جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله‌ي حاضر نشان مي‌دهد که بررسي خوانشِ‌ انتقادي هگل از سوي ژرژ باتاي بر اساس ديدگاه‌هاي ژاک دريدا، به فراروي از ديالکتيک و ورود به پارادايم فکري جديدي برگرفته از مفهوم «تفاوت» منجر مي‌شود. زماني که مخالفان جدي هگل – مانند ميشل فوکو – دشواري‌هاي رهايي از سلطه‌ي هگل را مورد تأکيد قرار مي‌دهند، اهميت اين موضوع بيشتر خود را نشان مي‌دهد. پرداختن به مسأله‌ي نفي و مرگ در انديشه‌ي ديالکتيکي، هگل را به فيلسوف ممتازي تبديل کرده است که متفکران معاصر را به خود جذب مي‌کند. پرداختن به نفي و مرگ امتيازي براي ديالکتيک محسوب مي‌شود، با اين حال نحوه‌ي مواجهه‌ي هگل با اين موضوع قابل نقد است. ژاک دريدا در جستاري که به ديدگاه‌هاي ژرژ باتاي درباره‌ي ديالکتيک خدايگان-بنده اختصاص يافته است، نقدهاي باتاي به ديدگاه‌هاي هگل درباره‌ي مرگ و نفي را در چارچوب تفکر واسازانه‌ي خود از نوسامان مي‌بخشد. هر دو طرف رسيدن به ايجاب را در مواجهه با امر سلبي مورد تأکيد قرار مي‌دهند، اما به اين دليل که هگل لوازم و نتايج انديشيدن به نفي و مرگ را تا انتها دنبال نمي‌کند با انتقاداتي روبه‌رو مي‌شود که نهايتاً به گذر از ديالکتيک هگلي مي‌انجامد. ارزيابي ما اين است که مفهوم «تفاوت» در انديشه‌ي دريدا گام مهمي در راه دست‌يابي به اسلوبي غيرديالکتيکي از تفکر است که دريدا موفق شده است با الهام از کساني چون نيچه، هايدگر و باتاي آن را محقق سازد.