جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شاید یکی از محوری‌ترین ایده‌های کانت که تمام دوره‌های کار پیگیر فکری او را به یکدیگر متصل می‌کند، ایده طبیعت به‌طور کل باشد. طبیعت به‌طور کل برای کانت معادل تمامیّت و کلیّت است. قاعده این ایده بنیادین چنین است: جزئیات سرانجام باید تحت امر کلی واقع شوند تا قابل تبیین باشند. اما جالب توجه این است که این قاعده کلی که در سه دوره کار فکری کانت بدون تغییر باقی می‌ماند، در هر دوره دلالت خاصی پیدا می‌کند. لذا ما در پی پاسخ به این سوال هستیم که کانت چگونه از طبیعت به عنوان امر عینی شروع می­کند و سپس به طبیعت همچون ایده‌آل عقل محض می­رسد یا آن را همچون تمامیّت ضروری برای قوّه حکم لحاظ می­کند و از آن‌جا به طبیعت همچون امری که دارای الزامات حقوقی است می­‌رسد اما چنین تبدلی به طبیعتِ حقوقی و تاریخی تنها در صورتی ممکن می‌شود که به قوّه حاکمه تأملی -زیبایی‌شناختی، غایت‌شناختی- توجه داشته باشیم. چرا که دقیقاً قوّه حاکمه تأملی است که ابزار لازم را در اختیار کانت می‌گذارد تا طبیعت را همچون تمامیّتی بنگرد که غایتش تحقق حقوق است. طبیعت در این معنا امری است که امیدواری را به نوع انسانی عرضه می‌کند.

کانت معتقد است که یکی از اساسی‌ترین کارکردهای تخیّل، فراهم آوردن عینیت است. نقش تخیّل در تقویم عینیت هم شامل احکام متعیّن ‌شناختی مربوط به فاهمه است و هم شامل احکام تأملی زیبایی‌شناختی. او همواره تخیّل را در ارتباط با اموری همچون فاهمه و خودادراکی نفسانی و شهودهای محض، یا حسِّ مشترک و حکم تأملی قرار می‌دهد. تخیّل در ارتباط با دیگر قوای شناسایی همواره نقش محوری داشته است. این نقش را به‌ سادگی می‌توان امکان تقویم عینیت دانست. این نوشتار در گام نخست، به مسئلۀ چگونگی تأمین عینیت از سوی تخیّل در همکاری‌اش با فاهمه - در نقد عقل محض - خواهد پرداخت و سپس به این سؤال خواهد پرداخت که تخیّل چگونه در اتّحاد با حس مشترک و عمل تأمل مطرح شده در نقد قوۀ حکم فراهم‌آورندۀ مرجعی عینی برای آنهاست؛ به گونه‌ای که بدون آن امکان اعتبار همگانی برای احکام ذوقی۔ زیبایی‌شناختی از دست خواهد رفت.