جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سلامت معنوی، معنایابی و معنابخشی به روابط چهارگانه انسان با خدا، خود، خلقت و خلق برای رسیدن به نظام باور، گرایش و عمل یکپارچۀ توحیدی است که زندگی را هدفمند می‌سازد. بیانیۀ گام دوم انقلاب با نگاهی ویژه به معنویت و نقش آن در رشد جامعه و تمدن اسلامی، شاخص‌های سلامت معنوی را در ساحت‌های بینش، گرایش، و کنش در اختیار قرار می‌دهد که مستند به آیات و احادیث هستند. نوشتار پیش روی، این شاخص‌ها را از طریق جمع‌آوری و دسته‌بندی تمام آیات و روایات مربوط و استنطاق روشمند آنها و با کمک روش توصیفی ـ تحلیلی بر اساس آیات و احادیث، مستندسازی و تحلیل کرد. یافته‌ها نشان داد شاخص‌های بینشی شامل باور توحیدی، خودآگاهی معنوی، شناخت جایگاه و ارزش خانواده، دشمن شناسی، و باور به هدفمندی و معناداری طبیعت هستند. در بُعد شاخص‌های گرایشی می‌توان به گرایش به فضائل و دوری از رذائل، امیدورزی به خداوند، و دیگردوستی اشاره کرد. شاخص‌های کنشی عبارتند از دستگیری از نیازمندان، بندگی خداوند، و جلوه‌های عملی جهاد با نفس.

امروزه اغلب انسان­ها با غرق شدن در زندگی دنیوی، از توجه به خود و یک زندگی آرام و بی­دغدغه دور مانده‌اند. اغلب افراد دچار اختلالات و ناراحتی­های روحی - روانی همچون نگرانی، اضطراب، غم، ترس و پوچ‌گرایی هستند. ازاین‌رو توجه به سلامت روح و روان به‌عنوان یکی از اساسی­ترین نیازهای انسان مطرح است. در متون غیردینی، منابع قابل‌توجهی در سلامت روحی وجود ندارد. ازاین‌رو معیارهایی برای تأمین سلامت روحی و روانی با نگاه پیشگیری از اختلالات و بیماری‌ها لازم است. سؤال اصلی این است که معیارهای سلامت روحی و روانی چیست؟ روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و بررسی کتابخانه­ای ـ اسنادی و با مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و بهداشت و سلامت است. یافته­های تحقیق بیانگر آن است که از ابتدای خلقت، خداوند متعال به‌تمامی ابعاد انسان توجه داده است. همچنین دین اسلام وجود آدمی را متشکل از دو بعد روحی و جسمانی می­داند. بسیاری از آیات الهی درزمینه پرورش صحیح انسان و حفظ بهداشت و سلامت روح و روان انسان سخن گفته است. نمونه آن، تأثیر آوای قرآن بر اضطراب و درد بیماران و پیشگیری و درمان غم و اندوه است. نتایج پژوهش انجام‌شده نشان می‌دهد که می­توان معیارهای سلامت روح و روان را در قرآن کریم و روایات استخراج کرد. برای مؤلفه­ها و معرف­های سلامت روح و روان، معیارها و مهارت­هایی وجود دارد که برخی با عوامل هم از آن یاد می­کنند با این معیارها می­توان نیمرخ سلامت روحی روانی را سنجید و بدین‌وسیله و برای رسیدن به وضعیت مطلوب برنامه­ریزی کرد.