تعريف دين | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
تعريف دين
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
تعريف دين
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
دین شناسی
سوال:
تعريف دين چيست؟ يك تعريف كلى از دين بيان كنيد.
پاسخ تفصیلی:
معناى لغوى
«دين» در لغت به معناى راستكار شدن، اطاعت نمودن، پاداش، عادت، حساب، كيش، پرهيزگارى و ... آمده است. در اصطلاح، تعاريف گوناگونى درباره دين ارايه شده است. با توجه به تنوع و ناهمگونىهاى اين تعاريف، لازم است ابتدا ويژگىها و بايستههاى تعريف مناسب را بررسى كنيم و سپس تعاريف موجود را به اختصار بازكاويم ..
بايستههاى تعريف.
اساسىترين شروط تعريف عبارت است از:
1. بيانگرى و وضوح «1»، به گونهاى كه به روشنى معنا را به ذهن منتقل سازد و از ابهام و اجمال پيراسته باشد.
2. فراگير بودن و جامعيت «1»، به عبارت ديگر تعريف بايد- حدالامكان- به گونهاى باشد كه همه وجوه و ويژگىهاى ذاتى معرَّف را بر گيرد، نه اين كه بخشى را برگيرد و بخش ديگر را فروگذارد.
3. تمايز «2» و مانعيت، تعريف بايد از چنان مرزبندى دقيقى برخوردار باشد كه به خوبى بتواند بين معرَّف و امور ديگر تمايز نهد. «3»
مشكل تعريف دين؛ تعريف دين به حد تام اگر محال نباشد به غايت دشوار است.
اين مسأله اختصاص به دين ندارد و بسيارى از ديگر امور به ويژه پديدههاى انسانى و اجتماعى را نيز شامل است. در عين حال مىتوان به تعريفى اعتمادپذير كه شامل عمدهترين لوازم آن باشد دست يافت.
تنوع تعريف دين؛ انديشوران و متفكران تلاشهاى زيادى در جهت ارايه تعريفى از «دين» كردهاند. هر يك از انديشمندان از منظر خاصى به دين نظر كرده و تعريفى همسو با همان زاويه نگرش به دست آوردهاند. تعاريفى كه در اين باب بيان شده بالغ بر صدها تعريف است كه به گونههاى مختلفى تقسيم پذيرند، از جمله:
1. تعاريف روان شناختى «4»، 2. تعاريف جامعه شناختى «5»،
3. تعاريف اخلاق گرايانه «6»، 4. تعاريف غايت گرايانه «7»،
5. تعاريف كاركرد گرايانه «1»، 6. تعاريف خرد گرايانه «2»،
7. تعاريف شهود گرايانه «3»، 8. تعاريف تحويل گرايانه «4»،
و ... «5».
فارغ از نقدهايى كه به طور خاص بر هر يك از گونههاى ياد شده وارد است، ويژگىهاى غالب تعاريف ياد شده كه ناشى از نوع نگرش غربى به دين است عبارت است از:
1. عدم جامعيت
به عبارت ديگر هيچ يك از رهيافتهاى مزبور از شمول و جامعيت برخوردار نيست، بلكه به فرض صحت، تنها وجهى از وجوه «دين» يا «دينگرايى» و تدين مؤمنان را مورد توجه قرار داده و از ديگر وجوه و يا ماهيت اساسى دين غفلت نموده و گرفتار مغالطه «كنه و وجه» و يا «جزء و كل» و يا «لازم و ملزوم» گرديده است.
2. خاستگاه برون دينى
غالب تعاريف اشاره شده داراى خاستگاه برون دينى است و فارغ از درونمايه و محتواى پيام و مضمون و مؤلفههاى دين به تعريف دين پرداختهاند، در حالى كه هر تعريفى از دين بايد به درستى بر دين منطبق شود، لاجرم نمىتواند از درونمايه آن گسسته و بيگانه باشد.
(5). اقسام ياد شده منحصر نيستند، افزون بر آن بين آنها تباين برقرار نيست، بلكه در مواردى تداخل در اقسام دارند. مثلًا تعريفى روان شناختى چه بسا تحويلگرايانه نيز باشد. براى آگاهى بيشتر ر. ك:
الف. علامه محمد تقى جعفرى، فلسفه دين، بخش نخست، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى.
ب. عليرضا شجاعى زند، مشروعيت دينى دولت و اقتدار سياسى دين، صص 42- 39.
3. بيگانگى نسبت به حقانيت و بطلان
آن چه موضوع تعاريف ياد شده است اساساً دينهاى موجود و محقق است، با تفاوتها و تمايزاتى از زمين تا آسمان. اين خود يكى از رموز اساسى ناكامى تعاريف مورد اشاره در ارايه تصويرى اعتمادپذير از دين است.
دينهاى موجود و محقَّق داراى چنان تنوع و ناهمگونى هستند كه به سختى مىتوان وجوه مشتركى از آنها به دست آورد كه به خوبى نمايانگر ماهيت و اركان اساسى دين باشد.
به عنوان مثال «گيسلر» «1» مىكوشد با شناخت عناصر مشترك اديان به تعريف دين بپردازد. او مىگويد: «تلاشهايى كه براى تعريف دين شده است عموماً در كسب استقبال همگانى ناموفق بودهاند و با اين همه بخش عظيمى از اين تعاريف، حداقل شامل يك عنصر مشترك هستند: «آگاهى از امر متعالى» «2».
آنچه گيسلر امر متعالى مىخواند نه خداوند، بلكه مفهومى اعم است؛ به گونهاى كه بر خدا و غير خدا انطباق مىپذيرد: «برهمن در مذهب هندو، نيروانا در مذهب بوديسم، تائو در مذهب تائوئيسم، همه در نظر شلاير ماخر، نيومن در ديدگاه اتو و وجود- وراى- وجود در تفكر تيليخ تماماً راههاى لحاظ امر متعالى است» «3».
اشكال جدى در اين تعريف آن است كه هيچ يك از شرايط تعريف را دارا نيست، زيرا:
1. چندان واضح نيست كه «امر متعالى» بر چه چيزى دلالت دارد و تهى از وضوح مفهومى است.
2. دين صرفاً آگاهى از «امر متعالى» و سرسپردگى در برابر آن نيست.
(3). همان، ص 20.
3. «امر متعالى» چه بسا در مكاتب غيردينى نيز يافت شود، كما اين كه غايت برين در تفكر ماركسيستى كمون بزرگ و حل تضادها و نفى طبقات است.
بنابراين تعريف ياد شده از مانعيت نيز برخوردار نمىباشد.
روش انديشمندان مسلمان
در برابر رويكردهاى ياد شده عالمان وانديشمندان مسلمان رويكردى ديگر برگزيده و در تعريف دين به امور زير بهاى جدى دادهاند:
1. خاستگاه درون دينى
عالمان دين غالباً در تعريف دين به متن و درون آن نظر كرده و كوشيدهاند دين را آنچنان كه خود معرفى مىكند و براساس درونمايهها و مؤلفههاى داخلىاش توصيف كنند.
2. ناظر به دين «حق» بودن
عالمان و انديشمندان مسلمان عمدتاً در جست و جوى تعريف دين حق و مقبول الهى (اسلام) بودهاند، نه ارايه تعريفى فراگيرنده نظامهاى عقيدتى باطل كه دامنه آن آموزههاى غير توحيدى و خداگريز را نيز در بر گيرد.
3. جامعيت و شمول
تلاش عالمان مسلمان اين بوده است كه در مقام تعريف دين هيچ يك از مؤلفههاى اساسى آن را فرونگذارند، البته چنان كه گفته آمد ارايه تعريفى «جامع و مانع» از دين به سادگى امكانپذير نيست، از اين رو غالب انديشمندان مسلمان كوشيدهاند تا در حد امكان مهمترين ويژگىها و اوصاف دين را بنمايانند.
برخى از اين تعاريف عبارتند از:
1. علامه طباطبايى (ره): دين را چنين معرفى مىكند: «دين عقايد و دستورهاى عملى و اخلاقى اسلام است كه پيامبران از طرف خدا براى راهنمايى و هدايت
بشر آوردهاند. دانستن اين عقايد و انجام اين دستورها سبب خوشبختى انسان در دو جهان است. «1»
او در جاى ديگر مىنويسد: «... آن [دين] روش مخصوصى در زندگى است كه صلاح دنيا را به طورى كه موافق كمال اخروى و حيات دائمى حقيقى باشد تأمين مىنمايد. پس در شريعت بايد قانونهايى وجود داشته باشد كه روش زندگانى را به اندازه احتياج روشن سازد ...». «2»
2. آيةاللَّه جوادى آملى: دين، «مجموعه معارف نظرى و عملى قدسى است؛ يعنى، مجموعه گزارههاى ناظر به واقع و عمل كه حول محور قدسى، شكل گرفته است. در حقيقت، دين «مجموعه معارف دست اول است كه معمولًا در متونى مقدس گرد آمده است».
با تطبيق تعريف مزبور بر اسلام، اين دين عبارت است از: «مجموعه معارفى كه در نسبت با خداوند، تدوين يافته و در متن مقدس قرآن و سنت گرد آمدهاند». «3»
3. آية اللَّه مصباح يزدى: دين «مجموعه عقايد، اخلاق، قوانين و مقررات اجرايى است كه خداوند آن را براى هدايت بشر فرستاده تا انسان، در پرتو آموزههاى آن، هوا و هوس خود را كنترل و آزادى حقيقى خويش را تأمين كند. دين الهى به حقيقت انسان و نيازهاى او توجه داشته و برنامه كامل و همه جانبهاى ارايه مىكند كه انتظارات او را از همه نظر برآورده سازد». «4»
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.maaref.porsemani.ir//content/%D8%AA%D8%B9%D8%B1%D9%8A%D9%81-%D8%AF%D9%8A%D9%86%E2%80%8F
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های معارف سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , کتابخانه عمومی
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت