جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مفهوم مقدس در واکاوی ریشه‌ و تعریف دین بر مبنای تفکیک مقدس و نامقدس یکی از پرکاربردترین مفاهیم در میان نظریه‌پردازان مکتب پدیدارشناسی و کارکردگرایی دینی است. مسئله‌ اصلی تحقیق در این نوشتار بررسی جایگاه، معنا و کاربرد مفهوم مقدس و نامقدس در دین‌شناسی این دو مکتب با تاکید بر دیدگاه دورکیم، اتو و الیاده است که در این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در کارکردگرایی دورکیم حقیقت دین اعتقاد به خدایی فوق طبیعی نیست، بلکه‌ او تفکیک امور مقدس از غیرمقدس را از کارکردهای جامعه می‌داند؛ اما در پدیدارشناسی اتو جوهر دین تجربه‌ امر مقدس است، که به شیوه‌‌ منحصر بفرد، به‌صورت اسرارآمیز و رعب‌انگیز برای هر انسانی تجربه می‏شود و کیفیتی متعال وصف‌ناپذیر دارد، از طرف دیگر فرآیند نمادسازی دینی و دیالکتیک امر مقدس از مهم‌ترین مفاهیمی است که در پدیدارشناسی الیاده مورد توجه قرار گرفته است.

آدمی با معطوف‌کردن انرژی خویش به پدیده‌ای و مشاهده‌ آن در درون به حضوری دست می‌یابد که جوهر آگاهی است؛ اما هنگامی که یگانگی خویش را با ذهن بگسلد و تماشاگر آن باشد، به مرتبه‌ای فراتر به نام آگاهی متعالی دست می‌یابد. رسیدن به این آگاهی در عرفان‌های شرقی به‌منظورِ آرامش ذهنی بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش، فرآیند رسیدن به این آگاهیِ برتر در مکتب یوگا و ذن به روش تحلیلی ـ توصیفی بررسی می‌شود. رهرو در مکتب یوگا با به‌کاربستن فنون ارائه‌شده به توقف جریانات ذهنی و در نهایت، به حقیقت برتر درونی و رسیدن به رهایی در پرتو آگاهی متعالی نائل خواهد شد. در مکتب ذن نیز روشن‌شدگی همراه با ادراک حقیقت وجود از طریق تمرکز و حضور دائمی حاصل می‌آید که با شهود درونی معنا پیدا می‌کند. آنچه در این دو مکتب علی‌رغم اختلاف در روش و مبانی مشترک است، همان هدف نهایی است که رسیدن به این آگاهی متعالی را دربر‌می‌گیرد.