جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

استاد مطهری به واسطه مطالعه فلسفه غرب نخستین فیلسوف اسلامی است که متوجه اهمیت فلسفه‌های مضاف گشته‌است. در منظومه فکری ایشان، فطرت به عنوان ام‌المسائل، مبنای نظریاتی است که در فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه تعلیم و تربیت طرح کرده‌‌اند. فلسفه تاریخ از مباحث بسیار مهمی است که استاد مطهری در آن تحقیق فراوان نموده و مفهوم محوری آن تأملات نیز فطرت است. آنچه در این مقاله در پی بررسی آن هستیم، امکان طرح یک نظریۀ فلسفه تاریخ مبتنی بر فطرت است. طبق نظریۀ فطرت، وجود انسان بر ماهیت او مقدم است و آدمی هستی سیالی است که براساس حرکت جوهری استکمال می‌بابد. بنابر نظر استاد مطهری حُکمِ وجود فردی انسان شامل وجود اجتماعی او نیز می‌شود. جامعه انسانی وجودی سیال است که ماهیت ندارد و حرکت وجود اجتماعی ـ تاریخی انسان به سوی کمال و فعلیت تام خود تا پایان تاریخ، بدون توقف ادامه دارد.

چکیده (فارسی): هر فیلسوفی که بنیان گذار یک مکتب فلسفی بوده و می باشد، در فلسفه او یک نکته کلیدی وجود دارد که آن محور اساسی تفکرات او به حساب آمده و به همه اندیشه های او در قلمروهای مختلف شکل می دهد. این نکته کلیدی و محوری در فلسفه نقادی کانت که شامل نقد عقل محض، نقد عقل عملی و نقد قوه حکم می باشد، مسئله زمان است؛ زیرا هدف نهائی او در این فلسفه اثبات یک امر پیشینی در قلمرو معرفت انسانی، عمل اخلاقی و تفکرات ذوقی و غایتی است و بر همین است که او همه احکام علمی، اخلاقی و ذوقی – غایتی را تألیفی ماتقدم می داند. از نظر کانت این امر پیشینی و ماتقدم چیزی جز حضور عنصر کلیت و ضرورت در این احکام نیست. او مدعی است زمان امری پیشینی است و این دو بیانگر ویژگی دامنه شمول زمان اند. این تفکر زمانی کانت در موارد مختلف از فلسفه جدید و معاصر تأثیر گذاشته و به نوعی حضور دارد