جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشته، ابتدا مباحثی مورد بحث قرار گرفته اند که از مبادی و مبانی بحث از علوم فطری به شمار می آیند; سپس با عنایت به سیر تاریخی موضوع، رأی بعضی از فیلسوفان در آغاز تاریخ فلسفه در مورد علوم فطری مطرح شده اند که از قضا، از دیدگاه های اساسی در این بحث شمرده می شوند و در بین متأخّران، گاه مبنای بعضی مباحث در علوم فطری و حتّی مبنای بعضی مباحثِ معرفت شناسی در زمینه های دیگر واقع شده اند;آن گاه از میان فیلسوفان جدید غرب، دیدگاه هایی مورد توجّه قرار گرفته است که به طور مستقیم به نفی یا اثبات علوم فطری پرداخته اند. در بررسی این دیدگاه ها سعی بر این بوده است که در ابتدا، آرای هر فیلسوف تبیین، و مباحث آن با نظمی منطقی تنظیم، آن گاه نقاط قوّت و ضعف آن مطرح شود. نخستین بخش به تبیین مبادی و مفاهیم «فطرت» و «فطری» پرداخته، و در پنج فصل بیان شده است: فصل اوّل درباره واژه «علم»، و فصل دوم درباره واژه «غیراکتسابی»، و فصل سوم در باب واژه های «فطرت» و «فطری» است و در فصل چهارم، اقسام گوناگون علوم از جهت مبدأ وجودی و آغاز زمانی بررسی شده است و در فصل پنجم، روش تحقیق در علوم فطری و راه های اثبات وجود، وجود علم و... را بیان کرده ایم. بخش دوم در باب تفکیک فطرت و علوم فطری، و در سه فصل است: در فصل اوّل، تفاوت فطرت و غریزه، و بیان دیدگاه های برخی فیلسوفان و روان شناسان مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم، پنج تقسیم درباره فطرت از منابع اسلامی گزارش، و یکی از آن ها انتخاب شده است. در فصل سوم، تقسیم های اساسی علوم فطری را مطرح، و در انتها تقسیمی جدید را که جامعیت بیشتری دارد، پیشنهاد کرده ایم. در بخش سوم، اعتقاد به وجود علوم فطری از آغاز تاریخ مورد توجّه قرار گرفته و در سه فصل آمده است: در فصل اوّل، رأی سقراط درباره فطری بودن علوم و تولّد آن از طریق دیالوگ مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوم، در باب نظریه استذکار است و این نظریه مورد نقد قرار گرفته، و در فصل سوم، قاعده "من فقد حساً" از دیدگاه ارسطو و فیلسوفان اسلامی مطرح، و در انتها، عدم قابلیت این قاعده برای نفی علوم فطری ذکر شده است. در بخش چهارم، دیدگاه فیلسوفان غرب درباره علوم فطری بررسی شده است: در فصل اوّل، جایگاه بحث فطرت در فلسفه غرب، و در فصل دوم، دیدگاه دکارت در مفهوم فطری و نسبت آن با وضوح و تمایز و مصادیق علوم فطری از نظر وی را نقد و بررسی کرده ایم.فصل سوم به آرای جان لاک در معنای فطرت و فطری مربوط می شود که مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.فصل چهارم درباره فطرت در فلسفه کانت است و ادلّه وی در پیشینی بودن زمان و مکان و مقولات فاهمه نقد شده است.در فصل پنجم، دیدگاه نوام چامسکی در باب فطری بودن ساختارهای زبان و ادلّه وی را نقد و بررسی کرده ایم.

این رساله از سه فصل تنظیم شده است. در فصل نخست، بنا به این که نام های مختلفی که برای عرفان وضع کرده اند و نیز کاربردهای مفهومی و مصداقی عرفان، دربردارنده حقایق مهمی درباره مفهوم عرفان است. فصل دوم همین نوع دلالت ها را در تعریف ها، توصیف ها و تمایزگذاری هایی که از عرفان کرده اند طلب کرده و به این روش داده های مهمی را برای تکمیل پازل مفهومی و عرفان و تمیز ابعاد جوهری آن از وجوه عارضی و فرعی اش فراهم آورده است.فصل سوم در واقع کوششی است برای بهره گیری از محصول دو فصل نخست. در این فصل ابتدا جغرافیای مفهومی عرفان را با ابعاد و مولفه های کلی آن ترسیم کرده و عرفان را شامل دو بعد اصلی و نه مولفه کلی دانسته و سپس ابعاد و مولفه های جزئی تر هر یک را تبیین کرده است.

رساله حاضر تحت عنوان گادامر و تاریخمندی فهم در سه بخش و ده فصل ارائه گردیده است؛ در بخش اول تماما به اصل تاریخی نگری پرداخته شده که شامل چهار فصل است: در فصل اول قریب چهارده تعریف از منابع مختلف و نگرش های متفاوت درباره هیستوریسیزم یا تاریخی نگری ذکر شده است که این تعاریف گویای دگرگونی های معنا ی تاریخی نگری به مرور زمان است. در فصل دوم به پیشینه و خاستگاه تاریخی نگری، از پیدایش این اصطلاح و رواج آن، از تبدیل آن به یک نگرش معرفت شناسی تا زوال رویکردهای تاریخی نگر، مفصل سخن به میان آمده است. فصل سوم به انواع هیستوریسیزم پرداخته و تطور معنایی آن را از هگل تا زمان حاضر پی گیری کرده و مجموعا شش مرحله را برای آن بر شمرده و جایگاه گادامر را در این مراحل مشخص نموده است . فصل چهارم به ایرادات دو منتقد تاریخی نگری، صروی کلوزر و کارل پیج پرداخته و نقدهای کلی آنان را به اساس تاریخی نگری به میان کشیده است و در پایان پراگماتیسم درونی را که در پی نجات هیستوریسیزم از گرداب اشکالات است، مورد نقد قرار داده است. بخش دوم رساله جمعا در دو فصل تدوین شده است؛ فصل اول به آراء و اندیشه های دو تن از متقدمین گادامر یعنی دیلتای و هیدگر به طور مختصر می پردازد زیرا اندیشه های گادامر بسیار ناظر و یا متأثر از افکار این دو استاد است. فصل دوم به طرح اندیشه های گادامر در موضوعاتی که مرتبط با بحث تاریخ مندی است، می پردازد و در هشت محور به تفصیل، آرای گادامر را تبیین می کند. بخش سوم رساله در چهار فصل به بررسی و نقد اندیشه ها وافکار گادامر در زمینه تاریخ مندی فهم می پردازد؛ فصل اول اشکال خود انکار بودن دیدگاه گادامر را بررسی می کند؛ فصل دوم به طور مفصل اشکال نسبی گروی شناخت در نظر گادامر را مورد بررسی قرار می دهد؛ مباحث این فصل در فهم پاره ای از نظرات گادامر تأثیر بسزایی دارد و در نهایت با وجود انکار گادامر و شاگردانش، این ایراد را بر او وارد می داند. فصل سوم به بررسی ایراد ذهن گروی در هرمنوتیک فلسفی گادامر پرداخته است؛ و نهایتا در فصل چهارم ایرادات مبنایی وارد بر گادامر مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد که مجموعا بیست اشکال را بر دیدگاههای گادامر در محورهای گوناگون وارد می داند.