جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اعتقاد به‌وجود منجی و موعود آخرالزمان در میان ادیان الهی جایگاه ویژه‌ای دارد. اعتقاد به مهدی موعود در فرقه‌ وهابیت که سابقه انکار برخی از مفاهیم اصیل دینی را دارد و از سوی دیگر، رویکرد حدیث‌گرایانه، اهمیت موضوع را دو چندان می‌سازد. نوشتار حاضر به­روش تحقیق کتاب­خانه‌ای و با رویکرد تحلیلی _ انتقادی، به بررسی نگرش اعتقادی وهابیت به مسئله مهدویت می‌پردازد. در این پژوهش سعی می‌شود تا ایراداتی که بر عقاید وهابیون مانند، نَسَب و تولد حضرت، فلسفه غیبت و طول عمر حضرت وارد است، طبق اسناد و کتب اهل­سنت و احادیث متواتر، مورد نقد و بررسی قرار گیرد و رد ادعای وهابیون ثابت شود. هدف ما بیان نظر وهابیت است هرچند ممکن است در برخی موارد با مذاهب دیگر مشترک باشد.

هرچند همه مذاهب اسلامی راجع به اصل توسل اتفاق نظر دارند، ولی درباره حدود آن بحث‌های فراوانی وجود دارد. توسل اولیای الاهی پس از مرگ ایشان در حیات برزخی از جمله مسائل اختلافی است. رویکرد غالب پژوهش‌های صورت‌گرفته در این زمینه نقلی است. مقاله پیش رو توسل به اولیای الاهی در حیات برزخی ایشان را با رویکرد کاملاً عقل‌گرایانه و بر اساس مبانی علم‌النفس فلسفی صدرایی بررسی می‌کند. در نظر بدوی چنین می‌نماید که برخی از مبانی نفس‌شناسی صدرا به نفع وهابیت و در جهت امتناع عقلی چنین توسلی می‌تواند استفاده شود. وابستگی شدید نفس به جسم، در نظریه حدوث جسمانی نفس، گویی مؤید نظریه وهابیت در «کالمعدوم‌بودن مردگان» است. همچنین، ابزاربودن جسم برای نفس، در نظر ابتدایی، دلیل عقلی بر بسته‌بودن دست مردگان و امتناع عقلی شنوایی آنها است (امتناع سماع موتی). از سوی دیگر، چندبودن ابدان نفس و وجود بدن مثالی در لایه زیرین، و به یک معنا فراتر از بدن مادی، امکان عقلی حیات برزخی را اثبات می‌کند. احاطه عالم مثال بر عالم ماده و همچنین تبیین کمال نهایی انسان از دیدگاه ملاصدرا که در اتحاد با عقل فعال صورت می‌گیرد و با فراغت از بدن هر گونه تصرف در عالم ماده را عقلاً ممکن می‌کند، راه توسل به اولیای الاهی در حیات برزخی، بلکه استمداد از ایشان را می‌گشاید.

جریان سلفی‌گری یکی از جریان‌های تأثیر گذار و فعال در دوره معاصر است که راه حل برون رفت از انحطاط جهان اسلام را در بازگشت به سلف صالح می‌داند، جریان سلفیه ریشه در نحله اصحاب حدیث و ظاهر‌گرایی افراطی دارد توسط ابن تیمیه احیاء و بازسازی شد. بعد از ابن تیمیه این جریان توسط شاگردش ابن قیم جوزیه، به حیات خود ادامه داد و به مرحله تثبیت رسید. و تا چند قرن این جریان خاموش شد تا زمان محمد بن عبدالوهاب در قرن دوازهم که به اوج و شکوفایی خود رسید. دیدگاه‌ها و عقاید ابن تیمیه و شاگردش و محمد بن عبدالوهاب و پیروان او بسیار سطحی نگرانه و ظاهر گرایانه می‌باشد. در این رساله ضمن نقل فتاوای سلفی‌ها و عقاید آنان در موضوعاتی چون: توحید و شرک، ایمان و کفر، بدعت و سنت، حیات برزخی، و اموری که باعث تکفیر مسلمانان توسط تکفیری‌های وهابیت شده از جمله؛ زیارت، توسل، شفاعت، تبرک و زیارت قبور را به چالش کشیده و مورد بررسی و نقد قرار می‌دهیم. وهابیون در تعریف توحید و شرک دچار سطحی نگری شده و توحید را در عبادت معنا کرده‌اند و امور و اعمالی که مسلمانان انجام می‌دهند، مانند: زیارت و شفاعت و... را شرک دانسته و مسلمانان را تکفیر می‌کنند. در حالی که توحید به معنای عبادت نیست، و عبادت هم صرف خضوع و خشوع نیست بلکه عبادت به معنای خضوع و خشوع به همراه اعتقاد شخص خضوع کننده بر خالقیت و ربوبیت و مالکیت خضوع شونده است در نتیجه اینگونه اعمال نه تنها هیچ منافاتی با توحید ندارند بلکه در راستای توحید می‌باشند.