جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محسنات معنوی یکی از شیوه­های بیانی است که قرآن کریم در بیان فحوا و اهداف خود به وفور از آن بهره جسته است. اهمیت محسنات معنوی به اندازه­ای است که بدون درک صحیح و شناخت اهداف آن، فهم و تفسیر برخی آیات قرآن مشکل می­نماید. این در حالی است که با عنایت به نگرش دانشمندان علم بلاغت به فنون بدیعی به عنوان عنصری صرفاً زینت بخش، جوانب فنی آن مغفول مانده است. در بحث پیش رو به روش تحلیلی و با نگاه کاربرد شناسی و عملکردی، نقش محسنات معنوی در فهم و موسیقی قرآنمورد بررسی قرار گرفته که یافته­های پژوهش حاکی از این است که این نوع از محسنات دارای کارکرد­های مختلف فنی است. از جمله این کارکردها را می­توان در تولید موسیقی با تکیه بر سازه­های توازی و تناسب و سازه تکرار، تصویر­آفرینی با ابزار فنون بدیعی مبالغه و مقابله و همچنین، در فهم قرآن و مرتفع کردن شبهات برخی آیات شریفه دانست که در پرتو محسنات بدیعی توریه، تجاهل العارف، لفّ و نشر، مشاکله و احتباک حاصل می­شود.

قرآن کریم به عنوان سند حقانیت رسالت پیامبر اکرم(ص) و معجزه جاوید اسلام درزمانی نازل شد که فن خطابه وسخنوری دراوج خود بود. از این رولازم بود تا برای تأثیر گذاری بر مخاطب والقای اهدافش از سبک واسلوب ادبی ویژه ای استفاده کند. یکی از اسلوب های به کار رفته در قرآن اسلوب اقناع است. اقناع به معنای رضایت دادن به چیزی است که هدف عمده آن تأثیر گذاری بر مخاطب است و در قرآن کریم از این اسلوب بلاغی برای اثبات قبول دین اسلام ، اعتقاد به غیب، و دعوت به ایمان به خدا وهمچنین در پاسخ به شبهات منکرین و رد عقاید خرافی آن ها استفاده شده است. این اسلوب به دلیل این که مصون از تکلف بوده و با طبع انسان سازگار است به راحتی در قلب و عقل انسان تأثیر می گذارد و سعی دارد با ارائه ی براهین ودلایل قانع کننده انسان را به پذیرش اوامر الهی و اجتناب از نواهی ای که از جانب خداوند معین شده سوق دهد.در واقع اسلوب اقناع بهترین وسیله برای نشر دین است به دلیل این که مخاطب آن قبل از جسم آدمی، عقل و روح اوست،فطرت انسانی و شعور درونی وی را به تحرک وا می دارد و سبب می شود تا مبانی دین به شیوه ی صحیح بیان شود وجایی برای انکار و تردید باقی نماند.که در این پژوهش سعی شده با تحلیل آیات قرآن مهمترین اسلوب های بلاغی اقناع که عبارتنداز: تشبیه ، استعاره، تأکید ، تکرار ، مقابله ، جناس ، استفهام ، مذهب کلامی مورد بررسی قرار گرفته و چگونگی دلالت هریک از فنون ادبی ذکر شده در فرایند اقناع مخاطب بیان شود .نتایج حاصل از پژوهش بیانگر این است که خداوند متعال با بهره گیری از فنون اقناعی به بهترین شکل ممکن سعی دراقناع مخاطبانش داشته و از انجام این امر هدفی جز رساندن انسان به سعادت ابدی نداشته است.