عقل و دين | کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی
کانال ارتباطی از طریق پست الکترونیک :
support@alefbalib.com
نام :
*
*
نام خانوادگی :
*
*
پست الکترونیک :
*
*
*
تلفن :
دورنگار :
آدرس :
بخش :
مدیریت کتابخانه
روابط عمومی
پشتیبانی و فنی
نظرات و پیشنهادات /شکایات
پیغام :
*
*
حروف تصویر :
*
*
ارسال
انصراف
از :
{0}
پست الکترونیک :
{1}
تلفن :
{2}
دورنگار :
{3}
Aaddress :
{4}
متن :
{5}
فارسی |
العربیه |
English
ورود
ثبت نام
در تلگرام به ما بپیوندید
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ...
همه موارد
عنوان
موضوع
پدید آور
جستجو در متن
: جستجو در الفبا
در گوگل
...جستجوی هوشمند
صفحه اصلی کتابخانه
پورتال جامع الفبا
مرور منابع
مرور الفبایی منابع
مرور کل منابع
مرور نوع منبع
آثار پر استناد
متون مرجع
مرور موضوعی
مرور نمودار درختی موضوعات
فهرست گزیده موضوعات
کلام اسلامی
امامت
توحید
نبوت
اسماء الهی
انسان شناسی
علم کلام
جبر و اختیار
خداشناسی
عدل الهی
فرق کلامی
معاد
علم نفس
وحی
براهین خدا شناسی
حیات اخروی
صفات الهی
معجزات
مسائل جدید کلامی
عقل و دین
زبان دین
عقل و ایمان
برهان تجربه دینی
علم و دین
تعلیم آموزه های دینی
معرفت شناسی
کثرت گرایی دینی
شرور(مسأله شر)
سایر موضوعات
اخلاق اسلامی
اخلاق دینی
تاریخ اسلام
تعلیم و تربیت
تفسیر قرآن
حدیث
دفاعیه، ردیه و پاسخ به شبهات
سیره ائمه اطهار علیهم السلام
شیعه-شناسی
عرفان
فلسفه اسلامی
مرور اشخاص
مرور پدیدآورندگان
مرور اعلام
مرور آثار مرتبط با شخصیت ها
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی
مرور مجلات
مرور الفبایی مجلات
مرور کل مجلات
مرور وضعیت انتشار
مرور درجه علمی
مرور زبان اصلی
مرور محل نشر
مرور دوره انتشار
گالری
عکس
فیلم
صوت
متن
چندرسانه ای
جستجو
جستجوی هوشمند در الفبا
جستجو در سایر پایگاهها
جستجو در کتابخانه دیجیتالی تبیان
جستجو در کتابخانه دیجیتالی قائمیه
جستجو در کنسرسیوم محتوای ملی
کتابخانه مجازی ادبیات
کتابخانه مجازی حکمت عرفانی
کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران
کتابخانه تخصصی ادبیات
کتابخانه الکترونیکی شیعه
علم نت
کتابخانه شخصی
مدیریت علاقه مندیها
ارسال اثر
دانشنامه
راهنما
راهنما
عقل و دين
کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
فارسی
کتاب الکترونیکی
میانگین امتیازات:
امتیاز شما :
تعداد امتیازات :
0
عقل و دين
ویرایش اثر
کلید واژه اصلی :
دین و عقل
سوال:
با وجود عقل چه نيازى به دين است و گستره اين نياز تا كجاست؟
پاسخ تفصیلی:
در پاسخ توجه به چند مطلب، بايسته است:
امام صادق عليه السلام خطاب به هشام فرمود: «يا هشام! ان للّه على الناس حجتين:
حجة ظاهرة و حجة باطنة: فامّا الظاهرة فالرّسل والانبياء و الائمّة عليهم السلام و اما الباطنة فالعقول»؛ «اى هشام! همانا كه خداوند بر مردم دو گونه حجت دارد:
حجتى آشكار و حجتى پنهان؛ حجت آشكار او، رسولان، پيامبران و امامان هستند و حجّت پنهان عقول ايشان است» «1».
همچنين از آن حضرت خطاب به هشام آمده است: «يا هشام! انّ اللّه تبارك و تعالى اكمل للنّاس الحجج بالعقول و نصر النبيين بالبيان»؛ «اى هشام! همانا خداى متعال حجتها را براى مردم، به وسيله عقلهايشان كامل كرد و انبيا را به وسيله بيان يارى نمود».
با توجه به روايات ياد شده و ديگر دلايل مربوط به فلسفه دين و ديندارى درمىيابيم كه نياز انسان به دين گستره فراخ و فراگيرى دارد. دين نه تنها راهبر به سوى تأمين سعادت جاودان اخروى است؛ كه در زيست اين جهانى نيز به گونههاى مختلف و در عرصههاى گوناگون حيات فردى و اجتماعى و حوزههاى روابط چهارگانه انسان يعنى: رابطه با خدا، رابطه با خود، رابطه با همنوعان و رابطه با طبيعت تأثيرات منحصر به فرد و بديلناپذيرى دارد. در يك تقسيم بندى مىتوان خدمات و كاركردهاى دين را در چند حوزه اساسى تقسيم بندى كرد:
1. حوزه هدايت، معرفت و دانايى،
2. عرصه روان شناختى،
3. عرصه اخلاق،
4. حوزه تمدن و اجتماع.
بررسى هر يك از عرصههاى ياد شده مجالى فراخ مىطلبد. آن چه اكنون اشاره مىشود كلياتى در باب وجه حاجت به دين در كنار عقل و خرد بشرى است:
1. آموزههاى فراعقلى؛
پارهاى از معارف و حقايق تنها از طريق وحى آسمانى در اختيار بشر قرار مىگيرد و شاهباز خرد و دانش بشرى به تنهايى توان پرواز در آن ساحت را ندارد. پارهاى از آموزههاى مربوط به اوصاف و افعال الهى، عوالم هستى، سنن و قوانين فراطبيعى حاكم بر هستى و ... از اين قبيلاند.
2. بهنگام سازى تجربههاى ديرياب؛
پارهاى ازحقايق زمانى در تور تجربه بشرى مىافتد كه كار از كار گذشته و هيچ فرصتى براى استفاده و بهرهبردارى از آن نمانده و چه بسا خسارتى جبرانناپذير دامنگير آدمى شده است. مسائلى چون ويژگىهاى سراى جاودان، جزئيات مربوط به سعادت و شقاوت آدميان، نقش هر يك از كنشهاى اين جهانى انسان در تعيين سرنوشت ابدى او، امورى هستند كه تنها پس از خروج از نشئه دنيا به تجربه مىآيند و آن گاه ديگر فرصتى براى انسان نمانده تا سرنوشتى نيكو براى خود رقم زند و خود را از خسارت ابدى برهاند. تنها دين حق الهى است كه همه اين حقايق را به رايگان و به موقع- يعنى تا زمانى كه در اين جهان فرصت باقى است- در اختيار بشر مىگذارد و راه سعادت جاودان را به او مىنماياند.
3. آسان ياب سازى حقايق دشوار؛
پارهاى از حقايق موثر در سعادت و بهروزى آدميان اگر چه با كاوشهاى عقلانى يافتنى هستند؛ اما شناخت و درك آنها جز با كاوشهاى ژرف و دشوار، آن هم براى تنى چند از نخبگان، با طى مقدمات عديده و در گذر طولانى زمان ممكن نيست، و ديگران از دريافت آنها و درك سعادت مبتنى بر آنها محروم خواهند ماند.
يكى از فوايد مهم و انحصارى دين اين است كه اين گونه حقايق را سهل و آسان در اختيار همگان قرار مىدهد.
«اتين ژيلسون» «1» در تبيين فلسفه «توماس آكويناس» مىنويسد:
«آيا خدا روا مىبيند كه حقايق فلسفى قابل قبول عقل را از طريق وحى به مردم افاضه كند؟ جواب اين است كه هرگاه اين حقايق در زمره امورى باشد كه علم بدانها براى نجات بشر ضرورت دارد، چنين افاضهاى حاصل مىشود. اگر جز اين مىبود، اين حقايق و نجاتى كه مشروط بدانهاست منحصر به تعداد محدودى از مردم مىشد و ديگران خواه به سبب حرمان از نور فطرى عقل، خواه به دليل فقدان فراغ و فرصت براى بحث و فحص، خواه به جهت عدم جرأت به مطالعه و تحقيق از اين موهبت محروم مىماندند. علاوه بر اين، كسانى هم كه قادر به تحصيل اين حقايق بودند رنج فراوان در اين راه مىبردند و مدت مديدى از عمر آنان در تفكر مىگذشت، و اكثر ايام حيات شان در جهلى كه مىتوانست منشأ خطر باشد سپرى مىشد» «2».
4. پرورش عقل و خرد؛
از جمله كاركردهاى دين شكوفاسازى خرد و رهاسازى آن از گرفتار آمدن در دام عوامل لغزنده، انحرافانگيز و مزاحمت آفرين است.
استاد مطهرى در اين باره مىنويسد: «ذهن و فكر انسان در بسيارى موارد دچار اشتباه مىشود. اين موضوع نزد همه ما شايع و رايج است. البته منحصر به عقل نيست بلكه حواس و احساسات نيز مرتكب خطا مىشوند؛ مثلًا براى قوه باصره، دهها نوع خطا ذكر كردهاند. در مورد عقل بسيار اتفاق مىافتد كه انسان استدلالى ترتيب مىدهد و براساس آن نتيجهگيرى مىكند. اما بعد احياناً درمىيابد كه استدلال از پايه نادرست بوده است» «1».
ايشان سپس به تبيين لغزشگاههاى انديشه پرداخته و موارد زير را به عنوان علل رخداد خطا در فكر و انديشه بشر از ديدگاه قرآن يادآور مىشود:
1. تكيه بر ظن و گمان به جاى علم و يقين.
2. ميلها و هواهاى نفسانى.
3. شتابزدگى.
4. سنتگرايى و گذشته نگرى.
5. شخصيت گرايى. «2»
افزون بر نشان دادن لغزشگاههاى انديشه و راه چاره آن، دين حق از راههاى ديگرى به رشد و شكوفايى خرد آدميان مدد مىرساند از جمله:
1. انگيزش و دعوت به سوى تفكر، انديشه و خردورزى.
2. تأييد و تقويت آموزههاى عقلى از طريق نقل.
3. سمت و سو دهى به عقل و خرد و فعال ساختن آن در جهت صحيح و مفيد به حال بشريت. «1»
4. پشتيبانى احكام عقلى توسط دين بدين معنا كه وقتى عقل عملى ما، فضايل اخلاقى را به عنوان وظايف انسانى از ما درخواست مىكند، چه ضمانت اجرايى براى انجام چنين دستوراتى وجود دارد؟ در شرايط عادى اگر چه وجدان اخلاقى مؤثر است؛ ولى در نهايت- به ويژه در شرايط خاص- اين ديانت و اوامر و نواهى الهى است كه ما را وادار به انجام وظايف خود خواهد ساخت. «2»
رابطه عقل و دين
از آنچه گذشت روشن مىشود كه چرا با وجود عقل، انسان به دين نيازمند است.
حقيقت آن است كه دين مكمل عقل و خرد بشرى است و كار بشر با عقل تنها، به سامان نمىرسد. از طرف ديگر دين مؤيد عقل، پرورشدهنده و رهاننده آن از اسارت و برطرف كننده موانع شكوفائى آن و جهت دهنده به كاوشهاى عقلانى نيز است. بنابراين كاركرد دين درباب عقل عبارت است از:
1. تكميل عقل؛
2. تأييد عقل و پشتيبانى از احكام آن؛
3. بيدارگرى، آزادسازى انديشه و رشد و شكوفاسازى خرد؛
4. جهت بخشى و سمت و سودهى به عقل؛
5. آسانياب سازى دستاوردهاى ديرياب خرد.
صاحب محتوی:
پرسمان دانشجویی
زبان :
فارسی
منبع اصلی :
http://www.maaref.porsemani.ir//content/%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D9%8A%D9%86%E2%80%8F
جنس منبع:
متن
پایگاه :
پایگاه پرسش و پاسخ های معارف سایت پرسمان
نوع منبع :
پرسش و پاسخ
مخاطب :
بزرگسال
خروجی ها :
Mods
Doblin core
Marc xml
MarcIran xml
مشخصات کامل فراداده
مشخصات کامل اثر
منابع مرتبط :
ثبت نظر
ارسال
×
درخواست مدرک
کاربر گرامی : برای در خواست مدرک ابتدا باید وارد سایت شوید
چنانچه قبلا عضو سایت شدهاید
ورود به سایت
در غیر اینصورت
عضویت در سایت
را انتخاب نمایید
ورود به سایت
عضویت در سایت