيع است؛ مناسب مىدانم كه مقام مادر را از كلام و سخنان حضرت امام خمينى در نامه و در حقيقت وصيتنامه عرفانى آن عزيز به فرزند بزرگوارشان مرحوم حاج سيد احمد آقا نقل كنم.
«حقوق بسيار مادرها را نمىتوان شمرد و نمىتوان به حق اداء كرد. يك شب مادر، نسبت به فرزندش از سالها عمر پدرِ متعهد ارزندهتر است. تجسم عطوفت و رحمت در ديدگان نورانى مادر، بارقه رحمت و عطوفت رب العالمين است. خداوند تبارك و تعالى، قلب و جان مادر را با نور رحمتِ ربوبيت خود آميخته، آنگونه كه وصف آن را كس نتوان كرد و به شناخت كسى جز مادران در نيايد و اين رحمت لايزال است كه مادران را تحملى چون عرش در مقابل رنجها و زحمتها از حال استقرار نطفه در رحم و طول حمل و وقت زائيدن و از نوزادى تا به آخر، مرحمت فرموده؛ رنجهايى كه پدران يك شب آن را تحمل نكنند و از آن عاجز هستند. اينكه در حديث آمده است كه "بهشت زير قدمهاى مادران است"-حديث از پيامبر گرامى اسلام (صلى اللّه عليه و آله و سلم) است. نگا: نهج الفصاحه، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، ص: 571. در همان كتاب روايات متعددى از وجود نازنين پيامبر اكرم (صلى اللّه عليه و آله وسلم) درباره مقام مادر نقل شده است.
( يك حقيقت است و اينكه با اين تعبير لطيف آمده است براى بزرگى عظمت آن ـ مادر ـ است و هشيارى به فرزندان است كه سعادت و جنت را در زير قدم آنان و خاك پاى مبارك آنان جستجو كنيد و حرمت آنان را نزديك حرمت حق تعالى نگهداريد و رضا و خشنودى پروردگار سبحان را در رضا و خشنودى مادران جستجو كنيد.»(
آرى ا-جلوههاى رحمانى؛ نامه عرفانى حضرت امام خمينى به مرحوم حاج سيد احمد آقا خمينى ؛ انتشارات معاونت فرهنگى بنياد شهيد، 1371 چاپ اول، ص: 47
اين مقام رفيع با كمى رنج و سختى به دست مىآيد.