جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در دین زردشتی و اسلام صحت طلاق منوط به احراز شرایطی است. شرایط مطرح‌شده در این خصوص خود جزئیات و مسائل خاصی دارد که پژوهش و بررسی آن ‌به روشن‌شدن بیشتر ابعاد این موضوع و مسائل حقوقی مرتبط با آن می‌انجامد. مسئله اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی شرایط و حق طلاق در دین زردشتی و اسلام و به دنبال آن مسائل مربوط به جنبه‌های مالی زوجین هنگام جدایی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در هر دو دیانت شرایط خاصی برای طلاق وجود دارد که خود حاکی از سخت‌گیری برای طلاق است. افزون بر این، اگرچه نقاط اشتراک چندی بین دو دیانت در این زمینه وجود دارد اما در قوانین طلاق دین زردشتی با توجه به اقتضای زمان تغییراتی رخ داده است که از جمله دلایل بسیار مهم آن می‌توان به تلاش برای حفظ بنیاد خانواده زردشتی در دوران حاکمیت اسلام اشاره کرد.

بررسی‌های موجود در بیان زرتشتیان راجع به پیشینه و اجرای آیین ازدواج با نزدیکان یا خویدوده و انگیزه‌های پای‌بندی به آن، عموماً بر شواهدی از آثار تاریخ‌نگاری‌های یونانی و نوشته‌هایی از قلم غیرایرانیان و بر پایه مفاهیم به‌کاررفته در متون فقهی بازمانده به زبان پهلوی اتکا دارد. افزون بر منابع مزبور، سنت یادشده در منابع اسلامی نیز گزارش شده، اما تاکنون بررسی دقیقی از میزان همسانی در محتوا بین آثار این اندیشمندان با موضوعیت تاریخی و دینی در مقایسه با منابع زرتشتی انجام نشده است. این مقاله درصدد دریافت سه موضوع اساسی در دو گروه منابع برآمده است: ۱. خاستگاه اولیه رسم دیرین ازدواج با نزدیکان در تاریخ ایران؛ ۲. میزان گستردگی و نمودار فراوانی این آیین؛ ۳. اهداف و انگیزه‌های استمرار چنین خویشاوندی‌هایی در میان زرتشتیان. یادکرد این نکته ضروری است که با توجه به پیشینه اسطوره‌ای و تأکید متون فقهی زرتشتی و نمونه‌های گزارش‌شده از رواج این‌گونه خویشاوندی در منابع مختلف اسلامی اظهارنظر قطعی درباره شیوع گسترده و همگانی‌بودن چنین آیینی به‌آسانی میسر نیست.