جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هشام شرابی (۱۹۲۷-۲۰۰۵) نویسنده و متفکر فلسطینی بود که به مواجهه با جهان غرب می اندیشید. معتقد بود که رابطه‌ی غرب و شرق به شکل ناموزنی شکل گرفته است. غرب در صدد تحریف جهان شرق برآمده و اجازه‌ی رشد و توسعه را به آن‌ها نمی‌دهد. وی پیشرفت جهان غرب را تحسین کرده بود اما مواجهه آن‌ها با جهان شرق و جامعه عربی را نمی پذیرفت. مدعی بود که غرب با تاسیس شرق شناسی، بیش از آنکه بخواهد فرهنگ و تمدن شرق را بشناسد، بر آن است تا آنها را به بدویت متهم کند.

مقاله حاضر مواجهه سید قطب و هشام شرابی با پدیده غرب را بررسی می کند. برای این منظور مدل چهار مرحله ای پدیدارشناسانه طراحی شده است که شامل: پیش فرض های مواجهه شونده؛ مواجهه اولیه (شکل گیری تصویر اولیه)؛ آگاهی (شناخت) و نهایتاً عکس العمل (راه حل) است. بر اساس این مدل می توان گفت: پیش فرض های سیدقطب از نگرش اسلام گرایانه وی برآمده اند. به بیان دیگر وی از منظر اصالت اسلام به پدیده غرب می نگرد؛ در مقابل پیش فرض های شرابی عمدتاً از نگرش انتقادی – به صورت خاص مارکسیسم و روان کاوی- برآمده است، به ویژه وی از منظر مفاهیم مارکسیستی همچون امپریالیسم، ازخودبیگانگی به پدیده غرب می نگرد؛ در مواجهه اولیه، سیدقطب عمدتاً وجوه منفی (همچون نابهنجارهایی اجتماعی غرب) را می بیند، از دیدگاه وی وجوه مثبت در غرب هم نتیجه آشنایی با اسلام است؛ در مقابل شرابی در مواجهه اولیه با غرب، آن را ترکیبی از وجوه مثبت (جامعه مدرن شده مبتنی بر عقلانیت و علم) و منفی (استعمارگری) می بیند