جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده: هر زمان مهاجرتی رخ داده، آثار متعددی را به همراه داشته است. هجرت سادات به ایران نیز از این مقوله مستثنی نبوده و آثار و حوادث متعددی را به بار آورده است. با ورود سادات به ایران، مردم این دیار به آنان گرایش پیدا کرده و در زمانی اندک، جمع کثیری از مردم به آنان پیوستند. اولین حادثه مهم، شهادت یحیی بن زید بود که مردم ایران را به خود آورد. در ادامه عباسیان نیز از این بیداری مردم ایران استفاده نموده و با شعار «الرضا من آل محمد»، موجب بر اندازی حکومت غاصبانه بنی امیه گردیدند. با روی کار آمدن عباسیان و درک مردم مبنی بر غاصب بودن آنان، قیام¬ها علیه عباسیان به رهبری سادات به وقوع پیوست و با وجود این قیام¬ها، فشارها بر علویان شدت گرفت و این فشارها باعث سرازیر شدن سادات علوی به سرزمین¬های مختلف، از جمله ایران، یمن و شمال افریقا گردید. مهاجرت سادات به ایران، باعث ایجاد فضایی فرهنگی و اجتماعی در ایران گردید. علویان برای نجات جان یا زمینه¬ای برای فعالیت سیاسی به جستجوی پناه گاهی برآمدند. سرزمین ایران از جهات متعددی پناه گاه مناسبی برای اینان بوده است. با ورود امام رضا(ع) به ایران، فعالیت برای سادات آسان¬تر گردید و مردم نیز با آنان مأنوس گشتند؛ با وجود این سادات زیادی به ایران آمدند که در نهایت منجر به تشکیل حکومت علویان طبرستان شد. پیامد عمومی این مهاجرت در عرصه سیاسی، شکل¬گیری امارت و حاکمیت سیاسی علویان، در قالب تأسیس حکومت علویان طبرستان به عنوان حاکمیت مقتدر محلی بود که در دراز مدت منجر به تأسیس حکومت آل بویه در ایران شده است. اما در ابعاد فکری و فرهنگی، این مهاجرت، قدرت معنوی شیعه و عمق نفوذ آنان را با تربیت شاگردان زیاد و تشکیل محافل علمی فزونی داد. اینان با رسیدن به حداقل قدرت، به تأسیس مدارس و مساجد شیعی می¬پرداختند که این در واقع قدرت شیعه و موجبات بازدهی تفکرات شیعی را موجب می-گردید.

مراکز علمی به جهت آن که زمینه رشد علم و تربیت دانشمندان را فراهم می‌آورند، همواره از جایگاه والایی برخوردار بوده‌اند و یکی از دستاوردهای مهم فرهنگ و تمدن محسوب می‌شوند. موضوع این پژوهش، مقایسه نظام‌های آموزشی و مراکز علمی آل بویه و سلجوقیان از منظر میزان اثربخشی و تساهل و تعصب مذهبی آنان است. در این تحقیق، ضمن بررسی مؤلفه‌های اساسی نظام آموزشی در این دو ساختار حکومتی، به واکاوی میزان اثرگذاری تساهل یا تعصب مذهبی این دو خاندان به شکل‌گیری و توسعه مراکز علمی و محصول نظام آموزشی در این دوره، پرداخته می‌شود. حاکمان‌ آل بویه با سایر ادیان و مذاهب با تساهل برخورد می‌کردند، اما حاکمان سلجوقی رفتاری متعصبانه داشته و به تقویت مذهب شافعی و حنفی می‌پرداختند. این تنوع سیاست مذهبی بر مراکز علمی از قبیل مساجد، خانقاه‌ها، رصدخانه‌ها، کتابخانه‌ها، بیمارستان‌ها، دارالعلم‌ها و مدارس، همچنین بر نظام آموزشی این مراکز از قبیل متون آموزشی، گزینش استادان و شاگردان اثرگذار بوده است.

چکیده: اصول و مبانی تمدن در نهج البلاغه همانا اصول ارزشی است که به عنوان جان مایه ی اصلی تمدن از آن نام می بریم. در حقیقت، مأموریت اصلی بشر در زمین و هدف از آفرینش انسان در آن همان مأموریت «تمدن سازی» است. حرکت امام علی(ع) نیز در طول حرکت انبیاء است. انبیاء آمده اند تا انسان بسازند و تمدن برپا کنند. به عبارت دیگر یکی از مأموریت های بشر آن است که زادگاه خویش را که زمین است آباد گرداند و البته باید گفت عمران و آبادانی به اشکال مختلفی انجام می شود که یکی از آنها تمدن سازی است که البته در مدل تمدن الهی، عناصر معنوی و عمران برای رشد دخالت دارد ولی در تمدن مادی، مؤلفه های اصلی آن نیز مادی هستند. به طور قاطع در نگاه دینی امام علی(ع) مؤلفه های تمدن در سایه ی ارزش های وحیانی جنبه معنوی، الهی و فطری پیدا می کند به خلاف نوع مادی آن که فقط معطوف به دانش مادی است . نتیجه اینکه از نگاه امام علی(ع)، محصول تمدن الهی چیزی نیست جزء شکوفایی عقل ( یثیروا لهم دفائن العقول) و گسترش دانش که نهایتا منجر به قرب الهی می گردد