جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از نیازهای اساسی امروز در دنیای اسلام، لزوم عرضه ی نظرات اسلام راجع به مفاهیم فرهنگی مشترک در فرهنگهای مختلف. برای شناساندن بهتر اسلام به جوامع غیرمسلمان و نیز جلوگیری از عرضه ی تصویری نادرست و زشت از اسلام به وسیله ی مغرضین و دشمنان اسلام است. مقصود از مفاهیم فرهنگی در این کتاب، ارزشهایی هستند که ریشه در جان انسان دارند و اصطلاحا فطری هستند و اسلام، خواهان تشکیل و پی ریزی جامعه ی انسانی بر اساس این ارزشها است؛ برخی از این مفاهیم که در قرآن از آنها نام برده شده است عبارتند از: خیرخواهی، حق پذیری، نوع دوستی، عدالت خواهی و ... یکی از تواناییهایی که خداوند به انسان عطا کرده، توانایی بیان مقاصدش بوسیله ی واژگان و نیز دریافت مقاصد دیگران به همین وسیله است که از آن تعبیر به گفتگو می شود. قرآن، اولین و بهترین روش برای عرضه و دریافت حقیقت را، خوب شنیدن و خوب بیان کردن و به عبارت دیگر، گفتگو می داند. شکی نیست که برای ورود در هر مسأله ای نیاز به پیش فرضهایی است، تعریفی که اسلام از مفاهیم فرهنگی عرضه می کند نیز این اصل مستثنی نیست؛ پیش فرضهایی که در قرآن برای نوع نگاه به مفاهیم فرهنگی، عرضه شده عبارتند از: ارزشمند بودن انسان در نظر خداوند، شدنی بودن انسان به این معنا که برخلاف سایر موجودات که از بدو تولد تا لحظه ی مرگ یک سیر زندگی کاملا مشخص و قابل پیش بینی دارند، انسان می تواند با استفاده از قدرت انتخاب و آزادی با تحقّق ارزشهایی که منظور نظر قرآن است به مقام جانشینی خداوند، بالا رود و نیز می تواند با سوء استفاده از این قدرت تا درجه ی دشمنی خداوند، پایین رود. دارای گرایش فطری به عدالت، حق پذیری، نوع دوستی و .. نیز از جمله ی پیش فرضهای قرآن نسبت به انسان است. یکی از مفاهیم فرهنگی مورد نظر قرآن، آزادی است؛ قرآن آزادی را موجب تکریم و احترام انسان می داند. منشأ آزادی عقل است که با تمییز دادن بین درست و نادرست، و حق و باطل و زشت و زیبا، موجبات امکان انتخاب را برای انسان فراهم می کند. آزادی مورد نظر در قران در چهار محور مطرح می شود: جمود عقلی و آزادی، قدرت و آزادی، میراث جامعه و آزادی و آزادی فردی. یکی دیگر از مفاهیم فرهنگی، دوستی است. قرآن خاستگاه دوستی را در فطرت انسان می داند و به رشد و تقویت آن تشویق می کند و سرکوبی و نادیده گرفتن این احساس را در انسان موجب زیانهای فراوان و غیرقابل جبرانی می داند. از نظر قرآن بالاترین نوع دوستی، دوستی خدا و انسان است و بعد از آن، دوستی مؤمنین نسبت به یکدیگر، سپس دوستی مؤمنین نسبت به نوع انسان و در مرحله ی بعد نسبت به همه ی موجودات. از جمله ی مفاهیم فرهنگی که در قرآن به آن اشاره شده است، هنر و زیبایی است؛ در قرآن، خداوند دوستدار زیبایی و رأس تمام هنرمندان معرفی شده که با خلق زیابیی، هنر خود را متجلّی کرده است. قرآن مؤمین را به حفظ و رشد احساس زیبایی دوستی دعوت می کند و نیز آن را برای انسان امری فطری می داند. قرآن هنر را بهترین ابزار برای تبلیغ دین و نفوذ آن در روح آدمیان می داند. یکی دیگر از مفاهیم فرهنگی مورد نظر اسلام رحمت ( بخشش) است؛ قرآن رحمت را یکی از صفات خداوند و پیشتر و بیشتر از عدالت. منشاء افعال او نسبت به مخلوفات، می داند. قرآن رحمت را یکی از حالات و صفات فطری در انسان، معرفی می کند و نبود آن را در جامعه موجب ایجاد خسارات زیاد و جبران ناپذیری در جامعه می داند. آمارها نشان می دهد در دوران معاصر به علت کمبود رحم و مروّت در جوامع، فجایع و جنایات زیادی اتّفاق افتاده است. مفهوم فرهنگی دیگری که قران از آن نام می برد، باور علمی است؛ قرآن اتّکا و توسّل به باور علمی را در امور مختلف، مخصوصا خداشناسی، موجب دوری از افکار سست و بی پایه و شناخت عمیق خداوند می داند و نهادینه شدن آن را در جامعه باعث رشد و پیشرفت می داند و نسبت به آن تشویق می کند. همچنین قرآن به خردورزی و باور علمی به عنوان دو راه مناسب برای رسیدن به ایمان ناب، دعوت می کند.