جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

همه استدلال‌ها را می‌توان از یک بعد به دو دستۀ کلی تقسیم کرد: ۱- استدلال‌های قیاسی؛ ۲- استدلال‌های ‏استقرایی.‏ شکی نیست که علم، به ویژه علم نوین، از استدلال‌های استقرایی بهره می‌برد. در استدلال استقرایی، بر ‏اساس قرینه یا قراینی به باوری که به حد قطعیت نرسیده دست می‏یابیم. این باور جدید، با قرینه مزبور ‏سازگار است، ولی نکته اینجاست که بسیاری از فرضیه‌های رقیب نیز که تمایلی به پذیرش و نتیجه گرفتن آنها نداریم با آن قرینه سازگارند. بنابراین، گاه یک قرینه را چند فرضیه رقیب تبیین می‏کنند. از این رو، این سؤال مطرح می‌شود که علت آن که از میان این فرضیه‏ های مختلف، یکی از آنها را انتخاب می‌کنیم و سایر فرضیه ‏ها را رها می‌کنیم چیست؟ به تعبیر دیگر، چرا در استدلال‌های استقرایی، از بین همه احتمالات فقط یکی از آنها (یا تعداد اندکی از آنها) را انتخاب می‌کنیم؟ و برای مثال، چرا با دیدن موارد متعدد طلوع خورشید از مشرق حکم می‌کنیم که فردا نیز خورشید از مشرق طلوع می‌کند نه از مغرب یا شمال یا جنوب؟ دربارۀ استدلال‏های استقرایی، دو مسئلۀ بسیار مهم وجود دارد: ۱- مسئلۀ توصیف؛ ۲- مسئلۀ توجیه. و مسئلۀ توصیف عنصر اصلی در پاسخ به سؤال فوق محسوب می‏شود. در مسئلۀ توصیف، سؤال پیشِ رو این است که چه اصولی ما را به نتیجه‌ گرفتن و پذیرش یک فرضیه و رد سایر فرضیه‌ها سوق می‌دهند؟ به تعبیر دیگر، سؤال این است که چه سازوکاری بر استنتاج‌های استقرایی حاکم است؟ و در مسئلۀ توجیه، سؤال پیش رو این است که آیا دلیلی برای این اعتقاد داریم که این اصول،‌ اصول خوبی هستند و ما را به پذیرش فرضیه صادق و رد فرضیه‌های کاذب سوق می‌دهند؟ دغدغۀ اصلی لیپتون حل مسئلۀ توصیف است، و بار اصلیِ پژوهش وی را همین مسئله تشکیل می‏دهد و البته، به طور ضمنی به مسئلۀ توجیه نیز اشاراتی دارد. از نظر وی،‌ استنتاج بهترین تبیین پاسخی برای این دو سؤال است. البته، وی اعتراف می‌کند که این پاسخ، نه کامل بلکه ناقص و نسبی است؛ اما در عین حال، خرسندکننده و راهگشاست. دفاع لیپتون از استنتاج بهترین تبیین، یک دفاع اعتدالی است، نه افراطی؛ از این رو، وی به وجود چالش‌های فراروی آن اذعان می‌کند و می‌کوشد ضمن پاسخ به آنها مخاطبان را در این جهت با خود هم‌سو کند. همه فصل‌های کتاب حاضر به طور کلی به بحث دربارۀ دیدگاه لیپتون دربارۀ استنتاج بهترین تبیین اختصاص دارد. البته، مسئلۀ توصیف در تبیین دغدغۀ اصلی او را تشکیل می‏دهد؛ از همین رو، بار اصلی مباحث وی را مسئلۀ توصیف تشکیل داده است و مباحث مربوط به مسئلۀ توجیه در استقراء و نیز مسئلۀ توجیه در تبیین،بخش اندکی از تلاش او را تشکیل می‌دهند. با توجه به نکات فوق، مضمون اصلیِ کتاب حاضر را نیز مباحث مربوط به مسئلۀ توصیف در استدلال‏های استقرایی و تبیین تشکیل مید‏هد. این کتاب از یک مقدمه و شش فصل و یک پس‌گفتار تشکیل شده است. پنج فصل نخست، دیدگاه لیپتون را دربارۀ مباحث مزبور ارائه می‌کند و فصل ششم نیز نکاتی را در بررسی و نقد دیدگاه وی مطرح می‌کند. پس‏گفتار کتاب نیز جمع‌بندی مباحث را برعهده دارد.