جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله علم و ادراک از دیرباز موردتوجه فلاسفه بوده و کوشش‌هایی فراوانی برای تعریف و پی بردن به ماهیت علم و ادراک و مسائل مربوط به آن صورت گرفته است. اکثر فلاسفه معتقد به وجود ادراک حسی، خیالی و عقلی هستند و دراین‌بین عنایت خاصی به ادراک عقلی یا همان معقولات داشته‌اند و سعی در تبیین آن نموده‌اند. اولین تقسیم‌بندی از معقولات توسط فارابی صورت گرفت و معقولات به اولی یعنی معقولاتی که ما به ازای ماهیات خارجی هستند و معقولات ثانی (منطقی) که ویژگی ذهنی معقولات اولی هستند تقسیم شدند، اما نسبت به گنجاندن مفاهیم فلسفی در این تقسیم‌بندی اقدامی صورت نگرفت. بعد از فارابی ابن‌سینا به تبیین بیشتر این تقسیم‌بندی پرداخت و در ادامه بهمنیار شاگرد ابن‌سینا مصادیقی از معقولات ثانی (منطقی) را بیان می‌کند که تا قبل از آن ذهنی نبودند. در ادامه سهروردی و خواجه نصیر گستره عظیمی از مفاهیم فلسفی را در معقولات ثانی گنجانده و آن‌ها را ذهنی محسوب نمودند؛ اما بعد از خواجه اعتراضاتی به این نحوه تقسیم‌بندی صورت گرفت و فاضل قوشچی، سید سند و علامه دوانی در مباحث فلسفی خود بسیاری از مفاهیم فلسفی را از ردیف معقولات ثانی حذف نموده و آن‌ها را خارجی دانستند و درنهایت میرداماد با تکمیل تلاش‌های پیشینیان برای اولین بار معقولات ثانی را به معقولات ثانی فلسفی و منطقی تقسیم نمود. ملاصدرا شاگرد میرداماد نیز با ارائه تبیین متفاوت به این تقسیم‌بندی استحکام بخشید؛ اما با توجه اصول فلسفه ملاصدرا تقسیم‌بندی متداول معقولات به اولی و ثانی درهم‌ریخته و بایستی برای معقولات تقسیم‌بندی جدیدی صورت پذیرد. در این پایان‌نامه ابتدا به سیر تاریخی تقسیم‌بندی معقولات از فارابی تا ملاصدرا پرداخته و سپس با تبیین اصول فلسفه ملاصدرا ثابت می‌گردد که تقسیم‌بندی متداول نیاز به بازنگری دارد و در پایان تقسیم‌بندی پیشنهادی ارائه می‌گردد.