جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫شريعت، طريقت و حقيقت، مسايلي است که از ابتداي شکل‌گيري عرفان و تصوف، در ميان مسلمانان مورد مناقشه واقع شده، و برخي از انديشمندان مسلمان در اين زمينه به نظرياتي افراطي گراييده‌اند. اين پژوهش با روش کتابخانه‌اي، به چگونگي انحراف شريعت در ميان صوفيان، و ويژگي‌هاي عارفان رباني و شريعت‌مدار پرداخته، و اصطلاحات چهارگانه شريعت، طريقت، حقيقت و معرفت را بررسي نموده، و سير پيدايش و ارتباط آن‌ها را تبيين کرده است. بررسي شريعت، طريقت و حقيقت در آثار عارفان شريعت‌مدار و عارف‌نمايان صوفي نيز از ديگر مسايل مورد توجه در اين پژوهش است. برخي از دين‌باوران، افکار صوفيانه را بهانه‌اي براي زير سؤال بردن هرگونه سير و سلوک عرفاني قرار داده، و به‌شدت با عرفان و مسايل عرفاني به مخالفت برخاسته‌اند؛ گروهي نيز راه نجات بشر را فقط در عرفان دانسته و دست به شريعت‌زدايي زدند؛ اما بعضي ديگر، راه اعتدال را در پيش گرفته و با درآميختن عرفان و شريعت به حقيقت دست يافتند. عارفان رباني و شريعت‌مدار کساني هستند که تزکيه را بر علم مقدم دانسته، و اصالت نصوص اسلامي را بر کشفيات و الهامات خود مقدم مي‌دارند. آن‌ها التزام به احکام دين را در هر مقام و هر حال لازم مي‌شمرند، و خشوع را بزرگ‌ترين ويژگي يک عارف مي‌دانند. زندگي آنان مانند هر مسلماني در ميان جامعه جريان دارد و به‌دور از هرگونه خرافه، به سير و سلوک مي‌پردازند. از ديدگاه اين دسته از عرفا، شريعت مترادف با فقه بوده، و يا به عبارت ديگر، فقه جنبه ظاهري شريعت و تصوف جنبه باطني آن است؛ "شريعت" دستور راه رفتن است و "طريقت" خود راه رفتن، و "حقيقت" رسيدن به هدف است. يررسي ديدگاه و سخنان عارفان رباني نشان مي‌دهد که شريعت، طريقت و حقيقت اموري انفکاک ناپذيرند؛ هرکدام، مرحله‌اي از کمال است، و هرچه معرفت و آگاهي بيشتر باشد دست‌يابي به حقيقت آسان‌تر است، و الگوگيري از سيره معصومين( بزرگ‌ترين موفقيت در اين راه است.