مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫حاکميت از مسائل بنيادين در فلسفه سياسي اسلام است. تحقيق حاضر در چهار فصل در پي تبيين حاکميت سياسي از منظر فلسفه سياسي اسلامي و نسبت سنجي آن با حاکميت سياسي در افغانستان است. در هر اجتماعي دستگاه حاکميتي لازم است تا بر جامعه کنترل و نظارت داشته باشد و تزاحم منافع افراد و گروهها را کنترل نموده، به سوي قانونمندي و جلب منفعت جامعه سوق دهد. از سوي ديگر، حاکميت سياسي يکي از محوريترين و جديدترين مفاهيم در فلسفه سياسي اسلامي است که نشانگر جوهر دولتها و بيانگر چگونگي رابطه بين حاکم و مردم است. دولت بدون حاکميت، فاقد تشکل و حيات سياسي است و در واقع نه دولتي بدون حاکميت بر پا ميشود و نه ميتواند به حيات سياسي خود ادامه دهد. با اين وجود، حاکميت سياسي در افغانستان به عنوان يک طعمه همواره مورد سرقت قرار گرفته است. حاکميت قومي - قبيلهاي، موروثي، استبدادي و تک حزبي، از معظلات اساسي اين کشور است که باعث گرديده هرگاه جوانههايي از حاکميت ملي در اين کشور در حال روييدن باشد، افرادي از داخل کشور همانند ويروس با حمايتهاي بيروني، اقدام به خشکاندن اين جوانهها نموده و آن را به سمت حاکميت قومي- قبيلهاي سوق دهند. بيسوادي، فقر، آوارگي، عدم توسعه کشور در ابعاد و زواياي گوناگون، قتل وکشتار، بيخانماني، نسل کشيها، بيحرمت شدن انسانها، لگدمال شدن کرامت انساني، بي عدالتي و رعايت نشدن حقوق شهروندان، از دستاوردهاي حاکميت سياسي در افغانستان معاصر بوده است. در اين پژوهش، به منظور ارائه الگويي مناسب براي حاکميت در افغانستان، نخست به ماهيت حاکميت از ديدگاه فيلسوفان سياسي اسلامي و به طور مشخص به ديدگاه فارابي و اين سينا اشاره شده است. سپس گونههاي متفاوت از حاکميت در افغانستان تبيين و بازشناسي شده و نقاط قوت و ضعف حاکميت سياسي با توجه به معيارها و شاخصههاي ارائه شده، بيان شده است. در پايان، راهبرد کلان از حاکميت سياسي مورد نظر در فلسفه سياسي اسلامي در جامعه افغانستان ارائه شده است.

‫آدمي از ابتداي خلقت تاکنون، همواره در انتظار برپايي جامعه آرماني يا مدينه فاضله بوده است. منظور از مدينه فاضله بر اساس آموزه‌هاي ديني، ايجاد نوعي شرايط اجتماعي است که وصول آدمي به سعادت واقعي و قرب الهي را به آساني ميسر سازد. در اين راستا، پژوهش حاضر به بررسي ويژگي‌هاي مدينه فاضله از ديدگاه اسلام، و مقايسه آن با مسايلي که در فلسفه سياسي دانشمندان مسلمان و غيرمسلمان پيرامون اين موضوع آمده، پرداخته است. بر اساس آن‌چه از آيات قرآن کريم و روايات معصومين(ع) استفاده مي‌شود تحقق مدينه فاضله در آخرالزمان، امري حتمي است. در آموزه‌هاي اسلامي به ويژگي‌هاي خاصي هم براي اين جامعه آرماني اشاره شده که در ساير جوامع آرماني يافت نمي‌شود، و ارکان آن نيز شامل قانون، حاکم و مردم مي‌باشد. از سوي انديشمندان غربي مانند نيچه، جيام، توين بي، هگل و کارل مارکس نيز در زمينه مدينه فاضله ديدگاه‌هايي ارايه گرديده که در اين رساله بررسي شده است. علاوه بر آن، از سوي انديشمندان سياسي مسلمان هم ديدگاه‌هايي در زمينه ارکان و ويژگي‌هاي مدينه فاضله مطرح گرديده است؛ در اين زمينه، فارابي، ابن سينا و خواجه نصيرالدين طوسي به مباحثي همچون خداشناسي، انسان‌شناسي، غايت‌شناسي، و نيز وظايف و شرايط حاکم در مدينه فاضله پرداخته‌اند. از ميان فيلسوفان غربي، افرادي مانند افلا طون، ماکياولي و توماس هابز به ترسيم جامعه آرماني پرداخته‌اند؛ در جامعه‌اي که ماکياولي به تصوير مي‌کشد، از اصول، مباني سياسي، انسان‌شناسي، اخلاق، ارکان، و ويژگي‌هايي مثل اومانيسم، ناسيوناليسم و سکولاريسم سخن گفته شده است. همچنين در نظريه هابز، که از ارکان اصلي سياست سخن به ميان آمده، تصريح مي‌گردد که آدميان در آرمان‌شهر به حکم طبيعت برابرند؛ او همچنين به مباحثي مانند ضرورت دولت و حاکم، قرارداد اجتماعي، وظا يف حاکم، قانون خوب، آزادي اتباع، مالکيت مردم و مواردي همچون سکولاريسم پرداخته است.